Μετά από πολιτικές δηλώσεις για επιδόματα, λαμπρές ανακοινώσεις για επιπλέον παροχές και πολλά συγχαρητήρια για τους προσωπικούς βοηθούς (που ακόμη να δοθούν στην πλειονότητα των ΑμεΑ), θα περίμενε κανείς τα ΑμεΑ να είναι πλούσια ή τουλάχιστον να μην βρίσκονται στα όρια της φτώχειας. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική, αφού σύμφωνα με δεδομένα από την ΕΣΑμεΑ το 16% των ατόμων με αναπηρία ή πρόβλημα υγείας είναι οικονομικά ανενεργό, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρίες να καλούνται να αντιμετωπίσουν την φτώχεια μόνοι τους, να γυρνούν στους γονείς τους ως ανήλικοι ή στη χειρότεροι περίπτωση, να ζουν σε ιδρύματα κλειστού τύπου χωρίς προσωπικό χώρο και ζωή.
της Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφος
“Ένα στα δύο άτομα με σοβαρή αναπηρία, ηλικίας από 16 έως 64 ετών βρίσκεται στο φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.”*
Γιατί όμως;.. σχεδόν σας ακούω να ρωτάτε.
Ίσως δεν γνωρίζετε για τα επιπλέον έξοδα που βαραίνουν τα ΑμεΑ πρακτικά, ίσως πάλι να μην είστε καθόλου ενημερωμένοι για το θέμα.
Ας τα δούμε μαζί λοιπόν.
Τα έξοδα ενός ΑμεΑ απλά αρχίζουν εκεί που τελειώνουν τα καθημερινά έξοδα ενός μη ανάπηρου ανθρώπου. Η διατροφή του μπορεί να είναι διαφορετική λόγω της αναπηρίας του ή εξαιτίας κάποιας άλλης συννοσηρότητας, όπως επίσης και η ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή ή θεραπείες που πιθανόν να χρειάζεται-οι οποίες δυστυχώς δεν καλύπτονται πάντα από το ταμείο του κάθε πολίτη. Οι ανάγκες του για καθημερινή φροντίδα μπορεί να είναι αυξημένες, η θέρμανση επίσης, ενώ η αγορά και η συντήρηση του εξοπλισμού για να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητά του ενδέχεται να κοστίζουν μια μικρή περιουσία.
Και όλα αυτά πριν καν βγει από το σπίτι!
Γιατί μετά συνυπολογίζεται η μετακίνησή του. Η μετακίνησή του λοιπόν, αν δεν μπορεί να είναι τελείως ανεξάρτητη (π.χ. Αν το άτομο δεν οδηγεί μόνο του χωρίς να χρειάζεται κάποιον βοηθό), έχει σημαντικά ποσά να λάβει επιπλέον υπόψιν. Οι υπηρεσίες ενός ιδιωτικού προσωπικού βοηθού (αφού ο κρατικά παρεχόμενος δεν έχει εξασφαλιστεί πανελλαδικά, ούτε καν στην Αττική με τους δικαιούχους που λαμβάνουν αυτές τις υπηρεσίες αυτή τη στιγμή να μην ξεπερνούν περίπου τους 50), μετατρέπουν μια απλή έξοδο σε μια επένδυση.
Ακόμη, κάποια ΑμεΑ χρειάζονται μετακίνηση με ειδικά οχήματα-βανάκια, των οποίων η ναύλωση είναι επίσης κοστοβόρα. Για παράδειγμα, έχει πληρωθεί 40 ευρώ για την μετακίνηση ΑμεΑ και του συνοδού του σε βανάκι (τα λεγόμενα “λευκά ταξί”) για μια μικρή διαδρομή στο κέντρο της πόλης.
Οι επιλογές για τις εξόδους (σε μια καφετέρια, ένα εστιατόριο, μια δραστηριότητα) συχνά περιορίζονται λόγω της προσβασιμότητας, αφήνοντας ανοιχτές μόνο τις πιο απομακρυσμένες ή τις πιο ακριβές από αυτές. Το ίδιο ισχύει και για εκδρομές ή διακοπές, έξοδα που υπάρχουν σχεδόν ως ανάγκες σε κάθε ετήσιο budget.
“Σημαντικό τμήμα του παραγωγικού πληθυσμού με αναπηρία βρίσκεται εντελώς αποκλεισμένο από την πρωταρχική πηγή εισοδήματος, δηλαδή την εργασία”*
Μια πρόταση που ίσως αφελώς δίνεται σε ΑμεΑ θα ήταν να δουλέψουν. Εκτός όμως των ΑμεΑ που δεν μπορούν να δουλέψουν ή τουλάχιστον να δουλέψουν για αρκετή ώρα και σε πόστα που θα κάλυπταν τα έξοδά τους, όλα τα ΑμεΑ δυσκολεύονται να βρουν εργασία.
