Με ολοένα και περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας σε ανάπηρες γυναίκες να βγαίνουν στην επιφάνεια, κρίναμε απαραίτητο να μιλήσουμε με το κέντρο ΔΙΟΤΙΜΑ, μια ΜΚΟ που ασχολείται, μεταξύ άλλων, με την έρευνα και την βοήθεια γυναικών-θυμάτων έμφυλης βίας. Η ΔΙΟΤΙΜΑ ξεκίνησε πρόσφατα να εξυπηρετεί στοχευμένα τις γυναίκες με αισθητηριακές αναπηρίες δηλαδή με βλάβη μίας ή παραπάνω αισθήσεων, που έχουν ανάγκη τις υπηρεσίες της, διαπιστώνοντας και η ίδια την έλλειψη προσβασιμότητας στην εξυπηρέτηση κακοποιημένων γυναικών.
της Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφος
Μαζί με την Έλια Χαρίδη, Κοινωνική Ανθρωπολόγο του κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ, συζητήσαμε για το πρόγραμμα SAFEABLE, το αντίστοιχο ντοκιμαντέρ, και τη σημασία της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες που εξυπηρετούν κακοποιημένες γυναίκες.
Η κυρία Χαρίδη μίλησε εκτενώς για το ότι ακόμη και στη διεθνή βιβλιογραφία δεν υπάρχει η αναγκαία συμπεριληπτικότητα. Σε εθνικό επίπεδο, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. «Φαίνεται ότι δεν φτάνουν εύκολα οι κακοποιημένες ανάπηρες γυναίκες στις υπηρεσίες αυτές, ότι υπάρχει ένας αποκλεισμός δηλαδή. Θα ήταν πολύ βοηθητικό να γνωρίζαμε από τις ετήσιες εκθέσεις της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, τον αριθμό των ανάπηρων γυναικών που φθάνουν στις δομές, καθώς και το είδος της αναπηρίας τους. Δυστυχώς, τέτοια στοιχεία δεν είναι ακόμα διαθέσιμα».
«Είναι αφανής αυτός ο πληθυσμός»
Η έλλειψη προσβασιμότητας και ενημέρωσης όμως διαπιστώνεται και εσωτερικά στη ΔΙΟΤΙΜΑ, αφού δεν είχαν πολλές παραπομπές από ανάπηρες κακοποιημένες γυναίκες όλα αυτά τα χρονιά. Φυσικά όποια τέτοια γυναίκα έτυχε να τους ζητήσει βοήθεια, την εξυπηρέτησαν, αλλά ειδικά πριν την καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης SAFEABLE, οι εξυπηρετούμενες με αισθητηριακές αναπηρίες ήταν απειροελάχιστες.
SAFEABLE: Η καμπάνια και το ντοκιμαντέρ
Διαπιστώνοντας αυτή τη διαθεματικότητα που εμποδίζει την πρόσβαση θυμάτων κακοποίησης σε υπηρεσίες ενημέρωσης, φιλοξενίας, δικαστικής εξυπηρέτησης και συμβουλευτικής, η ΔΙΟΤΙΜΑ, σε συνεργασία με την ΑΜΚΕ Liminal που ανέλαβε το κομμάτι της εκπαίδευσης πάνω στην αναπηρία και της προσβασιμοποίησης κάποιων εργαλείων, δημιούργησε το SAFEABLE, το πόγραμμα από το οποίο προέκυψε και το ομώνυμο ντοκιμαντέρ.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2022, με την εκπαίδευση των απασχολούμενων στη ΔΙΟΤΙΜΑ σχετικά με τις ανάγκες των ανάπηρων γυναικών, την προσβασιμοποίηση κάποιων αναγκαίων εγγράφων και την αύξηση στην πρόσβαση των υπηρεσιών του κέντρου, με τη δημιουργία ενός πλήρως προσβάσιμου website.
