Αυτή την βδομάδα παρουσιάζουμε, όχι μία ταινία που μιλάει για την αναπηρία αλλά μία που έχει δημιουργηθεί από άτομα με αναπηρία.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Στις 7 Δεκεμβρίου στην ταινιοθήκη της Ελλάδος έκανε πρεμιέρα η ταινία “We all come from somewhere” / «Όλοι ερχομαστε από κάπου». Μια συνεργασία τεσσάρων επαγγελματικών θεατρικών συμπεριληπτικών ομάδων: Nazareno Cooperative (Ιταλία), KCAT Arts Centre (Ιρλανδία), Studio Citadela (Τσεχία) και της ομάδας ΘΕΑΜΑ – Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία (Ελλάδα).
Οι περιορισμοί της πανδημίας μετέτρεψαν ένα θεατρικό έργο σε κινηματογραφική συνεργασία εξ αποστάσεως, δημιουργώντας ένα μοναδικό αποτέλεσμα.
Μοναδικό γιατί βλέπουμε ηθοποιούς με αναπηρία και χωρίς αναπηρία όλων των ηλικιών, να ερμηνεύουν και να εκφράζονται καλλιτεχνικά εξερευνώντας ένα από τα πιο σύνθετα ζητήματα της εποχής μας: τη μετανάστευση για λόγους επιβίωσης.
Προσφυγιά, εξορία, ο φόβος και η ελπίδα μέσα από ένα καλλιτεχνικό ταξίδι σε 4 χώρες.
Έχουμε και τη χαρά σήμερα να μιλάμε για την ταινία με τον κ. Βασίλη Οικονόμου, Καλλιτεχνικό Διευθυντή της ομάδας ΘΕΑΜΑ – Θέατρο Ατόμων με Αναπηρία.
Κύριε Οικονόμου, στα μάτια μου η ταινία λειτούργησε σαν μία σκυταλοδρομία όπου το ίδιο μήνυμα μεταφέρονταν από ομάδα σε ομάδα και από χώρα σε χώρα χωρίς να χάνει τη δύναμή του, την αλήθεια του.
Πώς καταφέρατε αυτό το αποτέλεσμα μέσα στην πανδημία με γυρίσματα σε 4 διαφορετικές χώρες ουσιαστικά εξ αποστάσεως;
Το όλο εγχείρημα προέκυψε από τη συνεργασία τεσσάρων επαγγελματικών θεατρικών συμπεριληπτικών (αναπήρων και μη αναπήρων) ομάδων από Ελλάδα, Ιταλία, Ιρλανδία και Τσεχία στο πλαίσιο του Project POWER – CreativeEurope και η ελληνική συμμετοχή τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Κι ενώ η θεατρική μας συν-δημιουργία με τον ομώνυμο τίτλο («Όλοι ερχόμαστε από κάπου») έκανε πρεμιέρα τον Ιανουάριο του 2020 στην Πράγα, έτοιμη για πανευρωπαϊκή περιοδεία, η πανδημία άλλαξε τα σχέδιά μας και προχωρήσαμε ομόφωνα σε μια πρωτότυπη ιδέα, στη δημιουργία μιας filmedperformance που γυρίστηκε από τέσσερις σκηνοθέτες σε τέσσερα διαφορετικά μέρη από τα μέλη των θιάσων αντίστοιχα. Στην αρχή ακουγόταν ουτοπικό και λίγο – θα τολμούσα να πω- ανεδαφικό.
Μία ταινία, με τέσσερις σκηνοθέτες, με τέσσερις διαφορετικές ομάδες σε τέσσερα διαφορετικά μέρη… Και για να είμαι ειλικρινής και οι τέσσερις σκηνοθέτες ανήκουμε κυρίως στον χώρο του Θεάτρου και όχι του κινηματογράφου. Όμως το τολμήσαμε! Υπήρξαν πολλές διαφωνίες, διαφορετικές ακόμα τοποθετήσεις απέναντι στην αναπηρία. Όμως συνεργαστήκαμε με τον καλύτερο τρόπο γιατί υπήρχε θετική προαίρεση.
Στην ταινία παρουσιάζονται τόσο τα αίτια όσο και τα αποτελέσματα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς, όπως ο πόλεμος, η περιθωριοποίηση και η εκμετάλλευση..
