Σάλος έχει προκληθεί τις τελευταίες ημέρες έπειτα από την κυκλοφορία του διαφημιστικού σποτ που προτρέπει τη συμμετοχή αθλητών στο να αγωνιστούν στον ημιμαραθώνιο της Κρήτης το χειμώνα. Στο βίντεο αυτό, παρουσιάζεται μια ποικιλία ανθρώπων διαφόρων ηλικιών και φύλων οι οποίοι είναι εναρμονισμένοι με την «ασθένεια» της εποχής, καθηλωμένοι στα gadgets τους μη απολαμβάνοντας τις χαρές των στιγμών.
Στο συγκεκριμένο βίντεο πρωταγωνιστούν και δυο παιδιά. Το ένα παιδί έχει φυσιολογική όραση ενώ το άλλο παρουσιάζει αναπηρία όρασης. Το παιδί που βλέπει ψάχνει ένα άτομο να παίξουν μπάλα, αλλά ο μόνος διαθέσιμος είναι εκείνος που έχει προβλήματα όρασης, καθώς όλοι οι άλλοι είναι κολλημένοι στα τάμπλετ και τα κινητά τους. Στη συνέχεια τα δύο παιδιά αρχίζουν να τρέχουν ή μάλλον το παιδί που δεν βλέπει τρέχει ενώ το παιδί που βλέπει περπατάει αφήνοντας το άλλο παιδί να κερδίσει.
του Νικόλα Τζαβάρα – Δημοσιογράφος
Όπως κάθε νόμισμα έχει δυο όψεις έτσι και το μήνυμα του συγκεκριμένου βίντεο αφήνει δυο έννοιες: Η μια είναι της συγκίνησης και των θετικών συναισθημάτων που διακατέχει το βλέπον άτομο, το οποίο αφήνει να το κερδίσει το εκ φύσεως αδύναμο. Η άλλη, όμως, όψη έχει να κάνει με τη λύπηση και τον μη σεβασμό προς την αναπηρία και τον τρόπο που παρουσιάζεται στο συγκεκριμένο σποτ.
Προσωπικά θεωρώ ευφυέστατους τους υπεύθυνους -των σποτ- που έχουν δημιουργήσει κατά καιρούς για χάρη του ημιμαραθωνίου Κρήτης. Ο γράφων έχει φιλοξενήσει στην προσωπική του σελίδα πολλά βιντεάκια ρίχνοντας πολύ γέλιο. Αν θυμάστε (;) αυτό με μία γιαγιά και το wifi που τσακώνεται με τον παππού που της κλέβει ίντερνετ. Το άλλο με την ελληνίδα μάνα που δεν αφήνει σε ησυχία το παιδί της και το ακολουθεί παντοιοτρόπως, σε κάθε χιλιόμετρο της απόστασης του ημιμαραθωνίου ή το τελευταίο (πριν το συγκεκριμένο) με τον Κούλη και τον Αλέξη… Πολύ ευφάνταστα και πολύ εύστοχα!
Πιθανώς, με τη δημιουργία του συγκεκριμένου βίντεο οι στόχοι της ομάδας των δημιουργών –φαντάζομαι- θα ήταν η συμπερίληψη και η προτροπή όλων, ακόμη και των ανάπηρων ατόμων να συμμετάσχουν στον αγώνα. Παράλληλα φαλκιδεύουν τη κακή «μόδα» των τελευταίων ετών με τα ζόμπι μπροστά από την οθόνη κάποιου κινητού. Κανείς δεν έχει αντίρρηση μέχρι εδώ.
Όμως, ο τρόπος που παρουσιάζεται το συγκεκριμένο διαφημιστικό είναι αυτός που σοκάρει. Δηλώνοντας, ξεκάθαρα, πως οι ιθύνοντες δεν έχουν ενημερωθεί, δεν έχουν συναναστραφεί με ένα άτομο με αναπηρία. Προφανώς κι αν είχε γίνει κάτι τέτοιο, τότε θα γνώριζαν πως τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), μόνο τη λύπησή μας δεν έχουν ανάγκη και τον οίκτο μας. Έχουν την αξιοπρέπειά τους, την προσωπικότητά τους, διεκδικούν ίσα δικαιώματα στην κοινωνία και προπαντός είναι άνθρωποι όπως όλοι μας. Κι έτσι θέλουν, κι έτσι πρέπει να τους βλέπουμε. Πολλοί ανάπηροι αθλητές, επιστήμονες, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες κ.α. μας έχουν κάνει -κατά καιρούς- υπερήφανους με τα επιτεύγματά τους και μας έχουν διαφημίσει με το καλύτερο τρόπο παγκοσμίως.