Για την πραγματοποίηση όλων των παραπάνω ήταν αναγκαία αρχικά η δημιουργία ομάδων εστίασης (focus groups) με τυφλές και κωφές γυναίκες ώστε να διερευνηθούν τα κενά ως προς την παροχή βοήθειας και προστασίας των θυμάτων έμφυλης βίας. Έτσι προχώρησαν και στην καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την κακοποίηση του συγκεκριμένου γυναικείου πληθυσμού.
Γυναίκες με αναπηρία και έμφυλη βια: SafeAble το ντοκιμαντέρ
«Προέκυψαν πράγματα που φανταζόμασταν, αλλά επιβεβαιώθηκαν και από τις γυναίκες με αισθητηριακές αναπηρίες, ότι δηλαδή υπάρχει μεγάλο κενό στην πρόσβαση στην ενημέρωση για την έμφυλη βία. Δηλαδή τι είναι η έμφυλης βία, πως αντιμετωπίζεται, ποια είδη έχει.» Επίσης, διαπιστώθηκε η έλλειψη προσβασιμότητας των ανάπηρων γυναικών στις υπηρεσίες που παρέχουν υποστήριξη για την κακοποίηση, δηλαδή το δημόσιο δίκτυο με τους ξενώνες και τα συμβουλευτικά κέντρα και γενικά όλες τις υπηρεσίες που δύνανται να εμπλακούν σε μια τέτοια υπόθεση, όπως αστυνομία, νοσοκομεία κλπ.
Η καμπάνια αυτή στηρίχθηκε στη συμμετοχή των γυναικών με αναπηρία, τροφοδοτήθηκε από τις απόψεις τους και από τα κενά που διαπίστωσαν οι ίδιες για την εξυπηρέτηση των ιδίων.
Σε αυτό το σημείο στη ΔΙΟΤΙΜΑ ψάχνουν νέα χρηματοδότηση για την περαιτέρω βελτίωση της εξυπηρέτησης ανάπηρων γυναικών. Παρόλα αυτά, σημειώνουν πως εξακολουθούν να παρέχουν βοήθεια σε όποια θηλυκότητα τη χρειάζεται.
«Οι ψυχολόγοι μας είναι εδώ, οι δικηγόροι μας είναι εδώ για κάθε γυναίκα που μας χρειάζεται»
Ανάπηρες γυναίκες και έμφυλη βία
Στην Ελλάδα, οι γυναίκες με αναπηρία, όπως και όλες οι θηλυκότητες, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν περιστατικά βίας. Συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό των γυναικών, οι γυναίκες με κάποια αναπηρία (που σύμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο σημαίνει έλλειψη προσβασιμότητας και συμπερίληψης, και δεν αφορά μόνο τη σωματική ή ψυχική βλάβη) καθίστανται πιο επιρρεπείς και ευάλωτες σε περιστατικά έμφυλης βίας.
Μία πιθανή επιπλέον επιπλοκή στις ανάπηρες γυναίκες η εκμετάλλευση της αναπηρίας από τον κακοποιητή. «Μπορεί», αναφέρει η κυρία Χαρίδη ως παράδειγμα «να τους απαγορεύει την πρόσβαση σε φάρμακα, σε ιατρική περίθαλψη, ή σε βοηθήματα όπως το αναπηρικό αμαξίδο ή το λευκό μπαστούνι».
Επίσης οι ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα που δεν τους παρέχει την υποστήριξη που χρειάζονται, τις εκθέτει ακόμη περισσότερο. Έτσι, παραδείγματος χάριν μπορεί να μείνουν περισσότερο σε μια κακοποιητική σχέση, κυρίως λόγω της πρακτικής ή της οικονομικής εξάρτησης από τον σύντροφό τους. Είναι άλλωστε γνωστό το πρόβλημα ανεργίας στον πληθυσμό αυτό και σε συνδυασμό με τα χαμηλότατα αναπηρικά επιδόματα, συχνά οι ανάπηρες γυναίκες αδυνατούν να τα καταφέρουν, από οικονομικής άποψης, μόνες τους.
