Ο αυτισμός είναι μια αναπηρία, που η πρώτη της διάγνωση έγινε το 1908, αλλά επίσημα ορίστηκε στην τρίτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών το 1980. Η έρευνα για τον αυτισμό και την απασχόληση ξεκίνησε το 1957 και συνεχίζει μέχρι σήμερα. (Mai, A.M. (2019) Hiring Agents’ Beliefs: A Barrier to Employment of Autistics).
της Χαράς-Μαρίας Μορφωνιού – Travelectors
Σημείωση: Στο τέλος του άρθρου υπάρχει ερωτηματολόγιο που αφορά σε έρευνα του nevronas.gr και της Travelectors, προκειμένου να συλλέξουμε και να ερευνήσουμε τον ακριβή αριθμό εταιρειών που είναι θετικά προσκείμενες στην πρόσληψη ατόμων στο Φάσμα του Αυτισμού, σε κάθε νομό της Ελλάδας με στόχο την ορθή σχεδίαση προγραμμάτων για την Εργασιακή συμπερίληψη τους.
Είναι ελπιδοφόρα τα στοιχεία που προέρχονται από ξένες χώρες όπου έχουν υλοποιηθεί προγράμματα για την ένταξη αυτιστικών ατόμων στην αγορά εργασίας και δείχνουν ότι με την κατάλληλη προεργασία τα άτομα με αυτισμό μπορούν να συμπεριληφθούν στο εργατικό δυναμικό της χώρας (Mesibov, Shea, & Schopler, 2004).
Κρίνεται σκόπιμο να εξετάσουμε παρακάτω, κάποιους από τους λόγους που η απασχόληση αυτιστικών ατόμων σε μία επιχείρηση μπορεί να επηρεάσει θετικά την παραγωγικότητά της.
Ο τρόπος που σκέφτονται, αλλά και επιλύουν προβλήματα είναι ξεχωριστός…
Οι αυτιστικοί άνθρωποι συνθέτουν το μανιφέστο της «νευροδιαφορετικότητας», που σημαίνει ότι ο εγκέφαλός τους λειτουργεί με τρόπο ξεχωριστό, δίνοντας τη δυνατότητα στο χώρο όπου εργάζονται, την μοναδική προοπτική στην επίλυση προβλημάτων, που οι νευροτυπικοί άνθρωποι, δε καταφέρνουν πάντοτε να λύσουν.
Τα πρότυπα σκέψης τους τείνουν να μην ακολουθούν τη συμβατικότητα ή κάποιους από τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες, επειδή δεν τους αντιλαμβάνονται, ενστικτωδώς. Παρόλο που αυτό μπορεί να φανεί “ενοχλητικό” στη συνομιλία, αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πραγματικά πολύ χρήσιμα για εργασίες, που απαιτούν την επίλυση προβλημάτων, επειδή σε κάποιες περιπτώσεις εξετάζουν ένα ευρύτερο φάσμα δυνατοτήτων και είναι λιγότερο πιθανό να παρασυρθούν από υποθέσεις. Οι υποσυνείδητες ικανότητές τους είναι εξίσου εντυπωσιακές, καθώς έχουν τη δυνατότητα να βγούνε από το πρόβλημα και να εστιάσουν στις λύσεις, μία “υπερδύναμη” που επιτρέπει να βοηθούν, στους χώρους όπου εργάζονται.
Μπορούν να εργαστούν σε διάφορα πεδία…
Υπάρχουν πολλοί μύθοι και στερεότυπα για τους ρόλους που μπορούν να αναλάβουν και είναι κατάλληλοι για αυτιστικά άτομα. Ένας μεγάλος μύθος που κυριαρχεί είναι ότι οι θέσεις εργασίας που επιλέγουν, χρειάζεται να βασίζονται στην επιστήμη και την τεχνολογία.
Σε αυτό το σημείο όμως, χρειάζεται να γίνει σαφές, ότι υπάρχει θεμελιώδης λόγος που ονομάζεται φάσμα, καθώς υπάρχει τεράστια ποικιλία στην αυτιστική κοινότητα, επομένως είναι εύλογο να μην γίνονται υποθέσεις για το ρόλο ή για το επίπεδο του ρόλου που μπορεί να “εκτελέσει” ένα αυτιστικό άτομο.
Είναι γόνιμο να κοιτάξετε το άτομο με τον ίδιο τρόπο που θα το κάνατε για τον οποιοδήποτε υποψήφιο, δηλαδή ως ένα μέλος που φέρνει δεξιότητες, εμπειρίες και πλεονεκτήματα για την επιχείρησή σας.
Δοκιμάστε να αμφισβητήσετε τις υποθέσεις σας, παίρνοντας μέρος σε παραγωγικές συζητήσεις, αναγνωρίστε και διαχειριστείτε συνειδητά, κάθε προκατάληψη που διαθέτετε, σχετικά με τα αυτιστικά άτομα.
