Όταν ένας αυτιστικός άνθρωπος κακοποιείται ή παραμελείται, δεν ακούγεται σχεδόν τίποτα. Οι φωνές μας χάνονται στον θόρυβο ή φιμώνονται. Γιατί; Γιατί τους περισσότερους δυστυχώς δεν τους ενδιαφέρει. Χρειάστηκε να έρθει μια θεατρική ομάδα από την Γαλλία με Πορτογάλο σκηνοθέτη, για να ακουστεί δυνατά μέσα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, η φωνή κάθε μητέρας αυτιστικού παιδιού.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας αυτιστικού παιδιού
Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου άνοιξε νέους δρόμους με την παράσταση Hecuba, not Hecuba από τον κορυφαίο θίασο της Κομεντί Φρανσέζ και τον πολυσυζητημένο Πορτογάλο σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες.
Στο έργο η Νάντια, είναι μια ηθοποιός κάνει πρόβα στην Εκάβη του Ευριπίδη. Υποδύεται τον ομώνυμο ρόλο της χήρας του Πριάμου, που με την ήττα της Τροίας έχασε τα πάντα: τον άντρα της, τον θρόνο της, την ελευθερία της και, το πλέον οδυνηρό, σχεδόν όλα τα παιδιά της. Ο μύθος της τραγωδίας συναντάει σπαρακτικά την οικεία πραγματικότητα της ηθοποιού, μητέρας ενός αυτιστικού 12χρονου παιδιού, του Οτίς, που έχει υποστεί κακοποίηση από το προσωπικό του ιδρύματος όπου τον έχει εμπιστευτεί.
Μία φωνή για όλες τις μητέρες…
Η Νάντια προσπαθεί να αναμετρηθεί με το κείμενο του Ευριπίδη υποδυόμενη μια μητέρα που της στέρησαν τα πάντα και αντιμετωπίζει την προδοσία στο πρόσωπο του Πολυμήστορα που σκότωσε το παιδί που του είχε εμπιστευτεί…
Υποδύεται μία γυναίκα που ζητάει δικαιοσύνη, με τη μορφή της εκδίκησης, την ίδια ώρα που ζητάει η ίδια δικαιοσύνη για το χειρότερο έγκλημα.
Πόσο σκληρό και απάνθρωπο είναι να χτυπάς ένα παιδί, να το αφήνεις νηστικό, κλειδωμένο και βρώμικο μόνο και μόνο γιατί είναι αυτιστικό;
Η Elsa Lepoivre με την εξαιρετική ερμηνεία της γίνεται η φωνή όχι μόνο της Νάντια, αλλά όλων των μανάδων που προσπαθούν κάθε μέρα να προστατεύσουν τα παιδιά τους από την βαρβαρότητα, τις διακρίσεις και τα στερεότυπα.
Το κατηγορητήριο της καταρρίπτει όλες τις δικαιολογίες και τα ψεύτικα άλλοθι των βασανιστών, των γραφειοκρατών και όλων όσων συστηματικά προδίδουν την εμπιστοσύνη των παιδιών μας και τη δική μας.
Στην παράσταση άκουσα κάθε δικαιολογία που έχω ακούσει στη ζωή μου, κάθε πρόφαση, κάθε ψέμα που χρησιμοποιείται εναντίον των αυτιστικών ανθρώπων.
Η κραυγή της Νάντια είναι οι κραυγές χιλιάδων γονιών και παιδιών που δεν μπορούν να ακουστούν, είτε από την αδιαφορία, είτε από τις συστηματικές προσπάθειες συγκάλυψης.
Ακόμα και η σιωπή της όμως, ήταν επιβλητική. Υπήρξαν δύο σκηνές τουλάχιστον που χιλιάδες θεατές φάνηκε να σταματούν ακόμα και να αναπνέουν…
Το κείμενο…
Ο Rodriguez πάντρεψε αριστουργηματικά το σήμερα με το τότε, την αρχαία τραγωδία με τη σκληρή πραγματικότητα του μισαναπηρισμού, με στιγμές έντασης αλλά ευτυχώς και με αρκετές στιγμές χιούμορ και σαρκασμού που ήταν ευπρόσδεκτες από το κοινό και βοήθησαν τη ροή της παράστασης. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι το πόσο «διαβασμένος» ήταν ο συγγραφέας στο αυτισμό, στις καθημερινές λεπτομέρειες του.
Η πραγματικότητα του αυτισμού…
Αυτό που είδα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου ήταν η πραγματικότητα ενός αυτισμού που δεν βλέπουμε στο bio του tik tok ή στα inspirational quotes του facebook. Είναι ο αυτισμός που φοράει κράνος για να αποφευχθούν οι αυτοτραυματισμοί, είναι ο αυτισμός που δυσκολεύεται να εκφραστεί λεκτικά αλλά είναι όμως, και ο αυτισμός που αποζητά την αγάπη, το χάδι, τον χορό, την ανάγκη για επαφή.
