Crip Camp: Επανάσταση στην Αναπηρία

Στην Ελλάδα της χούντας οι χίπις στον ελληνικό κινηματογράφο ήταν κάτι «άπλυτοι μαλλιάδες» και αφορμή για σύγκριση με τα δικά μας «τίμια λαϊκά παιδιά». Την ίδια εποχή όμως σε μία κακοσυντηρημένη κατασκήνωση στις Ηνωμένες πολιτείες, «χίπις» έβαζαν τις βάσεις του σύγχρονου αναπηρικού κινήματος, που κατέκτησε με τους αγώνες του ό,τι έχει θεσπιστεί για την προσβασιμότητα και την ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία.

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Το ντοκιμαντέρ “Crip Camp” του Νetflix του 2020 αφηγείται την ιστορία της κατασκήνωσης Jened, για άτομα από όλες τις αναπηρίες χωρίς διακρίσεις και ένα πρωτοποριακά ελεύθερο τρόπο λειτουργίας όχι μόνο για εκείνη την εποχή αλλά και για τώρα.

Δεν είσαι μόνος…

Ενώ η κατασκήνωση λειτουργούσε από το 1950 οι υπεύθυνοι της αποφάσισαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70 να υιοθετήσουν ένα συμπεριληπτικό μοντέλο όπου άτομα από όλες τις αναπηρίες θα συνυπάρχουν μαζί ελεύθερα.

Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε συνέχεια χαμόγελα, ανθρώπους που χορεύουν, που φλερτάρουν και πειράζονται, που μοιράζονται και αποφασίζουν μαζί. Έφηβοι και νεαροί ενήλικες που δεν είχαν γνωρίσει ποτέ άλλα άτομα με αναπηρία ή δεν τους δέχονταν σε σχολεία ή στους προσκόπους.

Παιδιά που έκαναν μαθήματα στα υπόγεια σχολείων για να μην τους βλέπουν οι υπόλοιποι μαθητές, άνθρωποι που ήταν σε ιδρύματα όπου τους φέρονταν απάνθρωπα.

Όλοι για πρώτη φορά στη ζωή τους, ένιωσαν ότι δεν είναι πια μόνοι.

Κατάλαβαν ότι δεν τους χωρίζει η αναπηρία αλλά τους ενώνουν οι κοινές τους επιθυμίες και ανάγκες, η κοινή τους δίψα για ζωή.

Βρέθηκαν σε ένα περιβάλλον που μπορούσαν να κάνουν για πρώτη φορά αθλήματα,να τραγουδούν και να μη νιώθουν άσχημα για αυτά που δεν μπορούν να κάνουν. Να δοκιμάζουν τα όριά τους με πράγματα που δεν ήξεραν και οι ίδιοι ότι μπορούν να κάνουν.

Τα πλάνα από κείνη την εποχή και οι μαρτυρίες των ανθρώπων που τα έζησαν σε κάνουν πραγματικά να χαμογελάς.

Η αρχή για κάτι καινούργιο…

Ένα από τα πιο κεντρικά πρόσωπα στο φιλμ είναι η Judith Heumann. Μία ηγετική φυσιογνωμία του αναπηρικού κινήματος από τη δεκαετία του 70 μέχρι και σήμερα που οπως και πολλοί νεαροί κατασκηνωτές έδωσε τις πρώτες μάχες για τα δικαιώματα των ΑμεΑ.

Οπως το άρθρο 504, που έγινε το ιστορικό ορόσημο για τη νομοθετική κατάργηση των διακρίσεων κατά των ΑμεΑ και για τη θεσμοθέτηση και τις υποχρεώσεις του κράτους να εξασφαλίσει προσβασιμότητα στους βασικούς πυλώνες της δημόσιας ζωής όπως είναι οι μεταφορές, η εκπαίδευση, η εργασία.

Κλείσιμο δρόμων, απεργία πείνας, κατάληψη δημοσίου κτηρίου για 23 ημέρες, καθιστική διαμαρτυρία έξω από σπίτι υπουργού, είναι δείγματα του πόσο μαχητικός και ριζοσπαστικός ήταν ο ακτιβισμός της Τζούντι και των συνοδοιπόρων της.

Την ίδια ώρα δημοκρατικοί και ρεπουμπλικάνοι παρά τις διαφορές τους ήταν ενωμένοι στο να αποτρέψουν τη βελτίωση των συνθηκών για τους ΑμεΑ. Nixon, Reagan και Carter όπως θα δείτε στην ταινία αντιστάθηκαν σθεναρά στα δίκαια αιτήματα των ατόμων με αναπηρία, αλλά ευτυχώς ηττήθηκαν.

Η βοήθεια στον αγώνα των ανάπηρων, ήρθε από το πιο απρόσμενα μέρη όπως τους μαύρους πάνθηρες, τους βετεράνους του Βιετνάμ ή ακόμα και από μία ιδιοκτήτρια lesbian bar.

