Η Σοφία Ρομπόλη είναι μια διερμηνέας, γνωστή τόσο για την διερμηνεία των ειδήσεων στη Νοηματική εδώ και 25 χρόνια στον ALPHA, όσο και για τη δράση της κοντά στα κωφά και βαρήκοα άτομα. Είναι εκεί καλύπτοντας τις καθημερινές ανάγκες επικοινωνίας από ιατρικά ραντεβού εως και θεατρικές παραστάσεις.
της Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφος
Όταν η Σοφία ξεκίνησε να μαθαίνει την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα στο Ίδρυμα Κωφών, που τότε λειτουργούσε ως εκπαιδευτικό κέντρο της Νοηματικής, νόμιζε ότι θα είναι πολύ απλά τα πράγματα. «Νόμιζα ότι θα μάθω κάποια πράγματα σε λίγο χρόνο. Όμως όχι». Χρειάστηκαν 6 χρόνια για να γίνει διερμηνέας και αυτό γιατί η Νοηματική είναι μια πλούσια γλώσσα ισότιμη με τις ομιλούμενες γλώσσες.
Επί 23 χρόνια βρισκόταν στο Θέατρο Κωφών, «τόπο συνεύρεσης-συνάντησης όπου οι κωφοί μάθαιναν κείμενο παράλληλα με την υποκριτική τέχνη». Εκεί, εκτός από τη νοηματική διερμηνεία, έκανε και τη διδασκαλία κειμένου στην ομάδα των κωφών που φοιτούσαν καθώς χρειαζόταν να γίνεται σύγκριση των δύο γλωσσών (ομιλουμένης και νοηματικής) για να μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα στο θεατρικό σανίδι. Επειδή η νοηματική όπως και οι ομιλούμενες γλώσσες μπορεί να αποδώσει και το status κάποιου, θα έπρεπε να καταλάβουν γιατί «ένας ρόλος ανθρώπου σε χωράφια δεν νοηματίζεται το ίδιο με ενός αριστοκράτη. Έπρεπε να καταλάβουν ότι η γλώσσα τους έχει ποιότητες και χρωματισμούς.»
Επίσης τους δίδασκε κατανόηση κειμένου με όλα τα νοήματα και τα σχήματα λόγου που μπορεί να περιέχει. «Τα προηγούμενα 20 χρόνια πολλοί κωφοί δεν ήξεραν να διαβάζουν καν κείμενο διότι το ακουοκεντρικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο είχαν εκπαιδευτεί, έλεγε ότι ο προφορικός λόγος πρέπει να προηγείται και η νοηματική να έπεται. Αν αρχίσει πρώτα τη νοηματική το παιδί [σύμφωνα πάντα με αυτό το μοντέλο] τότε θα πάει πίσω ο προφορικός του λόγος, κάτι που δεν ήθελαν οι ακούοντες γονείς. Τότε οι άνθρωποι ήθελαν ένα παιδί να τους μοιάζει, δηλαδή να μιλάει». Η απόδοση νοήματος και αφηρημένων εννοιών έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα, με αποτέλεσμα να χρειάζεται πολλή δουλειά για να κατακτηθούν.
Παράλληλα αναλάμβανε και αναλαμβάνει τη νοηματική απόδοση άλλων θεατρικών παραστάσεων που απαρτίζονται από ακούοντες ηθοποιούς.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η Σοφία κάνει και μουσική διερμηνεία. Σε μουσική με στίχους φυσικά. «Ο κωφός μπορεί να καταλάβει τη μουσική μόνο μέσω της δόνησης», αλλιώς γίνεται νοηματική απόδοση των στίχων- όχι απλή μετάφραση αλλά ερμηνεία-απόδοση. «Η μεταφρασμένη νοηματική που συχνά γίνεται από μη επαγγελματίες, δεν εκφράζει τους κωφούς». Συχνά μάλιστα τους δυσκολεύει στην κατανόηση και στη διερμηνεία ενός καλλιτεχνικού έργου. «Εγώ μιλώ με τους καλλιτέχνες για να καταλάβω το νόημα των λέξεων και το ύφος της παράστασης για να το αποδώσω σωστά.»
«Η νοηματική μου θέλω να ‘χει φοβερό συναίσθημα και να σου τραβήξει το ενδιαφέρον»
Παρότι γίνεται πολλή κουβέντα για την προσβασιμότητα στο θέαμα, η ίδια μοιάζει επιφυλακτική καθώς δεν συνδυάζεται με τη σωστή εκπαίδευση. «Δεν μπορείς να με καλέσεις Δευτέρα να κάνω διερμηνεία σε συναυλία την Παρασκευή για να κάνεις το θέαμά σου προσβάσιμο. Η προετοιμασία ενός διερμηνέα καλλιτεχνικών events περιλαμβάνει πάρα πολλή μελέτη, έρευνα και προπόνηση, απαιτεί χρόνο.»
Την ίδια στιγμή τα κωφά άτομα και η ανάγκη τους για πρόσβαση δεν είναι διασφαλισμένα νομικά σχεδόν πουθενά. «Δεν υπάρχει πουθενά οργανική θέση για διερμηνέα δεδομένου ότι η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα δεν είναι πλήρως αναγνωρισμένη γλώσσα. Ίσως λίγο στην εκπαίδευση και την ενημέρωση, αλλά δεν είναι παντού, γενικά γίνονται πολύ αποσπασματικές κινήσεις.»
«Θέλω να δω τα σχολεία να έχουν νοηματική, οι γιατροί, οι νοσοκόμοι του ΕΚΑΒ, η αστυνομία, τα δικαστήρια, όλα… Τουλάχιστον στις βασικές εκφάνσεις της ζωής»
Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα ξαναμιλήσουμε με την κυρία Ρομπόλη, αφού χρειάζεται να μάθουμε όλοι μας πολύ περισσότερα για τη Νοηματική και τη σημασία της προσβασιμότητας για τον κωφό και βαρήκοο πληθυσμό.
Συνέντευξη: της Σοφίας Ρομπόλη, διερμηνέας Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας, στη Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφο για το nevronas.gr
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