Ένας τυφλός άνθρωπος, μπορεί να τρέξει κανονικά με συνοδό, μπορεί να διαβάσει ένα τάμπλετ, ένα βιβλίο, να γράψει μέσω της γραφής Braille, να κυκλοφορήσει αυτόνομα, είτε με βοηθητικά εξαρτήματα, είτε μέσω εκπαίδευσης ή με σκύλο, να ζήσει μόνος του σε ένα σπίτι, να δουλέψει κλπ. Ό,τι δηλαδή μπορεί να κάνει κι ένας άνθρωπος με όραση.
Η Δημιουργία Ομάδας στο fb που Απαιτούν την Απόσυρση του Βίντεο…
Ο στιγματισμός είναι ο μεγαλύτερος ρατσισμός κι η άγνοια ή ελλιπής ενημέρωση δημιουργούν χάος. Ένα χάος που γέννησε την ανάγκη μερικών ανθρώπων που παρακολούθησαν το εν λόγω βίντεο να δημιουργήσουν μια ομάδα στο facebook με τίτλο: «Απαιτούμε την απόσυρση του βίντεο για τον ημιμαραθώνιο της Κρήτης».
Οι οποίοι επισημαίνουν ότι: «Μέσα από το βίντεο φαίνεται καθαρά ότι χαρίζουν τη νίκη στο τυφλό παιδί. Σε κανέναν όμως από τους τυφλούς είτε είναι παιδιά είτε είναι ενήλικες δεν έχει χαριστεί ποτέ τίποτα. Το βίντεο αυτό, είναι προσβλητικό ιδιαίτερα για όλους τους τυφλούς αλλά ακόμα περισσότερο για τους τυφλούς αθλητές, και τους Παραολυμπιονίκες που μας έχουν χαρίσει μεγάλες στιγμές υπερηφάνειας, φυσικά με την αξία τους και την δική τους προσωπική προσπάθεια. Θα μπορούσε να παρουσιαστεί ένα εντελώς διαφορετικό σενάριο, με τα δύο παιδιά να τρέχουν ως τυφλός αθλητής και συνοδός του. Απαιτούμε από τους διοργανωτές την απόσυρση του συγκεκριμένου βίντεο, γιατί μας υποτιμά. Ζητούμε την αντικατάσταση του video με άλλο που θα προάγει την ευγενή άμιλλα, την φιλία και όχι την λύπηση».
Η Ανεπίσημη Απάντηση των Δημιουργών του Βίντεο…
Παρακολουθώντας τις συνομιλίες, τις πληροφορίες και τα μηνύματα των μελών της ομάδας, εντοπίσαμε ένα ανεπίσημο μήνυμα ενός ακόλουθου ο οποίος ανέφερε ότι επικοινώνησε με τους δημιουργούς του σποτ ζητώντας τους εξηγήσεις για τον στόχο και τον σκοπό του, παραθέτοντας την ακόλουθη ερμηνεία τους: «Ο σκοπός του διαφημιστικού ήταν να κατακρίνει την υπερβολική χρήση κινητών. Δεν λέμε πουθενά ότι τα άτομα με πρόβλημα όρασης δεν μπορούν να κάνουν χρήση κινητού, απλά ο Γιάννης προτιμούσε να διαβάζει αντί να παίζει με το κινητό, όπως και το άλλο παιδί ήθελε να παίξει μπάλα αντί να παίζει με το κινητό. Το δεύτερο μήνυμα είναι ότι όλοι οι άνθρωποι με πρόβλημα όρασης Μπορούν να τρέξουν . Και το συγκεκριμένο το έχουμε ζήσει προσωπικά σε μαραθωνίους που τρέχουμε και πολλοί άνθρωποι με πρόβλημα όρασης τερματίζουν πολύ μπροστά από εμάς. Καταλαβαίνουμε τον τρόπο που αντιληφθήκατε το διαφημιστικό και τον σεβόμαστε».