Χιούμορ, γονόρροια και ένα καταπληκτικό ζευγάρι…

Ενώ το ντοκιμαντέρ έχει μία αρκετά απλή φόρμα αφήγησης, ταυτόχρονα δεν είναι αποστειρωμένο και αυτό το κάνει πιο ενδιαφέρον. Οι κατασκηνωτές, του τότε και του τώρα, είναι αθυρόστομοι και έχουν χιούμορ.

Το καλύτερο παράδειγμα είναι όταν στην κατασκήνωση προέκυψε θέμα με ψείρες ηβικής περιοχής ή η ιστορία με τη γονόρροια καθώς και άλλες αφηγήσεις και σκηνές μέσα σε όλη την ταινία.

Αυτό που λάτρεψα όμως ήταν το ζευγάρι που είναι 50 χρόνια μαζί, από τον καιρό που γνωρίστηκαν στην κατασκήνωση: η Ντενίζ και ο Νιλ. Οι ιστορίες τους χρωματίζουν την ταινία ευχάριστα.
Μία από τις καλύτερες ατάκες ήταν του Νιλ που λέει ότι τα πρώτα του φιλιά ήταν η καλύτερη εργοθεραπεία, αλλά και η Ντενίζ είναι πραγματικά απολαυστική με τις πιπεράτες ιστορίες της.

Η φωνή και τα θέλω των ΑμεΑ τότε και τώρα…

Το πιο σημαντικό στο ντοκιμαντέρ όμως είναι οι συζητήσεις που είχαν οι κατασκηνωτές τότε και οι σημερινές τους μαρτυρίες. Ήθελαν όπως όλοι ιδιωτικότητα, να μείνουν μόνοι τους και να σκεφτούν μόνοι τους. Να μπορούν να εκφράσουν τη σεξουαλικότητά τους σε όλες τις μορφές της.

Σκεφτείτε ένα drag στριπτίζ από ΑμεΑ εκείνη την εποχή…

Διεκδίκησαν πράγματα και πέτυχαν, χωρίς να νιώθουν ευγνώμονες για κάτι που δικαιούνταν και άξιζαν από την αρχή.

Και αυτό είναι σε μία κοινωνία που μητέρα έλεγε γιατί δεν παντρεύεσαι κάποια που έχει πολιομυελίτιδα που δεν φαίνεται τόσο; (ή αναπηρία της).

Θα σας πικράνω λίγο αλλά ακόμα και κέντρο αυτόνομης διαβίωσης είχαν ιδρύσει στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και παρείχαν Προσωπικούς Βοηθούς σε ΑμεΑ. Ακόμα και τώρα η αυτόνομη διαβίωση είναι ζητούμενο στην Ελλάδα, και ο Προσωπικός Βοηθός φαίνεται να εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις το 2022 πιλοτικά και μετά από έντονες αντιδράσεις φορέων από όλη την Ελλάδα.

Δείτε | Δόμνα Μιχαηλίδου: Τον Μάρτιο ο Προσωπικός Βοηθός χωρίς διακρίσεις (Βίντεο)

Δόμνα Μιχαηλίδου: Τον Μάρτιο ο Προσωπικός Βοηθός χωρίς διακρίσεις (Βίντεο)

Οφείλουμε να γνωρίζουμε…

Ποιοί είναι οι άνθρωποι που ξεκίνησαν το διεθνές κίνημα της αναπηρίας, νέοι μαχητικοί και ατρόμητοι που τίμησαν το act από τη λέξη ακτιβισμός.

Αυτό φαντάζομαι ότι επιδίωκε και το ζεύγος Μισέλ και Μπαράκ Ομπάμα που εμπλέκονται στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ.

Βέβαια όλα αυτά είναι σε αντίθεση με αυτό που βλέπουμε πολλές φορές στη χώρα μας, όπου ο επιδοτούμενος συνδικαλισμός παλαιάς κοπής, λειτουργεί πολλές φορές διασπαστικά στο αναπηρικό κίνημα λόγω του κομματισμού και του παραγοντισμού που τον χαρακτηρίζει. Και μιλώντας για Ελλάδα σε ένα πολύ μικρό κομμάτι του ντοκιμαντέρ, εμφανίζονται εικόνες από ένα ίδρυμα κολαστήριο, όπου άτομα με αναπηρία ήταν γυμνά, λερωμένα και πολλά πέθαιναν με πνευμονία, λόγω μιας απάνθρωπης τακτικής που τους ανάγκαζε να καταπίνουν ολόκληρο το γεύμα τους μέσα σε τρία λεπτά. Εικόνες που είχαμε δει σχετικά πρόσφατα και στην Ελλάδα και δυστυχώς εν μέρει επαναλαμβάνονται ακόμα και σήμερα.

Στην ολότητά του όμως είναι ένα καθαρά αισιόδοξο φιλμ που δείχνει ότι ακόμα και μία παρέα «αταίριαστων» μπορεί να γκρεμίσει τείχη, να μιλήσει για αυτούς που δεν μπορούν και να αναγκάσει την κοινωνία να ανοίξει τα μάτια και τα αυτιά της.