Θεωρείτε ότι τα βιώματα της αναπηρίας βοήθησαν τα μέλη της ομάδας σας και των άλλων ομάδων ερμηνευτικά, στην απόδοση αυτών των καταστάσεων και των συναισθημάτων;
Έχοντας ως προσέγγιση το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας και όχι το ιατροκεντρικό δεν υποστηρίζουμε ότι η βιωματικότητα της βλάβης μας θα μπορούσε να βοηθήσει… Ο κάθε άνθρωπος έχει τα ατομικά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα και μπορεί να βρίσκεται σε οποιαδήποτε συνθήκη ή κατάσταση. Κατά συνέπεια έτσι και κάθε ανάπηρο άτομο ή μη ανάπηρο άτομο θα μπορούσε να είναι μετανάστης, θύμα αλλά και θύτης.
Στην ελληνική συμμετοχή είδαμε και μικρά παιδιά και αυτό είναι κάτι πολύ συγκινητικό.
Πόσο δεκτικά ήταν τα παιδιά στα μηνύματα της ταινίας και πόσο εύκολο ήταν να αντιληφθούν το συναισθηματικό αντίκτυπο της εξορίας και της προσφυγιάς;
Θα μιλήσω για το ελληνικό τμήμα. Τα παιδιά που συμμετείχαν στην ταινία είναι μαθητές και μαθήτριες στο ΊΣΟΝ (www.ison.com.gr), στο εργαστήρι συμπεριληπτικής εκπαίδευσης για το θέατρο και τον χορό. Αντιλαμβάνονται πλήρως τις έννοιες της συνεκπαίδευσης, της συμπερίληψης, της συναντίληψης και του σεβασμού τόσο στη μοναδικότητα του άλλου όσο και τη δική τους. Δεν έχουν μάθει να υψώνουν τοίχους στους συνανθρώπους τους κι ενσυναισθάνονται κάθε κατάσταση. Ζουν ανάμεσα σε μετανάστες και πρόσφυγες. Σε αυτό το πλαίσιο υπηρέτησαν τον ρόλο τους με σεβασμό και χωρίς υπερβολές.
Προσπάθησαν να αντιληφθούν κοινά σημεία με τους χαρακτήρες που ενσαρκώνουν. Γι’ αυτό το λόγο η ταινία δεν ονομάστηκε «είμαστε όλοι μετανάστες» γιατί δεν είμαστε, αυτό που σίγουρα όμως μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι «Όλοι ερχόμαστε από κάπου»…
Πέρα όμως από την ταινία θα ήθελα να μας πείτε πως γίνεται στην πράξη, στην ομάδα θέαμα, η έννοια της συμπερίληψης και πόσο σημαντική είναι για τα άτομα με αναπηρία, από τη δική σας πείρα;
Η ομάδα ΘΕΑΜΑ είναι μία επαγγελματική συμπεριληπτική θεατρική ομάδα με κύριο στόχο την καλλιτεχνική αξίωση. Πρώτο όμως βήμα στην καλλιτεχνική μας εκπαίδευση που είναι απαραίτητη είναι η αποδοχή της μοναδικότητάς μας. Η αναπηρία ούτε κρύβεται αλλά ούτε προβάλλεται. Δεν υπάρχουν εκπτώσεις αλλά όμως υπάρχει σεβασμός στην πορεία του κάθε ατόμου απέναντι στον καλλιτεχνικό στόχο.
Απαραίτητο συστατικό της κατάλληλης προσέγγισης είναι για κάθε άτομο η διαθεσιμότητα. Όλα τα άτομα μπορούν να έχουν το δικαίωμα συμμετοχής και παρουσίας αλλά το ότι είμαι ανάπηρος δεν σημαίνει ότι μπορώ να προσπελάσω τη σκληρή και εντατική δουλειά. Τίποτε δεν μας χαρίζεται ούτε δεν πρέπει να ζητάμε να μας χαρίζεται αλλά να το διεκδικούμε ισότιμα με τον δικό μας τρόπο.
Σας ευχαριστούμε πολύ. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στην ταινία και σε όλα τα μελλοντικά σχέδια της ομάδας που θα υποστηρίξουμε και θα αναδείξουμε μέσα από το nevronas.gr
Βρείτε τις προτεινόμενες ταινίες του nevronas.gr εδώ…
Συνέντευξη: με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή της ομάδας ΘΕΑΜΑ, Βασίλη Οικονόμου, για την ταινία “We all come from somewhere” / «Όλοι ερχομαστε από κάπου», από τον Βαγγέλη Καρατζά για το nevronas.gr
Επιμέλεια: Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