Πώς βοηθά η ΔΙΟΤΙΜΑ τα θύματα έμφυλης βίας;
Η ΔΙΟΤΙΜΑ παρέχει βοήθεια στις γυναίκες με αισθητηριακές αναπηρίες τηλεφωνικά στο 2103244380, ηλεκτρονικά μέσω e-mail στο diotima@otenet.gr και στον φυσικό της χώρο στην 3ης Σεπτεμβρίου 43A , 104 33 στην Αθήνα.
Παρέχεται ψυχοκοινωνική υποστήριξη με τη μορφή συμβουλευτικής και υποστήριξης για τη γυναίκα που θέλει να ξεφύγει από τον κακοποιητή της, όπως επίσης και δωρεάν νομική βοήθεια με δικαστική εκπροσώπηση. Επιπλέον, αν και οι ίδιοι δεν παρέχουν ιατρική βοήθεια ή εξυπηρέτηση με τυχόν παιδιά της κακοποιημένης γυναίκας, μπορούν να παραπέμψουν στις αρμόδιες υπηρεσίες.
«Προτεραιότητα είναι να γίνει η ΔΙΟΤΙΜΑ όσο πιο προσβάσιμη και συμπεριληπτική στην αναπηρία γίνεται»
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το έργο της ΔΙΟΤΙΜΑ;
Σε περίπτωση που κάποιος θέλει να βοηθήσει το έργο της ΔΙΟΤΙΜΑ μπορεί να προβεί σε χρηματική δωρεάν μέσω της ειδικής πλατφόρμας. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα εθελοντικής εργασίας για τις ειδικότητες που άπτονται του έργου της ΔΙΟΤΙΜΑ. Επιπρόσθετα, στο κέντρο αυτό γίνονται και πρακτικές, στα πλαίσια του προγράμματος σπουδών διάφορων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, κατόπιν συνεννόησης.
Το όραμα του SAFEABLE
Στην ερώτηση «Τι θα ήθελε να δει στο μέλλον η ΔΙΟΤΙΜΑ αναφορικά με τις υπηρεσίες που παρέχονται στις ανάπηρες κακοποιημένες γυναίκες, η κοινωνική ανθρωπολόγος του κέντρου απαντά:
«Στο μέλλον, θα θέλαμε να δούμε περισσότερη εκπαίδευση και ενημέρωση, αλλά κυρίως περισσότερες υπηρεσίες για τις κακοποιημένες γυναίκες με πρόσβαση».
Ως παράδειγμα, η κυρία Χαρίδη αναφέρει ότι θα ήταν όμορφο η αστυνομία να αναπτύξει κάποια συνεργασία με διερμηνείς νοηματικής, που να είναι ευαισθητοποιημένοι και κατάλληλα εκπαιδευμένοι στη συνεργασία με θύματα έμφυλης βίας. Στην παρούσα φάση μια κακοποιημένη κωφή γυναίκα χρειάζεται να βρει η ίδια διερμηνέα που εμπιστεύεται, ενδεχομένως να πρέπει να τον πληρώσει, και να τον φέρει στην αστυνομία προκειμένου να συνεννοηθούν.
Τέλος, περιγράφει τι ωραίο που θα ήταν, για παράδειγμα, «για μια γυναίκα με οπτική αναπηρία να ξέρει ότι θα πάει σε ένα συμβουλευτικό κέντρο ή ξενώνα και θα υπάρχει κάποιος να τη συνοδέψει, ο οποίος θα είναι ειδικά εκπαιδευμένος να τη βοηθήσει».
Συνέντευξη: της Έλιας Χαρίδη, Κοινωνική Ανθρωπολόγου του κέντρου ΔΙΟΤΙΜΑ στη Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφο για το nevronas.gr
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