Η νευροποικιλότητα και η συμπερίληψη βοηθούν την επιχείρησή σας…
Όσο και να παρουσιάζετε ότι η επιχείρησή σας έχει να προσφέρει κάτι διαφορετικό, καθώς και ότι λειτουργεί χωρίς αποκλεισμούς, δεν θα επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα, εάν το ίδιο σας το προσωπικό, στερείται ποικιλομορφίας.
Πώς άλλωστε θα καταφέρετε να προσδώσετε αξία, συνολικά αλλά και αποτελεσματικά, εάν οι δικοί σας άνθρωποι δεν αντικατοπτρίζουν την διαφορετικότητα, στον κόσμο που προσπαθείτε να προσεγγίσετε; Αυτό φυσικά ισχύει για εταιρείες σε όλους τους τομείς.
Οι αριθμοί διαφέρουν από πηγή σε πηγή και από χώρα σε χώρα, αλλά ο επιπολασμός της νευροποικιλότητας κυμαίνεται από 3% έως 11%. Εάν δεν καταλαβαίνετε αυτούς τους ανθρώπους, δεν θα μπορέσετε να τους προσεγγίσετε. Αν δεν καταφέρετε να τους προσεγγίσετε, ούτε τα προϊόντα, οι υπηρεσίες και οι εμπειρίες σας θα το κάνουν.
Η συνεργασία με αυτιστικούς υπαλλήλους θα ωφελήσει επίσης συνολικά την ικανότητα του εργατικού δυναμικού σας.
Διαβάστε | Duoday: Φέρνοντας κοντά τους εργοδότες με ΑμεΑ υποψήφιους εργαζόμενους!
Duoday: Φέρνοντας κοντά τους εργοδότες με ΑμεΑ υποψήφιους εργαζόμενους!
Οι υπάρχοντες συνεργάτες σας, θα αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, την κατανόηση ενός διαφορετικού τύπου εγκεφάλου, αμφισβητώντας παράλληλα τη δική τους σκέψη, θα επιτρέψουν τους εαυτούς τους να αναπτυχθούν περαιτέρω ως επαγγελματίες.
Οι αυτιστικοί άνθρωποι έχουν μέσα τους την συμπερίληψη…
Στα αυτιστικά άτομα αναγνωρίζεται συχνά μια πολύ ισχυρή αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης και μια εσωτερική επιθυμία για ισότητα προς όλους. Ενδεχομένως, να μη χρειαστεί να τους εξηγήσετε τα οφέλη της διαφορετικότητας στο χώρο εργασίας, αλλά να τους βοηθήσετε να καταλάβουν, ποια είναι αυτή η διαφορετική άποψη και πώς να την υποστηρίξουν καλύτερα, αλλά ποτέ δεν θα χρειαστεί να εξηγήσετε, γιατί δύναται εν γένει να νοιαζόμαστε για τους άλλους. Αυτό, συνεπώς, παρουσιάζεται ως ένα πλεονέκτημα που προσφέρουν, καθώς συμβάλλουν θετικά στη στην κουλτούρα ένταξης, με τρόπους που υπερβαίνουν και ξεπερνούν την απλή τους παρουσία.
Με όσα περισσότερα άτομα συνεργάζεστε που ασπάζονται και εξασκούν μια συμπεριφορά χωρίς αποκλεισμούς, τόσο πιο αποδοτικά θα λειτουργεί η επιχείρηση σας στο σύνολό της.
Η αυθεντικότητα και η ακεραιότητά τους είναι μοναδική…
Θέλετε αληθινά άτομα με ακεραιότητα να εργάζονται στην επιχείρηση σας, που θα τηρήσουν τα υψηλά ηθικά σας πρότυπα και θα σας βοηθήσουμε να διορθώσετε πιθανά ζητήματα πριν γίνουν κοστοβόρα και ενοχλητικά προβλήματα.
Τα αυτιστικά άτομα δεν ασχολούνται με τις πολιτικές του γραφείου. Είναι ανοιχτοί, ειλικρινείς και διαφανείς ανά πάσα στιγμή. Δεν κρύβουν πληροφορίες ούτε ενδιαφέρονται να χτίσουν συναδερφικές διαμάχες.
Διαβάστε | Αυτισμός… «Μπορώ να μάθω, μπορώ να δουλέψω»!
Οι αυτιστικοί άνθρωποι θα μιλήσουν ανοιχτά.
Εάν είστε λάτρης των συγκαταβατικών απαντήσεων και αποφεύγετε όσους κάνουν ερωτήσεις, πιθανότατα θα θέλετε να αποφύγετε να προσλάβετε ένα αυτιστικό άτομο, για την επόμενη κενή θέση στην επιχείρηση σας.
