Μετά από τόσες μεταρρυθμίσεις στη Ψυχική Υγεία ακόμα και σήμερα οι δομές Ψυχικής Υγείας του ΕΣΥ – Εθνικού Συστήματος Υγείας «Ψυχορραγούν». Η πολιτεία-κράτος να σεβαστεί και να καλύψει άμεσα τις ανάγκες του συστήματος της Ψυχικής Υγείας.
του Ιορδάνη Νεσλεχανίδη – Εργοθεραπευτής
Δυο σκηνές παράλληλες…
Σκηνή πρώτη: «Κάποιος είναι σε μια αποβάθρα και τη στιγμή που φτάνει το τρένο πρέπει να προσέξει στο κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας, για να επιβιβαστεί».
Σκηνή δεύτερη: «Κάποιος εργαζόμενος στον τομέα ψυχικής υγείας, ολοκληρώνοντας την εργασία του πρέπει να προσέξει στο «κενό» μεταξύ αυτών που συμβαίνουν στο χώρο εργασίας του και σε αυτά που θα έπρεπε να συμβαίνουν».
Πολλές οι ομοιότητες και ακόμα περισσότερες οι διαφορές.
Στην καθημερινότητά μας όταν επιβιβαζόμαστε στο τρένο, με έναν αυτόματο τρόπο ενώ δεν κοιτάζουμε το κενό, ή έστω το βλέπουμε με την άκρη του ματιού μας μεταξύ συρμού και αποβάθρας καταφέρνουμε να μην πέσουμε μέσα σε αυτό. Τόσο τα ηχητικά μηνύματα στις αποβάθρες αλλά και οι εικόνες στους συρμούς μας έχουν εκπαιδεύσει έτσι ώστε να αποφεύγουμε την πτώση στο κενό.
«Mind the Gap»…
Αν μεταφράσουμε ελεύθερα τις δύο λέξεις… Mind: νους και Gap: κενό, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο νους μπορεί να εκπαιδευτεί (με σήματα και ήχους) για να προσέχει το κενό. Αντίστοιχη αυτόματη λειτουργία, δεν συμβαίνει στο χώρο της ψυχικής υγείας. Δυστυχώς όσα ηχητικά μηνύματα και ταμπέλες και να έβαζε κάποιος σε μια δομή ψυχικής υγείας δεν θα κατάφερνε ποτέ να προφυλάξει τους επαγγελματίες από την πτώση στο κενό. Μόνον σοβαρές πολιτικές πράξεις (τις οποίες, δυστυχώς, δεν έχουμε δει ακόμα) μπορούν να προφυλάξουν την πτώση στο ΚΕΝΟ!
Από τις βασικές λειτουργίες που θα έπρεπε να συμβαίνουν στο χώρο της ψυχικής υγείας, πολύ επιγραμματικά, είναι οι θεραπευτές να ξέρουν να ακούν και να προσπαθουν να κατανοήσουν τον άλλον… αυτόν που όταν φτάνει σε μια δομή ψυχικής υγείας έχει ως βασικό αίτημα κάποιος που είναι «ειδικός» να μπορέσει να τον κατανοήσει. Είναι το ίδιο που όλοι μας ζητάμε από τους άλλους, δηλαδή τη κατανόηση.
Όταν νιώσουμε ότι ό άλλος μας καταλαβαίνει μεταβιβαστικά θα υπάρξει μια πολύ δυναμική διαδικασία που θα μπορούσαμε να πούμε ότι αγγίζει την «αρετή», δηλαδή την ηθική αριστεία. Είναι μια διαδικασία αντίστοιχη με αυτή που συμβαίνει στο γονεϊκό ρόλο. Για παράδειγμα, όταν ένα μικρό παιδί φωνάξει πολύ δυνατά σε ένα άλλο παιδί και τσακώνονται μεταξύ τους, αυτό που πρέπει να κάνει ο ενήλικας εκείνη τη στιγμή είναι να τους σταματήσει. Αργότερα όμως, έχει τεράστια σημασία ο ενήλικας να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του παιδιού του λέγοντάς του, ότι «για να φτάσεις να φωνάξεις και να τσακωθείς με το άλλο παιδί, θα πρέπει να είχες θυμώσει πολύ». Μέσα από αυτή τη διαδικασία ενσυναίσθησης και κατανόησης, συχνά ανοίγεται το επιθυμητό κανάλι επικοινωνίας όπου το παιδί αλλά και ο ενήλικας μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματά τους και να δημιουργήσουν νέους τρόπους για την διαχείρισή τους.
