Ίσως στην Ελλάδα η σκέψη μας να είναι οπισθοδρομική στο άκουσμα της φράσης «προσθετικό μέλος». Το πιο πιθανό είναι να φανταστούμε το κλασσικό πλαστικό, άκαμπτο προσθετικό μέλος, που αποκαθιστά στο ελάχιστο ένα φυσικό μέλος και που είναι σαφώς κατώτερο των λειτουργιών που το φυσικό μέλος είχε.
του Γαβριήλ Πριγκιπάκη
Στα ερευνητικά κέντρα όμως των Η.Π.Α. αλλά και ευρωπαϊκών και ασιατικών χωρών που επενδύουν προς αυτή την κατεύθυνση τεράστια χρηματικά ποσά, πραγματοποιείται η εξέλιξη των cyborg προσθετικών μελών.
Ας αναλύσουμε πρώτα μερικές έννοιες ώστε να μπορέσει να απαντηθεί στο τέλος το ερώτημά μας, εάν δηλαδή είναι ηθικό να καταλήξουν άνθρωποι να αντικαθιστούν μέλη τους με cyborg μέλη.
Ο όρος Cyborg[1] είναι συντόμευση του όρου cybernetic organism που σημαίνει «κυβερνητικός οργανισμός». Η έννοια αυτή χαρακτηρίζει έναν οργανισμό φυσικό ή τεχνητό που μπορεί να προσαρμοστεί σε μια κατάσταση, να βελτιωθεί μαθαίνοντας πώς να την αντιμετωπίζει και εν τέλει να γίνει πιο καλός. Έτσι και ένας ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα cyborg.
Έτσι είναι προφανές πως έρχεται σε αντιδιαστολή ο όρος cyborg με τους όρους bionic (βιονικός) και android (ανδροειδές). To android[2] είναι όρος που χρησιμοποιείται για ρομπότ που μοιάζουν με άνθρωπο ενώ ο όρος bionic[3] αναφέρεται στην τεχνολογία συστημάτων μηχανικής, ύστερα από την μελέτη της φύσης και την εφαρμογή της έρευνας αυτής στην εξέλιξη τους. Όσο περίεργο και αν φαίνεται, και οι δύο αυτοί όροι ξεκίνησαν να αναφέρονται επιστημονικά πίσω στις δεκαετίες του ’50 και ’60, όμως είναι διαφορετικοί από τον όρο cyborg αν και προφανώς ως επιστήμες αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους.
Πώς όμως ένα προσθετικό μέλος μπορεί να είναι cyborg; Πρέπει να είναι τεχνολογικά προηγμένο, ελαφρύ, το ίδιο ή πιο δυνατό από αυτό που αντικαθιστά και να μπορεί να εκτελεί τις ίδιες ή περισσότερες εργασίες και να έχει τις ίδιες ή περισσότερες λειτουργίες. Το βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να έχει, για να το πετύχει, είναι τεχνητή νοημοσύνη[4].
Η νοημοσύνη είναι αυτή που μας επιτρέπει να μαθαίνουμε και εν συνεχεία να επιλύουμε προβλήματα. Το ίδιο ισχύει και με την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία συμβάλλει ώστε το λογισμικό με τεχνητή νοημοσύνη ή μια συσκευή με τεχνητή νοημοσύνη (software ή hardware) να μπορεί να μάθει, να επιλύσει και εν τέλει να βελτιωθεί και θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με την γενετική επιστήμη,[5] η οποία μελετά τα γονίδια ενός οργανισμού, πώς αυτά εξελίσσονται με τα χρόνια και την προσαρμογή σε ένα περιβάλλον.
Η τεχνολογία cyborg στα προσθετικά μέλη, είναι ήδη εδώ. Σε 3-5 χρόνια τα ερευνητικά κέντρα πιστεύουν πως θα μπορέσουν να βρίσκονται στην αγορά έτοιμα προς χρήση.
Αυτό που λείπει και που είναι ο συνδετικός κρίκος ενός ανθρώπου με ένα cyborg προσθετικό μέλος, είναι οι μεγάλες προκλήσεις και δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπίσει η επιστήμη της νευρολογίας[6] ώστε να διασυνδέσει με τρόπο ανεπαίσθητο τον εγκέφαλο και τα ανθρώπινα νεύρα με το cyborg προσθετικό μέλος.
Έτσι είναι προφανές πως το προσθετικό αυτό μέλος θα είναι εξίσου ικανό ή και πολύ καλύτερο από το ανθρώπινο μέλος που αντικαθιστά.
Και όταν ένα μέλος θα μπορεί να είναι πολύ καλύτερο από αυτό που αντικαθιστά τότε θα τεθεί και το ερώτημα, γιατί να μην το χρησιμοποιήσει ακόμη και κάποιος που ΔΕΝ έχει κάποια αναπηρία; Γιατί να μην προσθέσει ένα cyborg πρόσθετο μέλος κάποιος, αφαιρώντας πρώτα με χειρουργική επέμβαση το υπάρχον ανθρώπινο μέλος του, ώστε να γίνει πιο καλός και πιο αποδοτικός στον τομέα εργασίας του;
Πχ., ένας επαγγελματίας μάγειρας που θέλει να εκτελεί τις κουζινικές εργασίες ακόμη πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια ώστε να είναι πιο αποδοτικός;
Εδώ ακριβώς τίθεται και το ηθικό ζήτημα. Η φύση το επιτρέπει; Οι νόμοι του εκάστοτε κράτους θα το επιτρέπουν; Το να θες να γίνεις πιο αποδοτικός είναι παράλογο;
Εάν ένας αθλητής εμπλεκόταν σε ένα ατύχημα και οι γιατροί του έλεγαν πως δεν χρειάζεται αφαίρεση κάποιου μέλους του σώματός του, αλλά δεν θα επανερχόταν ποτέ στην φυσική κατάσταση που ήταν πριν, θα είχε το δικαίωμα να ζητήσει την αφαίρεσή του με χειρουργική επέμβαση, ώστε να του τοποθετηθεί cyborg προσθετικό μέλος;
Ένας αθλητής σκοποβολής θα μπορούσε να αφαιρέσει το μάτι του και το χέρι του και να τα αντικαταστήσει με cyborg προσθετικά μέλη ώστε να επιτύχει καλύτερες επιδόσεις;
Η τεχνολογία είναι ήδη εδώ και σύντομα θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτήν, η σκέψη μας και οι νόμοι μας γιατί θα έχει εφαρμογή σε ανάπηρους συνανθρώπους μας, στον στρατό, στον αθλητισμό και σε πάρα πολλούς επαγγελματικούς τομείς.
Γράφει: ο Γαβριήλ Πριγκιπάκης
