Ο αυτισμός δεν είναι… ούτε υπερδύναμη, ούτε ασθένεια, αλλά κάτι ανθρώπινο, με τις δυσκολίες του, τις χαρές του και τις γκρίζες ζώνες του!
της Μαίρης Μητσάκη – Διαχειρίστρια της σελίδας autism.greece
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ο αυτισμός έχει υπάρξει το θέμα αρκετών ταινιών και σειρών. Στις περισσότερες από αυτές, οι αυτιστικοί χαρακτήρες έχουν γραφτεί και παιχτεί από νευροτυπικά άτομα.
Γιατί αυτό αποτελεί πρόβλημα όμως;
Δεν είναι δουλειά του ηθοποιού να υποδύεται ρόλους διαφορετικούς από τον εαυτό του;… Γενικά, ναι.
Φυσικά, δεν περιμένω να βρουν έναν αληθινό κατάσκοπο για να παίξει τον James Bond! Αυτό το οποίο σίγουρα περιμένω είναι οι αυτιστικοί να έχουν τη δυνατότητα να αφηγηθούν τις ιστορίες τους από τη δική τους πλευρά και να δίνονται ίσες εργασιακές ευκαιρίες σε όλα τα άτομα στο χώρο του θεάματος.
Η πραγματικότητα βέβαια απέχει αρκετά. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Μεγάλης Βρετανίας, μόνο το 29% των αυτιστικών Βρετανών ηλικίας 16-64 εργάζονται με πλήρη απασχόληση ή ημιαπασχόληση και το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 53,5% για τους ανάπηρους Βρετανούς συνολικά.
Επίσης, κάτι άλλο που έχω παρατηρήσει είναι ότι οι αυτιστικοί χαρακτήρες που δημιουργούνται από νευροτυπικούς (σεναριογράφους,σκηνοθέτες κλπ) συχνά καταλήγουν να είναι έντονα “εμμονικοί” και στερεοτυπικοί, κάτι που δεν ανταποκρίνεται, στατιστικά τουλάχιστον, στην πραγματικότητα.
18+1 ταινίες και σειρές που αξίζει να δεις για τον αυτισμό
Οι δύο πιο δημοφιλείς κατηγορίες θα έλεγα ότι είναι «ο άντρας-ιδιοφυΐα τον οποίο ανέχονται οι υπόλοιποι χαρακτήρες λόγω την εξυπνάδας του» και «το καημένο αυτιστικό παιδί (ή ενήλικας που του φέρονται σαν παιδί) που υπάρχει, ίσως, για να κάνει τους υπόλοιπους χαρακτήρες να φαίνονται καλοί;». Η δημοφιλής ταινία «Rainman/Ο άνθρωπος της βροχής» είναι ένα παράδειγμα συνδυασμού των δύο αυτών στερεότυπων.
Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι διπλό. Από τη μία, βγάζουν χρήματα από μια περιθωριοποιημένη ομάδα ανθρώπων και από την άλλη, συχνά διαιωνίζουν στερεότυπα που ενθαρρύνουν την περιθωριοποίηση αυτή.
Η εκπροσώπηση του αυτιστικού φάσματος είναι, σαφώς, δύσκολη λόγω της ευρύτητάς του.. αλλά όχι ακατόρθωτη.
Ένα πολύ καλό παράδειγμα είναι η σειρά “Everything’s Gonna Be Okay”, που ακολουθεί τρία αδέλφια μετά το θάνατο του πατέρα τους.
Σε αυτήν την σειρά, 1ον: τουλάχιστον ένας από τους συντελεστές είναι αυτιστικός 2ον: οι χαρακτήρες που είναι στο φάσμα έχουν προτερήματα, ελαττώματα και γενικά προσωπικότητα, πέρα από τα χαρακτηριστικά της διάγνωσής τους, 3ον: η πλοκή εξερευνά θέματα πέραν του αυτισμού και έτσι δεν κουράζει, αποφεύγει τη μονοτονία, και 4ον: ο αυτισμός δεν παρουσιάζεται ούτε ως υπερδύναμη, ούτε ως ασθένεια, αλλά ως κάτι ανθρώπινο, με τις δυσκολίες του, τις χαρές του και τις γκρίζες ζώνες του!
Γράφει: η Μαίρη Μητσάκη – Διαχειρίστρια της σελίδας autism.greece
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
Πηγή στατιστικών στοιχείων: https://www.ons.gov.uk/
