Υπάρχουν καταστάσεις που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι τα έχουμε δοκιμάσει όλα, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο και ότι είμαστε σε αδιέξοδο.
Κάποιες φορές όμως η ζωή μας δείχνει με τον πιο απρόσμενο τρόπο, ότι υπάρχει ένας άλλος τρόπος να δεις τα πράγματα.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Παράδειγμα είναι η ταινία «Ο φάρος των φαλαινών» (El faro de las orcas) παραγωγής του 2016 που βασίζεται σε πραγματική ιστορία. Μία μητέρα αποφασίζει να κάνει το ταξίδι από την Ισπανία στην Παταγονία, στο νοτιότερο άκρο της νότιας Αμερικής, για να βοηθήσει τον αυτιστικό γιο της Τριστάν Εκεί θα συναντήσουν τον Μπέτο έναν μοναχικό άντρα που έχει μία ιδιαίτερη επαφή και επικοινωνία με τις Όρκες. Όπως και στην πραγματικότητα έτσι και στη ταινία το 9χρόνο αγόρι είδε τον Μπέτο στην τηλεόραση και αντέδρασε θετικά με ένα τρόπο που δεν το έχει ξανακάνει.
Απίστευτη ομορφιά…
Η Παταγονία είναι ένα από τα πιο απομονωμένα και αφιλόξενα μέρη στον κόσμο αλλά είναι και από τα πιο όμορφα. Είναι στιγμές που η ομορφιά του τοπίου σε κάνει να χάνεσαι μέσα στην οθόνη, Ένα άγριο τοπίο που ο σκηνοθέτης εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο, με την άψογη φωτογραφία αλλά και τη μουσική, ταξιδεύει τον θεατή μακριά τόσο αποτελεσματικά που θα ξανάβλεπα την ταινία ακόμα και χωρίς καμία υπόθεση, μόνο και μόνο για τις εικόνες της.
Οι περίεργες ισορροπίες του αυτισμού…
Ο Τριστάν είναι ακόμα ένα αυτιστικό παιδί που έχει εγκαταλείψει ο πατέρας του. Η Λόλα είναι ακόμα μια μητέρα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του να μεγαλώνει ένα μη λεκτικό αυτιστικό παιδί με ιστορικό αυτοτραυματισμών και μάλιστα μόνη. Πολλές φορές οι γονείς των αυτιστικών ατόμων γινόμαστε υπερπροστατευτικοί, φοβόμαστε τις αλλαγές, φοβόμαστε να αφήσουμε τα παιδιά μας να πάρουν πρωτοβουλίες, να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Φαίνεται και στο φιλμ πόσο δύσκολο είναι να ισορροπήσεις μια κατάσταση όπου ένα παιδί χρειάζεται 24ωρη επίβλεψη για την ασφάλεια του, αλλά ταυτόχρονα χώρο και χρόνο για να αναπνεύσει και να ανακαλύψει το ίδιο τι χρειάζεται.
Ο Μπέτο και φάλαινα…
Σε ένα μέρος λοιπόν όπου δεν υπάρχει ρουτίνα, δεν υπάρχει «ασφάλεια» υπάρχει αυτός ο χώρος που χρειάζεται ο Τριστάν. Καταλυτική εδώ είναι η παρουσία του Μπέτο που τον κάνει να ανοιχτεί σε νέα ερεθίσματα.
Ναι, το ξέρω ότι δεν μπορούμε να πάμε όλοι τα αυτιστικά παιδιά μας στην Παταγονία να αποκτήσουν φιλίες με φάλαινες (εγώ σίγουρα όχι). Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι όσο σημαντική και απαραίτητη είναι η ρουτίνα στην καθημερινότητα των αυτιστικών ανθρώπων, έχουν τις ίδιες ανάγκες με όλους . Αναζητούν την ανθρώπινη επαφή, ωφελούνται από τις νέες εμπειρίες και από το να ανακαλύπτουν πράγματα που δεν ήξεραν για τον ίδιο τους τον εαυτό. Το βλέπουμε και στην ταινία, όπου ο Τριστάν ξεπερνάει τους φόβους του και κάνει πράγματα που ξαφνιάζουν τους γύρω του.
Συν και πλην…
Έχει πράγματα να πει η ταινία. Ο δεσμός του ανθρώπου με τη φύση, η μικρότητα της γραφειοκρατίας, ο έρωτας που έρχεται στις πιο απρόσμενες στιγμές, το δικαίωμα μιας μητέρας να νιώσει πάλι γυναίκα, να ανασάνει.
Δεν είναι όλα τέλεια όμως. Η ερωτική ιστορία είναι λίγο υποτονική, οι ερμηνείες είναι αξιοπρεπείς χωρίς να είναι κάτι το εξαιρετικό και υπήρξαν στιγμές που δεν ήμουν απόλυτα πεπεισμένος για το πόσο ρεαλιστικά εμφανίζεται ο αυτισμός στο φιλμ.
Με ξένισε πχ το πόσο δραματικά αντέδρασαν όλοι σε ένα ξέσπασμα που είχε ο Τριστάν σε δημόσιο χώρο, που όσοι ζήσει, δεκάδες φορές παρόμοιες καταστάσεις, θα το χαρακτήριζαν μάλλον ήπιο.
Όμως το τελικό πρόσημο είναι θετικό: μία όμορφη ταινία, που μιλάει για την αγάπη, για τον ξεχωριστό δεσμό που έχουν οι άνθρωποι με τον τόπο τους, για το μοναδικό τρόπο που βλέπουν οι αυτιστικοί τον κόσμο και ένα ποιητικό τέλος που είναι αληθινό!
Στην ταινία ακούγεται κάποια στιγμή: «Άλλους ενοχλούν όσα δεν καταλαβαίνουν κι άλλοι δεν θέλουν να καταλάβουν όσα τους ενοχλούν». Όσα περισσότερα μαθαίνουμε, ακούμε και βλέπουμε για τον αυτισμό, τόσο πιο πιθανό γίνεται να καταλάβουμε και να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα σε όλες τις μορφές της.
