Beasts of No Nation: Όταν τα παιδιά στερούνται την αθωότητα τους, έχουμε αποτύχει...

Η ταινία Beasts of No Nation / Θηρία χωρίς Πατρίδα ξεκινάει και τελειώνει με όμορφες εικόνες της Αφρικής. Αυτό που μεσολαβεί όμως είναι ένα ταξίδι στην κόλαση. Δεν είναι μία ταινία για να περάσει η ώρα σας. Και σίγουρα δεν είναι μία ταινία για να σας ψυχαγωγήσει.

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Η ταινία, που είναι βασισμένη σε μυθιστόρημα, αφηγείται την ιστορία του Αγκού ενός μικρού παιδιού σε μία άγνωστη χώρα της Αφρικής, που σπαράσσεται από εμφύλιο πόλεμο.
Είναι η ιστορία ενός αγοριού που ξαφνικά χάνει την οικογένειά του και αναγκάζεται να μετατραπεί σε στρατιώτη από έναν βάναυσο πολέμαρχο.

Όταν άκουσα πρώτη φορά για τα παιδιά πολεμιστές στην Αφρική μου φάνηκε αδιανόητο.
Αυτό όμως ήταν στην καλύτερη αφελές, στη χειρότερη υποσυνείδητα υποκριτικό.
Υποκριτικό γιατί ξέρουμε ότι στους πολέμους, στις κρίσεις και όπου κυριαρχεί το κακό, το πρώτο πράγμα που μπαίνει στο στόχαστρο, είναι τα παιδιά.

Στην αρχή της ταινίας, είναι χαρακτηριστικό το στιγμιότυπο όπου σε ένα ρημαγμένο τοπίο, μια
προπαγανδιστική αφίσα γράφει «η συνεργασία χτίζει το έθνος μας».

Αρκετά ειρωνικό όταν σκεφτείς ότι σε έναν εμφύλιο πόλεμο βασιλεύει η παράνοια, η τυφλή βία, τα κούφια συνθήματα αντιμαχόμενων παρατάξεων που δεν πρεσβεύουν τίποτα παρά μόνο τα προσωπικά συμφέροντα και τα χειρότερα ένστικτα των ηγετών τους.

Και αυτό απεικονίζεται γλαφυρά στην ταινία.

Δεν δίνεται καμία αξία στην ανθρώπινη ζωή δεν υπάρχει έλεος, αξιοπρέπεια, ανθρωπιά.

Φανταστείτε λοιπόν ότι αυτό το ζούμε μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιου πού μπαίνει σε ένα κύκλο κακοποίησης, θρησκευτικού και πολιτικού προσηλυτισμού και χειραγώγησης, όπου η σκληρότητα, τα ναρκωτικά και η βία χρησιμοποιούνται ως μέσα μετατροπής του σε δολοφόνο.

Οι σκηνές…

Είναι μία ταινία που έχει αρκετές σκληρές σκηνές τόσο με αυτά που δείχνει όσο με αυτά που υπονοεί. Το πρώτο σοκ για μένα ήταν στη σκηνή που γίνεται η μύηση του Άγκου στη βαρβαρότητα. Μου θύμισε πολύ τις πρακτικές που έχω διαβάσει οτι χρησιμοποιεί η Μπόκο Χαράμ στη Αφρική ή το ISIS στη Μέση Ανατολή. Η πιο σοκαριστική σκηνή του έργου, η πιο στενάχωρη (υπάρχουν αρκετές τέτοιες) η πιο φρικιαστική, είναι αυτή που ο φόνος μιας μητέρας φαντάζει λύτρωση μπροστά σε αυτό που υποφέρει, λύτρωση τόσο για την ίδια όσο για το μικρό πρωταγωνιστή.

Αλλά όπως και στη ζωή έτσι και στην ταινία λίγα δευτερόλεπτα στο τέλος αρκούν για να δώσουν ένα παράθυρο ελπίδας.

Οι συντελεστές…

Ο μικρός Abraham Attah που παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο είναι τόσο καλός που με στεναχωρεί και με προβληματίζει. Ένα παιδί της ηλικίας του δεν θα έπρεπε να αναπαριστά τόσο πειστικά, τη σκληρότητα, τη κυνικότητα, το θρήνο, τον πόνο, την βαρβαρότητα και την παράνοια. Ακόμα και για τις ανάγκες μιας ταινίας φαντάζομαι είναι ψυχοφθόρο αυτό για ένα παιδί.

Ο Idris Elba που υποδύεται τον πολέμαρχο διοικητή δεν θυμίζει σε τίποτα βρετανό και βέβαια και τους συνήθεις ρόλους του. Αποδίδει πολύ πειστικά το ποσό τρομακτικά κοινότυπο είναι το απόλυτο κακό.
Η άνεση, η φυσικότητα με την οποία τσακίζει τις ψυχές και τα σώματα των αθώων παιδιών και τα στέλνει να σκοτωθούν και να σκοτώνουν, είναι σοκαριστική.

Δεν ξέρω πόσο πιστή μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου είναι η ταινία. Όμως σίγουρα πρέπει να δοθούν τα εύσημα στο σκηνοθέτη και σεναριογράφο Cary Joji Fukunaga. Δεν είναι η πρώτη φορά που καταπιάνεται με δύσκολα θέματα, θυμίζω ότι είναι ο σκηνοθέτης της αριστουργηματικής πρώτης σεζόν της σειράς True Detective.

Η απαράμιλλη ομορφιά του φυσικού τοπίου, η αγωνία, ο πανικός, η τρέλα, η βαρβαρότητα του πολέμου, και ο ψυχισμός των ηρώων απεικονίζονται ξεκάθαρα και με ένα τρόπο που αφήνουν το θεατή προβληματισμένο για ώρες μετά το τέλος της ταινίας.

Μήπως λοιπόν είναι προτιμότερο να την προσπεράσετε την ταινία;

Όχι, γιατί πλέον παιδιά που έχουν περάσει παρόμοιες εμπειρίες βρίσκονται στη χώρα μας.
Παιδιά που πέρασαν από αυτή την κόλαση, πλέον είναι στα σχολεία μας.

Και αν η Αφρική φαίνεται μακριά μας (που δεν είναι), πόσο μακριά είναι η Συρία και η Παλαιστίνη;
Κι αν το απόλυτο κακό δεν έχει το πρόσωπο ενός πολέμαρχου, αλλά έχει το οικείο πρόσωπο ενός γονέα, δασκάλου, προπονητή, ιερέα ακόμα και θεραπευτή;

Αν ένα παιδί στη διπλανή μας πόρτα είναι θύμα κακοποίησης, σεξουαλικής, ψυχικής ή σωματικής;
Πόσο μακριά είναι λοιπόν αυτό, από μας;

Να δείτε την ταινία, να ταρακουνηθείτε, να στεναχωρηθείτε, να σκεφτείτε.

Καλό είναι να στερήσουμε από τον εαυτό μας το άλλοθι ότι δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει στον κόσμο… έτσι θα είμαστε λιγότερο ανεκτικοί και παθητικοί και θα προσπαθήσουμε να είμαστε η φωνή των παιδιών μας.

Όταν στερούνται τα παιδιά την αθωότητα τους έχουμε αποτύχει.
Σαν κοινωνίες, σαν έθνη, σαν άνθρωποι.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να προστατέψουμε τα παιδιά ή να βοηθήσουμε αυτά που δεν σταθήκαμε ικανοί να προστατέψουμε.