Αυτό το έντονο και συνηθισμένο αίσθημα στο τέλος της ημέρας, όταν φεύγεις από τη δουλειά και η δουλειά σε ακολουθεί στο σπίτι. Χάρη στην τεχνολογία, η διαθεσιμότητα μας για τους πελάτες, προϊσταμένους και συνεργάτες επεκτείνεται στα απογεύματά μας, το σαββατοκύριακο και ακόμα και στις διακοπές μας.
Δεν είναι εύκολο να αντιληφθούμε το αντίκτυπο που έχει αυτό στη ζωή μας καθώς οι δουλειές μας εισχωρούν όλο και περισσότερο στον ελεύθερο μας χρόνο. Επίσης, χαρακτηριστικό γνώρισμα της δουλειάς μας, είναι η υψηλή ταχύτητα που μαζί με άλλους γνωστούς και άγνωστους παράγοντες καθιστά δύσκολο να ορίσουμε τις επιπτώσεις που έχει στη ζωή μας η διαρκής διαθεσιμότητά μας.
Γι’αυτό το θέμα γράφει ο Άλεξ Φραντέρα (Alex Fradera, για το BPS Research Digest).
Μια καινούργια μελέτη ερευνά αυτό το θέμα, εφαρμόζοντας νέες τακτικές. Η παρούσα μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Ψυχολογίας της Επαγγελματικής Υγείας “Journal of Occupational Health Psychology”, και διεξάγεται από τον Τζάν Ντέτμερς (Jan Dettmers) στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου (University of Hamburg) στη Γερμανία. Πιο συγκεκριμένα, μελετά τους εργαζόμενους που ο ελεύθερος τους χρόνος χωρίζεται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αναφέρεται στους εργαζόμενους που έχουν την ευχέρεια να απολαύσουν τον ελεύθερο τους χρόνο, αλλά είναι σε ετοιμότητα για οποιαδήποτε δουλειά που μπορεί να προκύψει. Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται στους περιόδους όπου οι εργαζόμενοι βρίσκονται κυριολεκτικά εκτός υπηρεσίας. Στην παρούσα μελέτη, οι απαιτήσεις και οι αρμοδιότητες της δουλειάς είναι ίδιες για κάθε συμμετέχοντα. Το μόνο που διαφέρει είναι η υποχρέωση να είναι διαθέσιμοι. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι η διαρκής διαθεσιμότητα έχει αρνητικές συνέπειες: όπως για παράδειγμα δυσθυμία και αυξανόμενους δείκτες φυσιολογικού στρές.
Οι 132 συμμετέχοντες, οι οποίοι αποτελούνται ως επί το πλείστον από άντρες που εργάζονται σε 13 οργανισμούς, που κυμαίνονται από τον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας μέχρι και τον τομέα των μεταφορών. Αυτά τα άτομα έπρεπε κατά περιόδους να είναι σε ετοιμότητα εκτός εργασιακών ωρών για να χειριστούν τις ιδιαίτερες απαιτήσεις πελατών ή να αντιμετωπίσουν επείγοντα περιστατικά τεχνικών επισκευών. Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε μια τετραήμερη χρονική περίοδο (συμπεριλαμβανομένου σαββατοκύριακα), όπου οι εργαζόμενοι ήταν σε ετοιμότητα εκτός εργασιακών ωρών και σε παρόμοια χρονική περίοδο, όπου οι εργαζόμενοι δεν ήταν σε ετοιμότητα εκτός εργασιακών ωρών.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι συμμετέχοντες κατέγραφαν την πρωινή τους διάθεση σε ένα ημερολόγιο. Αυτό έδειξε ότι κατόπιν μιας ημέρας χωρίς εργασία, αλλά σε ετοιμότητα, οι εργαζόμενοι ήταν πιο καταπονημένοι, άκεφοι και σε ένταση. Οι επιπτώσεις παρέμειναν ακόμα και κατόπιν περιορισμού των καλεσμάτων για δουλειά την προηγούμενη μέρα. Αυτό υποδεικνύει ότι η κατάσταση αυτή δεν οφείλεται αποκλειστικά στην παρατεταμένη και εξαντλητική εργασία κατά τον ελεύθερο χρόνο. Είναι πιθανό, η απλή αναμονή για πιθανή δουλειά κατά τον ελεύθερο χρόνο που κατά συνέπεια οδηγεί στην απώλεια ελέγχου του ελεύθερου χρόνου, στερεί από τον εργαζόμενο τα πλεονεκτήματα του, ακόμα και όταν οι ενοχλήσεις είναι ελάχιστες.
Εκτός από τις πληροφορίες που κατέγραφαν στα ημερολόγια τους, 51 συμμετέχοντες παρείχαν δεδομένα της φυσιολογίας του οργανισμού, υπό τη μορφή της ορμόνης κορτιζόλης. Η κορτιζόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δείκτης φυσιολογίας του στρές και ιδιαιτέρως, η συγκέντρωση κορτιζόλης κατόπιν ορειβασίας η οποία ευθύνεται για το ανερχόμενο στρές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η μεγαλύτερη αύξηση κορτιζόλης υποδεικνύει μια πιο στρεσογόνα κατάσταση. Ο Ντέτμερς (Dettmers) και η ομάδα του κατάφεραν να την αναλύσουν από βαβακώδεις μπάλες, τις οποίες οι συμμετέχοντες μασούσαν κατόπιν περπατήματος, καθώς 15 και 30 λεπτά μετά το περπάτημα πριν τις βάλλουν στην κατάψυξη για να τη συλλέξει η ερευνητική ομάδα. Η έκκριση της κορτιζόλης μετά την αφύπνιση ονομάζεται “cortisol awakening response” και είναι ιδιαίτερα αυξημένη μετά από μέρες που ένας εργαζόμενος ήταν εκτός υπηρεσίας αλλά σε ετοιμότητα για δουλειά. Το φαινόμενο αυτό ήταν επίσης έντονο ακόμα και όταν οι ενοχλήσεις ήταν περιορισμένες.
Ήδη γνωρίζουμε ότι η χρήση της τεχνολογίας για την εκτέλεση εργασιακών καθηκόντων κατά τον ελεύθερο χρόνο καθιστά πιο δύσκολο να χαλαρώσουμε και να αποσυρθούμε από τη δουλειά. Από την παρούσα μελέτη βλέπουμε περισσότερες ενδείξεις ότι η απλή πιθανότητα να σε καλέσουν για δουλειά κατά τον ελεύθερο χρόνο μπορεί να επιδεινώσει το στρές. Οι Oργανισμοί που συμμετείχαν στην παρούσα έρευνα όριζαν την ετοιμότητα για δουλειά όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η οποία αποτελούσε ένα μέρος του εργασιακού ημερολογίου. Ωστόσο, στην πραγματικότητα είναι πλέον κοινό μυστικό ότι αυτή η κατάσταση είναι ανεπίσημα μόνιμη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η οριοθέτηση των περιόδων όπου οι εργαζόμενοι θα είναι ουσιαστικά εκτός υπηρεσίας, για να ανακτήσουν τον έλεγχο του ελεύθερου τους χρόνου, δεν φαίνεται να πραγματοποιείται στο κοντινό μέλλον.
Μετάφραση: Εμμανουέλα Σκαλίδη – Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
Πηγή: http://digest.bps.org.uk/2015/09/the-psychological-toll-of-being-off.html
