Στειρώσεις, θάλαμοι αερίων, θανατηφόρες ενέσεις και λιμοκτονία. Αυτή ήταν η μοίρα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων με αναπηρία στην Γερμανία στις δεκαετίας 30-40. Αυτιστικοί, άτομα με νοητική αναπηρία, Σύνδρομο Down ή με θέματα ψυχικής υγείας αποφασίστηκε από τους ναζί, ότι ήταν «βάρος για την κοινωνία» και ότι δεν θα έπρεπε να «μολύνουν πλέον την άρια φυλή».
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας αυτιστικού παιδιού
Πόσες φορές το έχετε δει στο σινεμά αυτό; Πόσες φορές έχετε ακούσει για αυτό το κρυφό κομμάτι της σκοτεινής ιστορίας της Γερμανίας: Ευτυχώς το φέρνει στο φως η ταινία γερμανικής παραγωγής 2018 «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» (Never Look Away /Werk ohne Autor).
Η ταινία μας δείχνει την απίστευτη ιστορία της ζωής του Κουρτ, ενός νεαρού ζωγράφου, τις ταραγμένες δεκαετίες πριν και μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο χαρακτήρας του Κουρτ βασίζεται στην πραγματική ιστορία του ζωγράφου Gerhard Richter.
Τέχνη και ιστορία…
Βλέπουμε τον Κουρτ να μυείται στον κόσμο της τέχνης από την Ελίσαμπετ την όμορφη αλλά και τόσο διαφορετική θεία του, στα χρόνια του ναζιστικού καθεστώτος, όπου οτιδήποτε μοντέρνο θεωρούταν παρηκμασμένο και ανήθικο. Η διάγνωση της Ελίσαμπετ με σχιζοφρένεια, ήταν η θανατική της καταδίκη, αφού στειρώθηκε και οδηγήθηκε στον θάλαμο αερίων, με απόφαση ενός καθηγητή ιατρικής, μέλος των SS. Ανατριχιαστική η σκηνή της κοπέλας με Σύνδρομο Down με την νοσηλεύτρια-εκτελέστριά της…
Μέσα από τα μάτια του Κουρτ ζωντανεύει η ιστορία: Το φρικαλέο έγκλημα πολέμου των συμμάχων με τον παράλογο βομβαρδισμό της Δρέσδης, ο διαμελισμός της Γερμανίας, η δημιουργία του Τείχους του Αίσχους και τόσα άλλα.
Ιστορία αγάπης…
Η ταινία όμως δεν είναι κατά βάση, ούτε ιστορικό ούτε πολιτικό δράμα, είναι ξεκάθαρα μια ιστορία αγάπης. Ο Κουρτ ως φοιτητής Καλών Τεχνών γνωρίζει και ερωτεύεται την Έλι (άλλη μια Ελίσαμπετ στην ζωή του) που είναι η κόρη του ανθρώπου που καταδίκασε τη θεία του (και τόσους άλλους) σε θάνατο. Η ταινία εν μέρει εστιάζεται στον ερωτά τους, στα εμπόδια που βάζει ο πατέρας της Έλι και στο πάθος των δύο νέων, που απεικονίζεται σε αρκετές ερωτικές σκηνές, που είναι τολμηρές χωρίς να χάνουν την αισθητική ή τον αισθησιασμό τους.
Η εξόντωση ανάπηρων παιδιών τότε και τώρα: Συγχώρα τις Αμαρτίες μας
Η εξόντωση ανάπηρων παιδιών τότε και τώρα: Συγχώρα τις Αμαρτίες μας
Το φιλμ είναι ενα ερωτικό γράμμα στην τέχνη, τον εχθρό των τυράννων…
Η τέχνη εδώ δεν είναι κάτι σταθερό, αμετάβλητο ή δεδομένο. Ο Κουρτ ψάχνει να βρει τον εαυτό του, ψάχνει να βρει πως μπορεί να εκφραστεί καλλιτεχνικά. Τόσο στο ναζιστικό καθεστώς όσο και στην Κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία έμαθε ότι η σύγχρονη τέχνη είναι εκφυλισμένη και ότι πρέπει να υπηρετεί μόνο την ιδεολογία της εξουσίας και τίποτα άλλο. Στην καπιταλιστική δυτική Γερμανία έμαθε ότι η τέχνη θα πρέπει να είναι καταναγκαστικά «καινοτόμα», άλλο ένα προϊόν με σκοπό το κέρδος. Παρακολουθώντας την αναμέτρηση του Κουρτ με την ιστορία και τα ιδεολογήματα της κάθε εποχής, με τα εμπόδια στην οικογενειακή και προσωπική του ζωή, γινόμαστε μάρτυρες στην γέννηση ενός πραγματικού καλλιτέχνη, που βρίσκει τελικά τον δικό του δρόμο… Εξαιρετική η σκηνή με τον μέντορα καθηγητή του, που του διηγείται την ιστορία για το λίπος και την τσόχα.
Το κακό ανάμεσά μας…
Ο πεθερός του Κουρτ, που υποδύθηκε αριστοτεχνικά ο γνώριμος μας από πολλές ταινίες Sebastian Koch, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, του πώς η σκοτεινότερη εκδοχή του κακού μπορεί να κρύβεται ανάμεσά μας. Ο ναζί γιατρός και δήμιος μεταμφιέστηκε σε υπέρμαχο του υπαρκτού σοσιαλισμού. Αυτός που φόραγε περήφανα την στολή των SS, βραβεύεται για την προσφορά του στα κομμουνιστικά ιδεώδη… Ο ναρκισσισμός, η υπεροψία και το μίσος του για καθετί το διαφορετικό, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα άδειο κέλυφος, που από κάτω κρύβεται το τίποτα.
Χανς Άσπεργκερ… η ιστορία του αυτισμού στην ναζιστική Γερμανία
Χανς Άσπεργκερ… η ιστορία του αυτισμού στην ναζιστική Γερμανία
Ο σκηνοθέτης Florian Henckel von Donnersmarck (Οι ζωές των άλλων) δημιούργησε μία τρίωρη ταινία που ποτέ δεν σε κάνει να βαριέσαι. Συγκίνηση, ερωτισμός, η αναζήτηση της τέχνης και μία ολόκληρη εποχή περνάνε μέσα από τα μάτια μας, με όμορφες εικόνες και πολύ καλές ερμηνείες από όλους τους βασικούς πρωταγωνιστές. Μπορεί να μην συμβαίνει συχνά δυστυχώς, αλλά υπάρχουν φορές που ο έρωτας και η τέχνη υπερνικούν το μίσος και την φρίκη. Η ταινία μας λέει μέσα από την Ελίσαμπετ: «Ό,τι είναι αληθινό, είναι και όμορφο» και το ξέρουμε από παλιά ότι μόνο «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο».
Την υπεροχη ταινία «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» μπορείτε να την παρακολουθήσετε δωρεάν στο ertflix μέχρι τις Πεμ. 06.02.2025 εδώ…