Συλλέγουμε Υπογραφές για την Απόσυρση του Spot του «Ημιμαραθωνίου Κρήτης 2019»
Η Εκπαιδεύτρια του Τυφλού Αγοριού δίνει την δική της Απάντηση…
Παρακάτω, στην ομάδα έγραψε ένα σχόλιο και η εκπαιδευτικός πληροφορικής του μικρού Γιάννη (τυφλού παιδιού) η οποία έκανε την προσωπική της τοποθέτηση επί του θέματος: «Σαν εκπαιδευτικός πληροφορικής του Γιάννη του τυφλού παιδιού που παρουσιάζετε στο σποτ σας, να σας ενημερώσω ότι και τα τυφλά παιδιά ασχολούνται με το κινητό τους (το οποίο τους ομιλεί) όπως όλα τα παιδιά. Επίσης ο Γιάννης και όλα τα παιδιά με οπτική αναπηρία τρέχουν, παίζουν, κερδίζουν και χάνουν όπως ακριβώς και τα βλέποντα παιδιά. Δεν χρειάζονται τα δάκρυα ούτε τον οίκτο σας και ούτε να μάθουμε τα υπόλοιπα παιδιά να τα αφήνουν να κερδίζουν. Δεν θέλουν χάρες, ισότιμη αντιμετώπιση χρειάζονται. Ωραίο το μήνυμα σας αλλά λάθος τρόπος! Καλό θα ήταν να το αποσύρετε άμεσα»!
«Γιατί λοιπόν αντιδρούμε στο σποτάκι του Ημιμαραθωνίου Κρήτης;»
Με βαριά μουσική επένδυση κι ένα στερεότυπο τυφλό παιδάκι – όχι ενήλικα, τα παιδιά «πουλάνε περισσότερο» -, περνάει μηνύματα ανικανότητας κι αδυναμίας των τυφλών [μα εγώ δε μπορώ, δεν έχω κερδίσει ποτέ… «βλέπεις, μπορείς!» κλπ]. Η κλισέ, συναισθηματική χρήση της αναπηρίας ως κινητήρια δύναμη για την ενδυνάμωση του μη – ανάπηρου πληθυσμού, ονομάζεται “inspiration porn”. Εργαλειοποιείται ως μέσο προσέγγισης, η αδυναμία των ανάπηρων ώστε να κινητοποιηθεί το κοινό-στόχος που θα κάνει το πρόβλημα δεκανίκι στα δικά του προβλήματα. Θα πει: «ο τυφλός, η τυφλή είναι de facto σε χειρότερη θέση από εμένα άρα, είμαι καλά». Το «είμαι καλά» θα προκαλέσει ένα αίσθημα πληρότητας στους αποδέκτες και θα «αγκαλιάσουν» ευκολότερα το διαφημιζόμενο προϊόν. Στο σποτ, πρωταγωνιστεί ένα παιδί που άθελά του, γίνεται κοινωνός στερεοτυπικών και στιγματιστικών μηνυμάτων.
Γράφει: η Ιωάννα- Μαρία Γκέρτσου (Ψυχολόγος και Άτομο με Αναπηρία Όρασης)
Το πώς μεγαλώνουν τα τυφλά παιδιά στην Ελλάδα και τι εικόνα τους διδάσκεται να έχουν για τον εαυτό τους, τροφή για σκέψη. Το σποτ είναι ρατσιστικό. Λίγοι το καταλαβαίνουν, πολλοί επικροτούν. Κι όμως: προωθεί τον λεγόμενο «ανακουφιστικό ρατσισμό». Ο ανακουφιστικός ρατσισμός, παίρνει την ευθύνη από πάνω μας, προκαλώντας «θετικά» συναισθήματα που βολεύουν – είναι δηλαδή, ανακουφιστικά. Κι ενισχύει δήθεν το δίκιο ενώ στην ουσία, κάνει το αντίθετο: υποβιβάζει τους ανάπηρους/τις ανάπηρες στο έλεος μιας κανονικότητας όπου μόνο «οι κανονικοί» έχουν δικαιώματα και υποβοηθούν τους ανάπηρους/τις ανάπηρες, οι οποίοι, βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση από καθήκον.
