Asperger's Are Us: Το χιούμορ ως γέφυρα

Τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να αποφύγω τα στερεότυπα αλλά καμιά φορά δεν τα καταφέρνω. Σε μία συζήτηση με φιλικό μου πρόσωπο για το σύνδρομο Asperger έπιασα τον εαυτό μου να καταφεύγει σε στερεότυπα.

Και αυτό δεν μου άρεσε.

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Και πρέπει να δουλέψω περισσότερο σε αυτό όπως και όλοι μας.
Η ταινία «Asperger’s Are Us» του 2016 είναι μία ευκαιρία να δούμε αυτιστικούς ανθρώπους να κάνουν κάτι έξω από το αναμενόμενο: κωμωδία.

Βλέπουμε ένα κωμικό θίασο από τέσσερα άτομα με σύνδρομο asperger, τον Ίθαν, τον Τζακ, το Νόα και τον Νέο Michael (ναι σωστά διαβάσατε) που αποφασίζουν να ανεβάσουν μία τελευταία παράσταση ως ομάδα.

Γέφυρα…

Ο Νόα πού είναι ο μεγαλύτερος της παρέας, ήταν ομαδάρχης σε μία κατασκήνωση για αυτιστικούς, όταν γνώρισε τους άλλους τρεις, όταν ήταν έφηβοι, και αποφάσισαν να φτιάξουν την ομάδα.

Αυτό που τους έφερε κοντά ήταν το χιούμορ.

Ο Τζακ που μετά την παράσταση θα φύγει στην Αγγλία για να σπουδάσει στην Οξφόρδη, ψηφίστηκε ο πιο εξωστρεφής μαθητής στην τάξη του. Και σε αυτόν φαίνεται περίεργο και αστείο… πώς τα κατάφερε; με το χιούμορ του.

Ο Ίθαν είναι αυτός που του αρέσει να τρολάρει τόσο τους υπόλοιπους όσο και τον αυτισμό.
Ο Νέος Μάικλ που γεννήθηκε Άαρον αλλά θέλησε να αλλάξει το όνομά του ώστε να διαφοροποιηθεί από τον πατέρα του (που είναι ο ‹παλιός» Μάικλ), είναι αυτός με το πιο ιδιότυπο χιούμορ.

Μαζί κάνουν ότι κάνουν όλοι οι άντρες της ηλικίας τους: τσακώνονται, γελάνε, ρεύονται καμιά φορά και κάνουν όνειρα. Το χιούμορ τους δεν είναι συνηθισμένο, καμιά φορά το καταλαβαίνουν μόνο οι ίδιοι, είναι σίγουρα όμως έξυπνο (αυτό θα φανεί στο τέλος της ταινίας όταν δείτε στιγμιότυπα από την παράσταση, παρότι η μετάφραση που είχε το Netflix δεν απέδωσε το νόημα των αστείων τους πιστά και χάνεται έτσι το κωμικό στοιχείο).

Σχέσεις…

Ενδιαφέρουσα είναι η δυναμική των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.
Ο Νοα και ο Nέος Μαικλ είναι ο πυρήνας της ομάδας. Τα δύο άτομα που βρίσκονται πιο κοντά αλλά και με τους περισσότερους καυγάδες και διαφωνίες μεταξύ τους.

Και για να δώσω ένα spoiler παρόλη την γκρίνια είναι οι δύο που έχουν κρατήσει την ομάδα ενωμένη ακόμα και μετά την ταινία.

Ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον έχει η σχέση των αγοριών με τους γονείς τους.
Ο πατέρας του Τζακ εκφράζει το παράπονο του για το γεγονός ότι ο γιος του, δεν δέχεται ευχάριστα το άγγιγμα και τις εκδηλώσεις οικειότητας γενικότερα αλλά έχει μάθει να το αποδέχεται και έχει μάθει ότι δεν σημαίνει ότι δεν τον αγαπάει ο Τζακ.

Ένα λανθασμένο στερεότυπο για τους αυτιστικούς είναι ότι όταν αδυνατούν να εκφράσουν το συναίσθημα με τη σωματική επαφή, με ένα τρόπο που μας είναι πιο οικείος, σημαίνει ότι δεν έχουν συναίσθημα. Αυτό βέβαια δεν ισχύει και είναι κάτι που έχω διαπιστώσει και προσωπικά.

Δεν είναι σπάνιο άλλωστε κάτω από το προσωπείο του υπερβολικού συναισθηματισμού και της «καλοσύνης» να κρύβονται σκληροί και κυνικοί άνθρωποι που χρησιμοποιούν το συναίσθημα ως μέσο χειραγώγησης.

Δείτε | Autism Stories | 5 ενήλικες αυτιστικοί… έχουν πολλά να πουν! (Βίντεο)

Autism Stories | 5 ενήλικες αυτιστικοί… έχουν πολλά να πουν! (Βίντεο)

Πατέρας – γιος…

Σε όλη την ταινία παρατηρούμε τη σχέση μεταξύ του νέου Michael και των γονιών του
Πολλές φορές εκφράζει τη δυσφορία του για την πίεση που νιώθει όταν είναι μαζί τους, δεν θέλει να παρακολουθούν τις παραστάσεις του και έχει και μία περίεργη σχέση με τον πατέρα του.

Ενώ φαίνεται ότι κρατάει μία απόσταση, από την άλλη κάνει σκανταλιές μαζί του, όπως να πετάνε κάλτσες σε ανεμιστήρα και αναγνωρίζει στον πατέρα του ότι νιώθει αυθεντική υπερηφάνεια για εκείνον και φαίνεται να τον ευχαριστεί αυτό.

Δεν μπορώ να πω ότι με άφησε ανεπηρέαστο όταν ο πατέρας λέει ότι: εύχομαι να ήμουν πιο μορφωμένος, να ήξερα περισσότερα πράγματα, εύχομαι να ήμουν καλύτερος πατέρας και να έκανα περισσότερα για τον γιό μου.

Αυτό είναι κάτι που μπορώ να καταλάβω. προσπαθώ κι εγώ σαν πατέρας αυτιστικού παιδιού να μάθω περισσότερα. Και εγώ σίγουρα δεν νιώθω ικανοποιημένος με ότι έχω κάνει μέχρι τώρα.

Μία κλεφτή ματιά…

Το φιλμ δεν έχει σκοπό να γίνει ένα εργαλείο τεκμηρίωσης και μελέτης για το σύνδρομο Άσπεργκερ,, μας δείχνει πτυχές του, με κλεφτές ματιές στη ζωή των τεσσάρων μελών της ομάδας.
Ο Νόα λέει πόσο ευτυχισμένος ένιωσε όταν μετά από είκοσι χρόνια έμαθε γιατί είναι διαφορετικός και ότι αισθάνθηκε πολύ ευτυχισμένος όταν πήρε τη διάγνωση,

Εξηγεί ότι χρησιμοποιεί τα ακουστικά και τα γυαλιά ηλίου για να απομονώσει τα εξωτερικά ερεθίσματα ώστε να μουδιάσει τις αισθήσεις του για να μπορεί να είναι πιο ήρεμος.
Μία ωραία στιγμή είναι όταν βλέπουμε την αλληλεπίδραση της ομάδας με ένα αυτιστικό αγοράκι που συναντούν στον σιδηροδρομικό σταθμό και το πως κατανοούν τις αντιδράσεις του και τον τρόπο που σκέφτεται..

Έχοντας την ευκαιρία για λίγες ημέρες να ζήσω πως είναι να συνυπάρχουν έφηβοι και ενήλικες αυτιστικοί πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, έφτασα στο εξής συμπέρασμα:

Όσο σημαντικό είναι οι αυτιστικοί να συμμετέχουν σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες συνυπάρχοντας με τους νευροτυπικούς, άλλο τόσο αναγκαίο είναι να βρίσκονται και σε ένα περιβάλλον με ανθρώπους που έχουν παρόμοια βιώματα, τρόπο σκέψης και μπορούν να σεβαστούν, να καταλάβουν τις δυσκολίες και τις ευαισθησίες τους.

Ευτυχώς λοιπόν που είδα το ντοκιμαντέρ…

Ευτυχώς που μίλησα σήμερα με έναν ενήλικα αυτιστικό για το πώς βλέπει τα πράγματα.

Η ταινία μας δείχνει ότι ακόμα και αν ένας αυτιστικός μιλάει. εργάζεται, σπουδάζει,οδηγεί αυτοκίνητο, έχει ερωτικό σύντροφο, δεν σημαίνει ότι του είναι εύκολο να αλληλεπιδρά με τους άλλους, δεν είναι εύκολο να μοιράζεται τα συναισθήματά του αλλά δεν είναι και αδύνατο.

Όσο πιο πολύ βλέπουμε ενήλικες αυτιστικούς, όσο πιο πολύ τους τους δίνουμε την ευκαιρία να μιλούν, τόσο πιο γρήγορα θα ξεφορτωθούμε τα στερεότυπα που μας έχουν επιβάλει και θα κατανοήσουμε καλύτερα ο ένας τον άλλον.