Εάν όμως αναζητάτε άτομα, που θα αμφισβητήσουν εποικοδομητικά τόσο εσάς, όσο και τη σκέψη σας, οδηγώντας σας σε νέα “ύψη”, θα πρέπει να διευρύνετε την ομάδα υποψηφίων σας, ώστε να περιλαμβάνει και αυτιστικά άτομα.
Οι άνθρωποι που συμφωνούν συνεχώς με την κοινά αποδεκτή γνώμη και κάνουν τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο, επειδή «έτσι γίνεται πάντα», δεν θα αλλάξουν ποτέ τον κόσμο.
Η πραγματική αλλαγή απαιτεί ελεύθερη σκέψη, χωρίς το άγχος του φόβου, στοιχείο που δίνει ένα καλό αποτέλεσμα τόσο στην ομάδα, όσο και στην επιχείρηση.
Η αξία που θα φέρουν στην επιχείρηση σας ξεπερνάει το κόστος ή την προσπάθεια εύλογων προσαρμογών.
Διαπιστώνεται ότι ένα μεγάλο μέρος της προσαρμογής στο χώρο εργασίας είναι κυρίως οι πολιτισμικές και οι κοινωνικές.
Όσον αφορά στις υπόλοιπες εύλογες ανάγκες προσαρμογής, το μόνο που θα κοστίσει ουσιαστικά είναι η αλλαγή στη νοοτροπία, δηλαδή ότι οι διαφορετικότητα χρειάζεται να είναι αποδεκτή στην επιχείρησή σας.
Το στίγμα του αυτισμού και τα στερεότυπα, είναι βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία μας στο σύνολό της, καθώς αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα ή/και τραγωδία. Κρίνεται πιο εύκολο να συγχέονται οι αυτιστικές ιδιαιτερότητες, με αγένεια, ασέβεια, ανωριμότητα, επιθετικότητα ή πλήθος άλλων “συμπεριφορικών ζητημάτων”. Αλλά αν αποφύγετε συνειδητά να “γλιστρήσετε” σε αυτές τις παγίδες και είστε ανοιχτοί στην πιθανότητα ότι αυτά που νομίζετε ότι γνωρίζετε για τον αυτισμό, μπορεί να μην είναι ακριβή ή πλήρη, ίσως να μπορείτε να δείτε πόσο πολύτιμοι μπορούν να σταθούν στην επιχείρησή σας.
Οι προσαρμογές είναι ένα πολύ προσωπικό και ατομικό ζήτημα, αλλά για να λάβετε μια εικόνα για το πώς μπορεί να μοιάζουν για ένα αυτιστικό άτομο, σας τις παρουσιάζουμε παρακάτω:
- Να μπορούν να τροποποιήσουν το εργασιακό τους περιβάλλον όπως απαιτείται, για να υποστηρίξουν τις αισθητηριακές τους διαταραχές, π.χ., να εργάζονται από το σπίτι ή από μια ήσυχη αίθουσα ή να φορούν ακουστικά που περιορίζουν τους εξωτερικούς θορύβους.
- Παραχώρηση χώρου για να μπορέσουν να ηρεμήσουν το μυαλό τους και να συγκεντρώσουν τις σκέψεις τους.
- Παροχή σύνθετων και λεπτομερών οδηγιών γραπτώς και όχι προφορικά και αφού έχουν ελεγχθεί οι εν λόγω πληροφορίες, να μπορεί να ακολουθήσει μια προφορική συνομιλία, για να εκφραστούν οι περαιτέρω ερωτήσεις.
- Τακτική επαφή σε συναντήσεις με μέλη της ομάδας HR ή από αντίστοιχο τμήμα.
- Συνεχής εποπτεία από τον Job Coach (όπως ονομάζεται στο εγχειρίδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποστηρικτικής Εργασίας), ο οποίος λειτουργεί ως σύμβουλος και υποστηρικτής σε όλη τη διαδικασία και μετά το πέρας αυτής. (EUSE, 2010)
- Σταθερός χώρος εργασίας.
Αξίζει να κρατήσετε ότι ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον δίνει αξία σε όλους τους εργαζόμενους, υπογραμμίζοντας την αίσθηση του σεβασμού και προωθώντας την βελτίωση όλων, ενισχύοντας ταυτόχρονα και την κοινωνική υπευθυνότητα της επιχείρησής σας.
Συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο και γίνετε κομμάτι της αλλαγής που θέλετε να δείτε στην επιχείρησή σας…
Γράφει: η Χαρά-Μαρία Μορφωνιού – Travelectors
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology | Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
Επισημάνσεις:
(1) Mai, A.M. (2019) Hiring Agents’ Beliefs: A Barrier to Employment of Autistics σελ. 1
(2) G. (2004). How to Find Work That Works for People with Asperger Syndrome: The Ultimate Guide for Getting People With Asperger Syndrome Into the Workplace
(3) EUSE. (2010). European Union of Supported Employment Toolkit
