Ο Προσωπικός Βοηθός είναι ο αρωγός της καθημερινότητας ενός ΑμεΑ: αυτοεξυπηρέτηση, κοινωνικοποίηση, εργασία, εκπαίδευση, ψυχαγωγία κ.α. γίνονται με την φροντίδα και την συνοδεία του Προσωπικού Βοηθού. Είναι τα χέρια, τα μάτια, τα πόδια, η ψυχραιμία, η λογική και ό,τι έχει ανάγκη το ΑμεΑ για μία αυτόνομη διαβίωση.
του Στάθη Καρπενησιώτη – Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
Την 1η Οκτωβρίου, ψηφίστηκε το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων το οποίο προβλέπει, αρχικά την πιλοτική εφαρμογή, και στην συνέχεια την θεσμοθέτηση του Προσωπικού Βοηθού για ΑμεΑ στη χώρα μας.
Η εφαρμογή του προγράμματος θα ξεκινήσει στις αρχές του νέου έτους με την ένταξη 1.000 ατόμων ενώ, σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας, για την υλοποίησή του έχουν διασφαλιστεί πόροι ύψους 42 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε πρώτη φάση, και 320 εκατ. ευρώ ακόμα, για τη μετέπειτα πανελλαδική εφαρμογή του. Σε δεύτερη φάση, το 2022 αναμένεται να ενταχθούν στο πρόγραμμα άλλα 1.000 άτομα με αναπηρία. Στην Ελλάδα, τα άτομα με αναπηρία υπολογίζεται ότι ανέρχονται στο 8% – 10% του πληθυσμού.
Τα οφέλη από την εφαρμογή της υπηρεσίας, για τα ΑμεΑ, τις οικογένειες τους, αλλά και γενικότερα για το κοινωνικό σύνολο, θα είναι τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα. Στην actioncare παρέχουμε την υπηρεσία του προσωπικού βοηθού από το 2019 και από την εμπειρία μας μπορούμε να επισημάνουμε τα βασικότερα από αυτά:
- Ουσιαστική αυτάρκεια στην καθημερινή διαβίωση
- Δυνατότητα συμμετοχής στην κοινωνική ζωή
- Πρόσβαση στην εκπαίδευση και εργασία
- Δυνατότητα του αυτοπροσδιορισμού των ΑμεΑ
- Ουσιαστική ενσωμάτωση των ΑμεΑ σε όλα τα πλαίσια του κοινωνικού γίγνεσθαι
- Δυνατότητα ουσιαστικής ανεξαρτητοποίησης από την οικογένεια με καταμερισμό ευθυνών μεταξύ βοηθού και της ίδιας της οικογένειας
- Εξοικείωση του κοινωνικού συνόλου στην αποδοχή του διαφορετικού ως συστατικό κομμάτι της καθημερινότητας, που είναι παράγοντας ωριμότητας
Οι ζωές των ΑμεΑ μοιάζουν πολλές φορές να είναι «σε αναστολή» καθώς πολλαπλά εμπόδια δεν επιτρέπουν να ανθίσουν οι δεξιότητες τους. Στις δομές φιλοξενίας και θεραπείας των ΑμεΑ καλλιεργούνται δεξιότητες οι οποίες αδυνατούν να αξιοποιηθούν από το κοινωνικό σύνολο σε μία επωφελή για όλους αλληλεπίδραση. Από την ανύπαρκτη ράμπα για πρόσβαση, το θλιμμένο γεμάτο «κατανόηση» βλέμμα, μέχρι τον εξίσου απαξιωτικό χαρακτηρισμό ως «ήρωες» ή την προσφώνηση «αυτά τα παιδιά», δημιουργούνται αδιέξοδα που διαιωνίζουν την περιθωριοποίηση τους.
Διαβάστε: Τι είναι ο Προσωπικός Βοηθός;
Ο Προσωπικός Βοηθός με την σωστή του εφαρμογή, μέσα από ένα πλαίσιο λειτουργικών κανόνων, μπορεί να επιφέρει ρηξικέλευθες αλλαγές στα χρόνια αδιέξοδα της περιθωριοποίησης.
Η συμμετοχή και η ουσιαστική ενσωμάτωση, το να υπάρχουν δηλαδή ανάμεσα μας ισότιμα, θα είναι μοχλός πίεσης και για άλλες διεκδικήσεις στην κατεύθυνση της προσβασιμότητας. Η καθημερινή εξοικείωση ως εικόνα, κι ακόμη περισσότερο η συναναστροφή με ΑμεΑ, θα προάγει την αποδοχή του διαφορετικού με τα πολλαπλά οφέλη σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο ταυτόχρονα.
Στην actioncare διαμορφώσαμε το πλαίσιο λειτουργίας της παρεχόμενης υπηρεσίας σε μια σειρά από κανόνες (πρωτόκολλα λειτουργίας), κανόνες σταθερούς αλλά όχι άκαμπτους, όπου προσδιορίζεται, οριοθετείται και κυρίως προστατεύεται ισότιμα η συνύπαρξη των δύο εμπλεκόμενων: ωφελούμενος και Προσωπικός Βοηθός. Φυσικά αντιλαμβανόμαστε ότι η δυναμική μιας ανθρώπινης σχέσης (όπως η σχέση συνοδού – ωφελούμενου) μπορεί να ξεπεράσει τα όρια, αλλά η ύπαρξη κάποιων βασικών κανόνων βοηθά ώστε αυτή η υπέρβαση να είναι προς την κατεύθυνση της αμφίδρομης δημιουργικής εξέλιξης.
Σημαντικές παράμετροι μιας επωφελούς για όλους υπηρεσίας Προσωπικού Βοηθού είναι η πρόβλεψη για την συνεχή παρουσία, ποιος μπορεί να είναι ο Προσωπικός Βοηθός, το υποστηρικτικό πλαίσιο και η αξιολόγησή του.
Η σύμβαση των δικαιωμάτων ΑμεΑ του ΟΗΕ, οι διεθνείς καλές πρακτικές, και η ορθή προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα, μπορούν να αποτελέσουν μια σταθερή βάση ώστε το στήσιμο της υπηρεσίας του Προσωπικού Βοηθού, να γίνει το εφαλτήριο για μια πραγματικά ριζική αλλαγή στην προσέγγιση των ΑμεΑ στην χώρα μας.
Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι «άργησε να εφαρμοστεί» ή ότι είναι νωρίς και χρειάζεται χρόνος. Το θέμα είναι ότι ξεκίνησε και χρειάζεται όλοι να αναλάβουμε ουσιαστικά τις ευθύνες μας ώστε να λειτουργήσει σωστά για όλους.
Γράφει: ο Στάθης Καρπενησιώτης – Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