Τα ΑμεΑ με πιο “αόρατες” αναπηρίες, προσπαθούν να τις κρύψουν για να μην αποκλειστούν από την αγορά εργασίας. Από την άλλη, τα ΑμεΑ με πιο “ορατές” αναπηρίες αντιμετωπίζουν την ανεργία λόγω έλλειψης προσβασιμότητας, ακόμη και στο δημόσιο τομέα, ενώ ίσως βρουν κάποια εξ’αποστάσεως εργασία που συχνά προϋποθέτει ανώτατες σπουδές – κάτι στο οποίο επίσης δεν έχουν εύκολη πρόσβαση.
Η πολιτεία δεν κάνει κάτι;
Σχεδόν κάθε μέρα ανακοινώνονται προγράμματα εργασίας και επιδόματα ειδικά για ΑμεΑ. Αλλά τί συμβαίνει στην πραγματικότητα;
Αρχικά, τα επιδόματα δεν είναι ικανά, ακόμη και κατόπιν των όποιων αυξήσεων, να καλύψουν τα πραγματικά έξοδα ενός ΑμεΑ. Αναφορικά, το αναπηρικό επίδομα -κοινωνικής πρόνοιας (που λαμβάνουν συνηθέστερα όσοι δεν εργάζονται κάπου έχοντας δικό τους ταμείο) για αναπηρία 85% κυμαίνεται περίπου στα 300 ευρώ μηνιαίως. Πρέπει να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι ορισμένες φορές, το επίδομα αναπηρίας κόβεται με την πρόσληψη σε εργασία. Ακόμη, πολλά επιδόματα δεν συνδυάζονται (όπως επίδομα αναπηρίας και χηρείας).
Παροχές όπως σεμινάρια, εξαίρεση από δίδακτρα ή εργασία επιφέρουν τα παραπάνω προβλήματα μετακίνησης, εκπαίδευσης και αναίρεση των επιδομάτων.
Στην προεκλογική περίοδο συζητήθηκαν όλα; Τα θέματα Αναπηρίας;
Στην προεκλογική περίοδο συζητήθηκαν όλα; Τα θέματα Αναπηρίας;
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η γραφειοκρατία που πολλαπλασιάζεται για τους ανάπηρους ανθρώπους, ενέχει προβλήματα πρόσβασης και χρόνου, σημαντικά θέματα για κάθε ΑμεΑ, με αποτέλεσμα να προσθέτουν στο κόστος της ζωής με αναπηρία.
Η πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες είναι ελλιπέστατη αν όχι ανύπαρκτη, ενώ η όποια προσβασιμότητα σε δημόσια αγαθά (πάρκα, ΜΜΜ κλπ) η οποία δέχεται ηχηρό χειροκρότημα από ολόκληρη την πολιτική σκηνή είναι ελάχιστη, τυχαία και δεν επιβλέπεται ούτε συντηρείται με κάποιον τρόπο.
Έχει γίνει αναφορά στην σχέση αναπηρίας και πιο συγκεκριμένα της παιδικής φτώχειας. Εδώ θα αναφερθεί μόνο το πως η παιδική φτώχεια στα ΑμεΑ δημιουργεί φτωχούς ενήλικες με αναπηρία και επίσης στη φτώχεια ολόκληρης της οικογένειας ενός παιδιού ή προστατευόμενου μέλους ΑμεΑ.
Ποιές είναι οι λύσεις;
Οι λύσεις είναι πολλές και έχουν δοθεί από ξένα, φιλικότερα προς τα ΑμεΑ και γενικώς οικονομικά πιο εύρωστα κράτη (π.χ. Βέλγιο), το οποίο σημαίνει ότι η ισοτιμία στην αναπηρία δεν μπορεί να καταδικάσει σε καμία περίπτωση μια χώρα στη χρεοκοπία. Ίσα-ίσα, ένα κράτος δικαίου που δίνει την ευκαιρία σε όλους να δώσουν πίσω στο κοινωνικό σύνολο, είτε με την συμπερίληψη των ΑμεΑ σε αυτό, είτε με την επιπλέον παροχή ευκαιριών για παραγωγική εργασία και εθελοντική δουλειά, δύναται μόνο να ενδυναμώσει την οικονομία.
Επιπλέον, ένα κράτος που σέβεται τα ΑμεΑ και γενικά το diversity γίνεται πιο ελκυστικό, τόσο εμπορικά όσο και στις διεθνείς σχέσεις και συναλλαγές.
Όπως και να έχει, όπως έχουμε ξανατονίσει, τα ζητήματα ισότητας και ελευθερίας δεν κοστολογούνται.
Γράφει: η Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφος
