Ο Γιάννης Βίτσος, αποφάσισε να δώσει την δική του απάντηση, ως άτομο με οπτική αναπηρία στα ερωτήματα:
Άτομα με αναπηρία, ή άτομα με ειδικές ανάγκες;
Άτομο με αναπηρία, ή ανάπηρο άτομο;
Οπτική αναπηρία, ή οπτική βλάβη;
Η ανάρτηση του…
Τα ερωτήματα πολλά, οπότε θα προσπαθήσω να μη σας κουράσω. Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι κάτι δεδομένο. Ένα γεγονός. Η απάντηση στα άλλα δύο είναι απλώς η γνώμη μου. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από τα βασικά.
Άτομα με ειδικές ανάγκες, ή άτομα με αναπηρία;
Η διεθνώς θεσμοθετημένη, δόκιμη, πολιτικά ορθή ορολογία είναι άτομα με αναπηρία. Γιατί όμως; Γιατί όχι άτομα με ειδικές ανάγκες; Αφού οι ράμπες για τα αμαξίδια, τα ηχητικά φανάρια, τα δελτία ειδήσεων στη νοηματική είναι προσαρμογές που γίνονται γιατί μία μερίδα ανθρώπων τις χρειάζεται. Σωστά. Όλα τα παραπάνω, εν τούτοις, δεν είναι οι ανάγκες, αλλά τα μέσα εκπλήρωσης των αναγκών αυτών. Όλα μας έχουμε την ανάγκη να κυκλοφορούμε, απλώς κάποιοι άνθρωποι αντί να ανεβαίνουν σκαλιά, ανεβαίνουν ράμπες. Όλα μας έχουμε την ανάγκη να μπορούμε να περνάμε φανάρια, απλώς κάποια το κάνουμε μέσω της όρασης, και κάποια άλλα μέσω της ακοής. Πολλά από εμάς επιλέγουμε να ενημερωνόμαστε μέσω της τηλεόρασης. Κάποια άτομα το κάνουν ακούγοντας το άτομο που λέει τις ειδήσεις, και κάποια άλλα διαβάζοντας τη νοηματική. Αν παρ’όλα αυτά κλείσουμε τον ήχο, και το μόνο που βλέπουμε είναι η νοηματική γλώσσα, μαντέψτε ποιοι θα γίνουν αυτόματα τα… άτομα με ειδικές ανάγκες.
Και όπως πολύ σοφά έχει πει και η Chrysella Lagaria σε ένα podcast της, όλοι οι άνθρωποι έχουμε κάποια “ειδική ανάγκη”. Κάποιοι δυσκολεύονται στο να προσανατολιστούν, και χρησιμοποιούν GPS. Κάποιοι ξεχνάνε εύκολα πράγματα, και κρατάνε σημειώσεις. Και όπως πολύ σοφά έχει πει ο Θοδωρής Τσάτσος στο ίδιο podcast, τι θεωρείται, τελικά, ειδική ανάγκη; Η προσθήκη ακουστικής περιγραφής σε μία ταινία για τυφλά άτομα θεωρείται ειδική ανάγκη. Η νοηματική γλώσσα σε δελτία ειδήσεων για άτομα θεωρείται ειδική ανάγκη. Ο υποτιτλισμός ταινιών για τα άτομα που δεν ξέρουν Αγγλικά δεν θεωρείται ειδική ανάγκη; Άτομα με αναπηρία, λοιπόν.
Με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση, προσβάσιμη η Ακρόπολη σε άτομα με οπτική αναπηρία (Βίντεο)
Με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση, προσβάσιμη η Ακρόπολη σε άτομα με οπτική αναπηρία (Βίντεο)
Πολύ συχνά τίθεται το ερώτημα, άτομα με αναπηρία, ή ανάπηρο άτομο;
Οι απόψεις διίστανται, και δεν υπάρχει κάποια στάνταρ απάντηση σε αυτό. Η μία πλευρά υποστηρίζει, ότι το “άτομο με αναπηρία” είναι πιο σωστό, γιατί βάζει πρώτα τον άνθρωπο ως οντότητα και μετά την αναπηρία του. Δεν προσδιορίζεται το άτομο από την αναπηρία του. Από την άλλη, υπάρχουν κι εκείνοι που προτιμούν το “ανάπηρο άτομο”, γιατί δεν θεωρούν ότι είναι υποβιβαστικό με τον οποιονδήποτε τρόπο. Όπως θα πεις γκέι άτομο, έτσι θα πεις και ανάπηρο άτομο. Δεν λες άτομο με ομοφυλοφιλία. Γιατί να πεις άτομα με αναπηρία; Εγώ προσωπικά πιστεύω, ότι δεν έχει καμία απολύτως σημασία το ποιο από τα δύο θα χρησιμοποιηθεί. Το “ανάπηρο άτομο” είναι μικρότερο κατά δύο συλλαβές, και η τεμπελιά μου δεν έχει πάτο. Και επιπλέον, νιώθω πως αν χρειαζόμαστε τον όρο “ΑΤΟΜΟ με αναπηρία” για να μας θυμίσει ότι ένα άτομο δεν καθορίζεται από την αναπηρία του, κάπου υπάρχει θεματάκι. Από την άλλη, δεν βρίσκω τίποτα λάθος στο “άτομα με αναπηρία”. Μου φαίνεται απόλυτα δόκιμο και προσανατολιστικό. Στο κάτω κάτω, υπάρχουν τόσα άλλα πρωτεύοντα θέματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθούμε, που μου φαίνεται οριακά αστείο να τρωγόμαστε για το ποια λέξη θα μπει πρώτα. Λες και μιλάμε για το ποιος θα μπει πρώτο όνομα στη μαρκίζα σε μπουζουκλερή.
Και τέλος, το προσωπικό μου αγαπημένο. Αναπηρία, ή βλάβη;
Ως τυφλό άτομο, τυχαίνει να συναναστρέφομαι συχνά με άλλα άτομα με αναπηρία στην όραση. Πολύ συχνά ακούω τη φράση “οπτική βλάβη”, αντί για “οπτική αναπηρία”. Και αναρωτιέμαι, βλάβη; Πότε έγινα πλυντήριο και δεν το πήρα χαμπάρι; Μπορεί αυτό που λέω να είναι τεράστιος λαϊκισμός, αλλά πιστεύω ότι έχει μία βάση. Το να χρησιμοποιούμε τη λέξη βλάβη, υποδεικνύει ότι εμείς έχουμε κάποιο πρόβλημα, το οποίο πρέπει να λύσουμε. Μία βλάβη, η οποία χρειάζεται να αποκατασταθεί. Εγώ δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάτι πάνω μου που θέλει φτιάξιμο. Αν κάτι χρειάζεται φτιάξιμο, τότε αυτό είναι τα πεζοδρόμια, οι υποδομές, τα θεόκλειστα μυαλά της κοινωνίας. Έχω αναπηρία, ναι. Αλλά έχω αναπηρία, επειδή η κοινωνία με καθιστά ανάπηρο. Όταν γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές, κρατικές και κοινωνικές, τότε θα πάψω πια να έχω αναπηρία. Με το να λέμε ότι ένας άνθρωπος έχει βλάβη, και όχι αναπηρία, μεταθέτουμε το πρόβλημα σε εκείνον. Του πετάμε το μπαλάκι. Ώστε να κάνει τι; Να επιδιορθώσει τη βλάβη του, ώστε να ταιριάζει με την υπόλοιπη κοινωνία, χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει ρουθούνι; Όχι. Αναπηρία. Αναπηρία, μέχρι να είμαστε τυφλοί, κωφοί, τετραπληγικοί, χωρίς αναπηρία.
Πρόσφατα είχα μία συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας ανέφερα ότι είμαι – ότι θεωρώ τον εαυτό μου – άτομο με αναπηρία. Το άλλο άτομο φρίκαρε. Τα λόγια του ήταν τα εξής:
“Όχι! Δεν είσαι ανάπηρος! Απλώς έχεις κάποια προβλήματα όρασης. Η λέξη ανάπηρος είναι απαίσια!”
Αρχικά, βλέπουμε ότι ο σεβασμός στον αυτοπροσδιορισμό είχε φύγει για τριήμερο. Και δεύτερον, είναι αυτό που έλεγα πιο πάνω. Έχω ΕΓΩ πρόβλημα, το οποίο συνεπώς πρέπει ΕΓΩ να λύσω; Όχι. Πώς, όμως, να κατηγορήσω αυτό το άτομο, που νιώθει άβολα με τη λέξη ανάπηρος; Αφού μόνο ως βρισιά την ακούει. Μόνο ως κάτι υποτιμητικό. Όταν πχ ένας άνθρωπος δεν αποδίδει αρκετά σε ένα άθλημα, ακούς την παρέα του να του λέει “ρε, ανάπηρος είσαι;”
Αλλά γενικά θεωρώ πως είναι καλό να ακούμε τους ανθρώπους, όταν μία ορολογία τους αφορά. Εγώ, όλη μου τη ζωή, χρησιμοποιούσα τον όρο asperger, σε ορισμένες περιπτώσεις. Πρόσφατα, όμως, ένα άτομο που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού, με πληροφόρησε ότι ο όρος αυτός θεωρείται πλέον κακοποιητικός, και δεν χρησιμοποιείται. Δεν έχω παρά να το σεβαστώ αυτό. Θα μπορούσα να κουνήσω το δάχτυλο, και να πω “Έλα μωρέ! Τι κακοποιητικός; Εγώ έτσι το έμαθα, και πάντα έτσι το έλεγα.” Όμως είναι υποχρέωσή μου να σεβαστώ αυτό που μου λέει εκείνος ο άνθρωπος, γιατί εγώ είμαι έξω από αυτό, και θέλω πραγματικά να είμαι συμπεριληπτικός, και να μη χρησιμοποιώ ακατάλληλες ορολογίες. Και για εμένα αυτός είναι ο πιο σωστός δρόμος. Να ακούμε και να σεβόμαστε.
Αυτά. Πολλά είπα πάλι.
Τώρα, για το “να σου πω” VS “να σε πω”… ξέρωγω;; Εσείς τι λέτε;
Περισσότερα νέα Συλλόγων – Φορέων – ΜΚΟ
Πηγή: Γιάννης Βίτσος
