Δύο αφηγήσεις για μια σχέση...

Δύο ηθοποιοί μας μοιράζονται τον τρόπο σχέσης και συνεργασίας τους στη μικτή θεατρική ομάδα ARTimeleia με αφορμή την παράσταση “ένα κορίτσι με ίσκιο αγοριού” που ανεβαίνει από την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου στο Θέατρο Φούρνος.

Ειρήνη Ιωάννου, Ηθοποιός

Με τη Μαριλιάνα συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά πριν από δύο χρόνια στη παράσταση “Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” και φέτος συναντηθήκαμε πάλι στην παράσταση “Ένα κορίτσι με ίσκιο αγοριού” με την ομάδα ARTimeleia.

Νομίζω στη δουλειά συμβαίνει συχνά να αποκτάς με έναν άνθρωπο μεγαλύτερη σύνδεση και οικειότητα από πολύ νωρίς αλλά πέρα από την οποία προσωπική συμπάθεια αναπτύσσεται κάτι που μπορεί να με τραβήξει εμένα είναι ο τρόπος που κάποιος δουλεύει. Η Μαριλιάνα είχε εξαρχής έναν τρόπο να με κατευθύνει στο πως να διαχειριστώ το σώμα της. Αυτό έκανε την επικοινωνία μας πολύ ευκολότερη.

Για μένα στο θέατρο η σωματική επαφή είναι από τα πιο σημαντικά και δύσκολα πράγματα που πρέπει να αναπτύξουν δύο άνθρωποι για να αρχίσουν να παίζουν μαζί. Πολύ συχνά νομίζω οι ηθοποιοί χρησιμοποιούμε το σώμα μας σαν ένα μέσο εκτόνωσης και όχι επικοινωνίας. Το γεγονός ότι η Μαριλιάνα γνώριζε το σώμα της αρκετά καλά έτσι ώστε να μπορεί να με κατευθύνει μου έδωσε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο βρήκα ελευθερία. Νομίζω ότι αν και σπάνια το παρατηρούμε όλα τα σώματα έχουν ιδιαιτερότητες που αν κανείς δεν τις αναγνωρίζει δε μπορεί να τις διαχειριστεί ούτε να τις μεταφέρει στους άλλους.

Μέσα στη ομάδα δουλέψαμε αρκετά με αυτό με όλα τα παιδιά και η τάση της Αννίτας Καπουσίζη που μας καθοδηγούσε ήταν πάντα να σεβόμαστε τα όρια που μας βάζει το σώμα μας αλλά να μην επαναπαυόμαστε σε κάτι λιγότερο από αυτό που πραγματικά μπορούμε. Έτσι με τη Μαριλιάνα που είχε δουλέψει πολύ περισσότερο καιρό από μένα στην ομάδα ένιωσα αμέσως μεγάλη άνεση και δουλέψαμε πολύ εύκολα.

Φέτος που η διάδραση μας ήταν περισσότερη από πέρσι είδα ότι η Μαριλιάνα δουλεύει με διαφορετικό τρόπο από μένα. Παρατηρεί και αφήνει χώρο πριν ξεκινήσει να δοκιμάζει πράγματα. Εγώ έχω την τάση να μπαίνω κατευθείαν και πολλές φορές να κάνω πολλά και μπερδεμένα πράγματα. Θα ήθελα πολύ να συνεργαστούμε ξανά και οι δυο μας γιατί νομίζω ότι αυτή η διαφορά στον τρόπο που λειτουργούμε θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον και για τις δύο.

Μαριλιάνα Λυγερή, Ηθοποιός

Μπαίνοντας για πρώτη φορά σε ένα χώρο πρόβας η σε χώρο σεμιναριακού μαθήματος είτε θεάτρου είτε χορού δε ξέρεις τι θα αντιμετωπίσεις (πουθενά είναι η αλήθεια!) Αρχικά πρέπει να συστηθείς, να δώσεις κάποιες πληροφορίες για εσένα όπως όνομα, ενδιαφέροντα αντικείμενο δουλειάς κτλ. Και κάπου εκεί μέσα στις τόσες πληροφορίες είναι η στιγμή που για μένα «συστήνεις» στους συνεργάτες σου, την αναπηρία σου.

Το όνομα της, από που προέρχεται (ιατροκεντρικά κατά κύριο λόγο.Το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας αρχίζει να παίρνει σιγά σιγά τη θέση του ιατροκεντρικού μοντέλου όμως αυτή είναι μια άλλη παράγραφος…) Τι θα πρέπει να προσέξουν, ποια πράγματα ενδεχομένως είναι απαγορευτικά για το συγκεκριμένο σώμα, γιατί στο θέατρο δουλεύουμε με το σώμα, το βασικό εργαλείο είναι το σώμα μας! Και η γνωριμία με αλλά σώματα ευτυχώς είναι αναπόφευκτη. Ποια πράγματα μπορούν να γίνουν. Πχ ένα πέσιμο η ένα σήκωμα από το αμαξίδιο μπορεί να είναι οκ και να έχουν ενδιαφέρον σκηνικά.

Έχω καταλάβει πως τίποτα δεν πρέπει να το θεωρούμε δεδομένο. Το ότι είμαι ανάπηρη, το ότι κάνω τη ζωή που κάνω, το ότι έχω ένα κύκλο ανθρώπων που είναι εξοικειωμένοι με την εικόνα μου και τη ζωή μου, δε σημαίνει πως δε θα βρεθώ με ανθρώπους που δεν έχουν την παραμικρή εξοικείωση με την αναπηρία, μπορεί να συναντούν πρώτη φορά ανάπηρο και ως εκ τούτου να φοβούνται και πολλές άλλες αντιδράσεις.