Παράλληλα, είναι πολλά τα παραδείγματα όπου μέσα σε μια θεραπευτική διαδικασία μπορεί κανείς να διακρίνει την δυναμική της αναγνώρισης των συναισθημάτων του άλλου (ενσυναίσθηση). Η μεταβίβαση που συμβαίνει πάντα σε ασυνείδητο επίπεδο, απλά και μόνο κατανοώντας τον άλλον, είναι θεραπευτική. Διαδικασίες που προϋποθέτουν ψυχικό κόπο και απαιτούν την δεξιότητα της στωικότητας.
Άλλη μία παραίτηση εξαντλημένου Ιατρού (Παιδοψυχίατρου) από το Εθνικό Σύστημα Υγείας
Άλλη μία παραίτηση εξαντλημένου Ιατρού (Παιδοψυχίατρου) από το Εθνικό Σύστημα Υγείας
Για να γίνουν όλα αυτά μια πραγματικότητα στο χώρο της δημόσιας ψυχικής υγείας και πολύ περισσότερο στη θεραπευτική διαδικασία, είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός υγιούς πλαισίου εργασίας. Υγιές πλαίσιο θεωρούμε ένα πλαίσιο το οποίο είναι πλήρως στελεχωμένο και λειτουργεί. Καλή λειτουργία ενός χώρου ψυχικής υγείας σημαίνει ότι το προσωπικό νιώθει ασφαλές και δεν κινδυνεύει, ανά πάσα στιγμή, να καταρρεύσει… από υπερκόπωση, για παράδειγμα.
Οι συγκεκριμένες σκέψεις και προβληματισμοί μου υπάρχουν, από την στιγμή που φαίνεται να καταρρέει το ΕΣΥ – Εθνικό Σύστημα Υγείας και πολύ περισσότερο της Ψυχικής Υγείας.
Καθημερινά και επί πολλές ώρες συνεχούς εργασίας, γιατροί σχεδόν μόνοι τους, με ελλιπές παραϊατρικό προσωπικό, όλοι τους χωρίς στήριξη, καλούνται καθημερινά να λειτουργούν σαν μηχανές, απομακρυσμένοι από βασικές έννοιες όπως ασφάλεια, εμπερίεξη και δημιουργικότητα.
Μετά από τόσες μεταρρυθμίσεις στη Ψυχική Υγεία ακόμα και σήμερα οι δομές ψυχικής υγείας «Ψυχορραγούν»…
Δυστυχώς, οι εργαζόμενοι στο χώρο της ψυχικής υγείας, συχνά βιώνουν το «φόβο της κατάρρευσης» του συστήματος στο οποίο εργάζονται (ας μου επιτραπεί να συμβολίσω το αίσθημα των θεραπευτών στο χώρο της δημόσιας ψυχικής υγείας με την κατάσταση που περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά ο Άγγλος ψυχαναλυτής Ντόναλντ Γουντς Ουίννικοτ ως “φόβο κατάρρευσης”) .
Η Ελπίδα λοιπόν για να μην πέσουμε, εμείς οι θεραπευτές της ψυχικής υγείας, στο κενό μεταξύ του συρμού και της αποβάθρας, είναι το να σεβαστεί και να καλύψει άμεσα η πολιτεία-το κράτος, τις ανάγκες του συστήματος της ψυχικής υγείας, έτσι όπως θα έκανε μια μητέρα που θα ήθελε να μεγαλώσει ένα υγιές βρέφος.!
Γράφει: ο Ιορδάνης Νεσλεχανίδης – Εργοθεραπευτής
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