Μήπως να αφήσουμε το καθήκον «του καλού Σαμαρείτη» και να περάσουμε στις πράξεις; Στην Ελλάδα, οι υποδομές, οι υπηρεσίες και η παιδεία όσον αφορά την αναπηρία είναι 50 χρόνια πίσω, δεν υπάρχει συντονισμένη πολιτική και ουδείς ενδιαφέρεται (βλ παράνομα παρκαρισμένα οχήματα, κακή ρυμοτομία κλπ). Δε ξέρουμε πόσοι τυφλοί ζουν στην Ελλάδα, πόσα τυφλά παιδιά πηγαίνουν σχολείο. Πόσα έχουν πρόσβαση σε ψυχολόγους, εκπαιδευτές κινητικότητας κλπ.
Αντί το κοινό να αναλογιστεί όλα αυτά, θεωρεί πως έκανε το «φιλανθρωπικό του καθήκον», χύνοντας μερικά δάκρυα και δε λαμβάνει υπόψη τα ρεαλιστικά πρότυπα των τυφλών.
Πρότυπα που για να υπάρχουν και να υπάρξουν, χρειάζεται πλήρη στροφή σε πολιτικές που ίσως να μη βολεύουν αλλά είναι ουσιαστικές για τη συμπερίληψη και την υγιή εξέλιξη όλων των ανθρώπων με βάση τις πραγματικές τους ικανότητες. Πχ: ένας σκύλος-οδηγός, θα εκπαιδευτεί με πάρα πολύ κόπο και τεράστιο κόστος. Η τυφλή / ο τυφλός, θα συνεκπαιδευτεί μαζί του με ακόμα περισσότερο κόπο και το κόστος μιας επίπονης μετάβασης. Η υπηρεσία εκπαίδευσης και χορήγησης σκύλων – οδηγών, δεν υποστηρίζεται από το κράτος και την πλειοψηφία των εταιριών / ιδιωτών χορηγών. Είναι μια υπηρεσία που υπάρχει από αλτρουισμό κι αντίσταση στην επιταγή της ανικανότητας που βολεύει την πλειοψηφία.
Ο ανακουφιστικός ρατσισμός στον οποίο προτρέπει το βίντεο, μεταφράζεται ως εξής: «Γιατί να πάρεις σκύλο – οδηγό και να θέλεις να τον φέρεις στο κατάστημα μου; Αφού υπάρχει η Μάνα σου, οι φίλοι σου που σε αγαπάνε, τα ταξί να σε πηγαίνουν παντού!» «5 λεπτά πάρκαρα! Θα σε βοηθήσω εγώ να περάσεις!» «Που να βασανίζεσαι τώρα με το σκύλο; Να μαζεύεις τα σκατά του, τις τρίχες του, να σε διώχνουν από παντού; Αφού μπορώ εγώ (η μάνα σου, ο φίλος σου, το ταξί), να σε πηγαίνω παντού».
Τέλος, προωθείται κι ο «ρατσισμός με το γάντι». Δηλαδή, θεωρούμε τους τυφλούς ανίκανους, όμως αυτή η θεώρηση, ξεπλένεται μέσα από δάκρυα, οπότε εντάξει. Δε μας ενδιαφέρει που χιλιάδες τυφλοί στην Ελλάδα είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους, υφίστανται στιγματισμό κι εξαρτώνται από άλλους; Μάλλον μας ενδιαφέρει, μέχρι τη λογική που φτάνουν τέτοια βίντεο, τα οποία αναπαράγουν τη λογική μας και vice versa. Φαύλος κύκλος με θύματα, πάντα αυτούς που θα σας πουν κι «ευχαριστώ». Όχι εγώ πάντως.
*Σημ.: στην Κρήτη υπολογίζεται πως υπάρχουν 3500 τυφλοί. Δεν υπάρχει όμως, τίποτε άλλο.