Το χειμώνα του 2019 γνώρισα την Ειρήνη Ιωάννου, μια ηθοποιό που για τους επιμένουν μήνες θα δουλεύαμε για την παράσταση “Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” της θεατρικής ομάδας ARTimeleia. Δεν ξέρω αν ήταν η πρώτη φορά που συνεργαζόταν με ανάπηρο ηθοποιό με εμένα σίγουρα ναι, όποτε όλα ειπώθηκαν από την αρχή. Υπήρχε μια σκηνή στην παράσταση όπου έπρεπε να σηκωθώ από το αμαξίδιο και να σταθώ, αυτό το σήκωμα έγινε με τη συνεργασία της Ειρήνης και του Ιορδάνη. Η πρώτη προσπάθεια ήταν ξεκάθαρα μια αποτυχία, από τη δεύτερη ξεκινάς να προτείνεις: μήπως να έρθεις πιο μπροστά εσύ; μήπως είναι καλύτερα να αλλάξετε θέσεις; μήπως να πάρουμε μια ανάσα να χαλαρώσουμε; Όταν δώσεις το ελεύθερο σε ένα σώμα να γνωρίσει το δικό σου μπορείς να καταλάβεις πολλά για το άλλο. Διπλό το όφελος.

Με την Ειρήνη κάνουμε βόλτες στη πόλη, εκείνη με το κρύο ρόφημα καφέ και εγώ με το αμαξίδιο το οποίο ήθελε να μάθει να «οδηγεί». Είχε μεγάλη περιέργεια να μάθει πράγματα, όχι σε σχέση με την αναπηρία αλλά για τους συνεργάτες της, την παρατηρούσα στις βόλτες μας. Και τη στιγμή που ήταν να γίνει μια μετακίνηση δίκη μου με το αμαξίδιο στην παράσταση σε πλήρη σκοτάδι και δεν είχα ελεύθερα χέρια να την πραγματοποιήσω μόνη μου, η Ειρήνη άμεσα και άνετα είπε «θα το κάνω εγώ». Δε μπαίνω στη διαδικασία να πω «πως και γιατί» στον κάθε άνθρωπο που έχει απλά περιέργεια για την αναπηρία μου. Μιλάω για το γνήσιο ενδιαφέρον του άλλου σε ανθρώπινο επίπεδο και στο κομμάτι της δουλειάς στο θέατρο καθώς αντίστοιχα θέλω να γνωρίζω αν κάποιος συνεργάτης μου μη ανάπηρος έχει κάποιο περιορισμό γενικά ή τη συγκεκριμένη μέρα κάποιο τραυματισμό, πόνο, περίοδο, μια πιο κατατονική διάθεση και πολλά αλλά… βέβαια αυτά που προανέφερα είναι στοιχεία που έχουν ένα αρνητικό πρόσημο μέσα στο μυαλό όλων μας, ένα «περιοριστικό» πλαίσιο.

Μήπως χρειάζεται στο θέατρο όμως αυτό το πλαίσιο; Μήπως το πλαίσιο είναι τελικά ένα εργαλείο που το χρησιμοποιούμε όλοι; Μήπως η αναπηρία μπορεί να ένα πλαίσιο ανάμεσα στα τόσα αλλά; Προσωπικά μου δημιουργεί ασφάλεια όλο αυτό το άνοιγμα και η αποκάλυψη του εαυτού μου, μετά ξεκινάν να δημιουργούνται σχέσεις. Το κάνω για μένα, για να ξεκαθαρίζω τη θέση μου και θέτω τα όρια μου ώστε να έχουμε τον σεβασμό πάνω στη δουλειά από όλους προς όλους.

Μέσα από το θέατρο ανακαλύπτεις πολλά ωραία πράγματα, τη δημιουργικότητα αλλά και άλλα ισοπεδωτικά… για μένα το ποιο ισοπεδωτικό είναι ότι έχουμε «εντυπώσεις». Και ζούμε και πορευόμαστε με αυτές. Άλλοι πως ένα σώμα που χρησιμοποιεί αμαξίδιο δεν μπορεί να δώσει την αίσθηση της κίνησης ,ένα σώμα που μπορεί να κινηθεί ανεξέλεγκτα σε μια πρόβα αυτόματα είναι ηθοποιός, κλπ. Όλα αυτά είναι για τον κόσμο γύρω μας, εντυπώσεις που όταν δουλεύεις και αλληλεπιδράς με τους ανθρώπους, αυτές καταρρίπτονται. Ναιιιι! οπα μόνο αν θες, αν είσαι ανοιχτός! Εντυπώσεις από τις εικόνες που λαμβάνουμε. Ζούμε μέσα στις εικόνες. Η τέχνη έχει σαν ρόλο να μας αποκαλύπτει πράγματα που δε μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι! Βασίζουμε τις σχέσεις στην εικόνα.

Η αναπηρία δεν πιστεύω πως μπορεί να είναι εμπόδιο. Έχω υπάρξει σε ομάδες «μικτές», μου έχει τύχει να είμαι η μόνη ανάπηρη. Σε όλες υπήρχαν εμπόδια στην επικοινωνία αλλά στο τέλος είχαν επικοινωνία. Ζητούμενο για μια σχέση. Σχέσεις έχουμε στο θέατρο ή τουλάχιστον αυτό επιδιώκουμε ανάμεσα στους ανθρώπους, στα αντικείμενα, στο χώρο, με το κοινό. Σχέση με τα φώτα τη μουσική με εμάς τους ίδιους. Όταν ο στόχος είναι η επικοινωνία, ο τρόπος είναι στο ίδιο δωμάτιο με εσένα.