Ότι πιο όμορφο είδα εκείνη την βραδιά, ήταν ο «αυτιστικός» χορός του Χορού με τα κράνη, η πιο τρυφερή και ανθρώπινη απάντηση στην σκληρότητα. Τόσα συναισθήματα, που δεν μπορώ να αποστασιοποιηθώ και να μη σας πω τι ένιωσα σαν πατέρας αυτιστικού παιδιού. Δεν μπορώ να πω ότι δεν ένιωσα τον λαιμό μου να κλείνει, δεν ένιωσα κάποια στιγμή λες και ένα χέρι να τραβάει τα μέσα μου.
Για την εμπειρία της σχετικά με την παράσταση μας μίλησε η ηθοποιός και μητέρα αυτιστικού παιδιού Νίνα Ρούσσος:
«Αγαπημένε Βαγγέλη πόσο μα πόσο πολύ χαίρομαι που κατάφερες να δεις τη παράσταση “Hecuba not Hecuba” που ειναι αριστούργημα. Ότι καλύτερο έχω δει στη ζωή μου και έχω δει πολλές παραστάσεις. Δεν μπορώ να συνέλθω ακόμα ούτε να περιγράψω πως αισθάνθηκα. Είμαι ηθοποιός και έχω αυτιστικό γιο.
Και έβλεπα μια γυναίκα ηθοποιό να παίζει τη ζωή μου.
Την σκληρή καθημερινότητα που όλοι εμείς οι γονείς των αυτιστικών παιδιών βιώνουμε καθημερινά. Για μας αυτή η παράσταση ήταν πολύ διαφορετική.
Ο Πορτογάλος σκηνοθέτης Tiago Rodrigues έγραψε εξαιρετικό κείμενο που με συγκίνησε βαθιά. Περίγραψε τόσο εύστοχα τον αυτισμό και τα πολύ σοβαρά και κοινωνικά προβλήματα γύρω από τον αυτισμό. Με την ερεύνα που έχω κάνει η Γαλλία είναι από τις χώρες με τα χειρότερα προβλήματα σχετικά με τον αυτισμό, όπως και η Ελλάδα.
Μπράβο στους Γάλλους ηθοποιούς. Ήταν συγκλονιστικοί. Ήταν μια γροθιά, ομάδα, έκαναν τα πάντα να δώσουν το δυνατό μήνυμα περί αδικίας. Ήταν η μόνη φορά που λυπήθηκα που δεν ξέρω γαλλικά και λόγω της παράστασης αποφάσισα να μάθω! Εύχομαι να έχω άλλη μια ευκαιρία να την δω και ότι θα παίζουν την Hecuba, not Hecuba παντού και για πολύ καιρό.
Η ιστορία με την σκύλα που βλέπει κάθε φορά ο μικρός Οτις στην οθόνη του, σαν να είναι η πρώτη φορά και το τέλος με αυτήν με σκότωσαν…»
«Δεν με ενδιαφέρει η αποδοχή, θέλω τα ίδια δικαιώματα για το παιδί μου, που είναι αυτιστικό»
Εξουσία χωρίς άλλοθι…
Οι ηθοποιοί έπαιζαν αβίαστα, με φυσικότητα, χωρίς στόμφο και κατάφεραν να γεφυρώσουν το χάσμα από την αρχαία τραγωδία στο σήμερα, αλλάζοντας 2, ακόμα και 3 ρόλους μέσα στην παράσταση. Η αλαζονεία της εξουσίας και η διαχρονική σκληρότητά της απέναντι στους πιο ευάλωτους, αντικατοπτρίζεται ιδανικά στα δύο πρόσωπα του Πολυμήστορα στον παρελθόν και του υφυπουργού στο σήμερα. Οι πρόβες παράστασης μπερδεύονταν με την πραγματικότητα της Νάντια, η εκδίκηση της Εκάβης με τον αγώνα για δικαιοσύνη για τα αυτιστικά παιδιά και τις οικογένειες τους, η ασημαντότητα των εξουσιαστών τότε και σήμερα.
Να είναι η αρχή…
Αυτή η παράσταση ελπίζω να είναι η αρχή αφύπνισης μιας κοινωνίας που μέχρι τώρα κλείνει τα αυτιά και τα μάτια της απέναντι στα άτομα με αναπηρία που αδικούνται, κακοποιούνται και παραμελούνται. Να θυμηθούμε πάλι στην Ελλάδα ότι η τέχνη πολλές φορές είναι και μια μορφή αντίστασης και κοινωνικού αγώνα.
Στα πρόσωπα του κ. Ζέππου Ραγκούση, Communications and Marketing, και της Διευθύντριας Επικοινωνίας και Προβολής, κας Μαρίας Παναγιωτοπούλου, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, όχι μόνο για την ευκαιρία που έδωσε στο nevronas.gr, να παρακολουθήσουμε την παράσταση με τις καλύτερες συνθήκες, αλλά και για το γεγονός ότι στο Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία κάνει βήματα μπροστά!
*Ναι το ξέρω, δεν είναι ταινία είναι παράσταση αλλά το χρειάζομαι κάποιες φορές να μην τηρώ τους «κανόνες»…
Βρείτε τις προτεινόμενες ταινίες του nevronas.gr εδώ…
Γράφει: o Βαγγέλης Καρατζάς – Πατέρας αυτιστικού παιδιού
Επιμέλεια: Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