Το Λάθος Μήνυμα…
Γράφει: ο Κώστας Θεοδωρόπουλος (Συνταξιούχος Δημόσιος Υπάλληλος)
Το Βίντεο που ακολουθεί είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς μέσα από ένα διαφημιστικό σποτ μπορούν να αναπαραχθούν αρνητικά στερεότυπα τα οποία μάλιστα να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η γραφή Braille είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τεχνολογία σε συνδυασμό με την χρήση κινητών συσκευών ή την χρήση αντοίστοιχων εκτυπωτών ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μία νέα συσκευή το orbit reader.
Η απάντηση του Μάνου στην συνέχεια ότι δεν μπορεί να τρέξει όταν του το ζητάει ο Γιώργος. Στο μυαλό του σεναριογράφου ήταν αδιανόητο ότι ένα άτομο με πρόβλημα όρασης με την κατάλληλη προσαρμογή μπορεί να παίξει ποδόσφαιρο όπως και το τρέξιμο σε αγώνες δρόμου ή στον μαραθώνιο. Με την βοήθεια συνοδών συναθλητών δεκάδες άτομα με πρόβλημα όρασης έχουν τρέξει σε μαραθώνιους κατακτώντας παγκόσμιες διακρίσεις. Και στο τέλος η απάντηση του Μάνου ότι δεν είχε κερδίσει ποτέ.
Προφανώς όπως όλοι οι άνθρωποι έτσι και ένα άτομο με πρόβλημα όρασης μπορεί να κερδίζει και να χάνει ότι συμβαίνει δηλαδή στον πραγματικό κόσμο.
Καλά θα κάνουν οι παραγωγοί και σεναριογράφοι αυτών των διαφημιστικών μηνυμάτων να έρχονται σε επαφή με τον χώρο αυτών που θέλουν να βοηθήσουν και να προβάλλουν ώστε το αποτέλεσμα να ανταποκρίνεται στην σύγχρονη πραγματικότητα και όχι σε φαντασιώσεις και στερεότυπα που ενδεχόμενα με αυτά μεγάλωσαν.
Η Κατάρριψη των Στερεότυπων…
Γράφει: η Χριστιάνα-Αντωνία Ζώτου (Yπεύθυνη Συντονισμού της Αμυμώνης – Κέντρο Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας Ατόμων με προβλήματα όρασης και πολλαπλές αναπηρίες – καθώς και Εκπαιδεύτρια Συνοδών Τυφλών Ατόμων)
Έχουν γίνει εδώ και πολλά χρόνια προσπάθειες ατόμων και ομάδων, τυφλών και μη, για κατάρριψη του στερεότυπου: “Είναι τυφλό και μόνο του το παιδάκι” και του αντίστοιχου “καλού και εύσπλαχνου βλέποντος παιδιού”…
Έχουμε μιλήσει και προσπαθήσει για ένα κοινωνικό σύνολο ισότιμων ανθρώπων, ανεξαρτήτως ιδαιτεροτήτων. Κι έρχεται αυτό το βίντεο προώθησης να μας πει ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει; Ε όχι, έχει αλλάξει. Κι αυτό το βίντεο θα μπορούσε να έχει ημερομηνία δεκαετιών πίσω.
Η πραγματικότητα ευτυχώς είναι άλλη και μπράβο στους γονείς και τα παιδιά που διαλέγουν να ζουν στη σύγχρονη κοινωνία με τους σύγχρονους συνανθρώπους.
Το Βίντεο…
*Να αναφέρουμε πως μέχρι και την ώρα που γίνεται η επιμέλεια των συγκεκριμένων άρθρων (σ.σ. 29/7), δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη ανακοίνωση-τοποθέτηση από τα επίσημα όργανα των Τυφλών ατόμων: Το Κέντρο Εκπαιδεύσεως και Αποκαταστάσεως Τυφλών (ΚΕΑΤ) το οποίο είναι και νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), αλλά ούτε και από την Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών (Ε.Ο.Τ.).
Ρεπορτάζ: Νικόλας Τζαβάρας – Δημοσιογράφος
