Η Υποστηρικτική Εργασία (ΥΕ)(1) είναι ένα μοντέλο εργασιακής συμπερίληψης ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, όπως είναι τα άτομα με αναπηρία, με ψυχικές ασθένειες, άστεγοι, άτομα με εθιστικές διαταραχές κ.α.
της Στέλλας Καμπούρη – Ειδική Παιδαγωγός – Jr. HR Professional
Ακολουθεί μια μεθοδολογία πέντε σταδίων, η οποία «έχει ταυτοποιηθεί και αναγνωριστεί ως το ευρωπαϊκό μοντέλο καλής πρακτικής»(2). Το μοντέλο της ΥΕ εφαρμόζεται από τον Job Coach (όπως ονομάζεται στο εγχειρίδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποστηρικτικής Εργασίας), ο οποίος λειτουργεί ως σύμβουλος και υποστηρικτής σε όλη τη διαδικασία και μετά το πέρας αυτής.
Τα στάδια που ακολουθεί το μοντέλο της Υποστηρικτικής Εργασίας είναι τα εξής (EUSE, 2010):
Στάδιο 1ο: Δέσμευση (Engagement): Είναι το πρώτο στάδιο, στο οποίο ο ενδιαφερόμενος εφοδιάζεται με τις απαραίτητες πληροφορίες για την ΥΕ. Στόχος είναι η λήψη τεκμηριωμένης επιλογής του ατόμου για την αυτόβουλη συμμετοχή του στη διαδικασία. Συμφωνείται το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύσυμβουλευμένου και συμβούλου, με γνώμονα τις ανάγκες και επιθυμίες του ενδιαφερόμενου ατόμου.
Στάδιο 2ο: Σύνταξη επαγγελματικού προφίλ (Vocational profiling): Ο Job Coach υποστηρίζει τον ενδιαφερόμενο να ανακαλύψει τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες, τα δυνατά και αδύνατα σημεία του. Στόχος είναι η ρεαλιστική επιλογή συγκεκριμένου επαγγελματικού τομέα σύμφωνα με τις ανάγκες και επιθυμίες του ατόμου. Αποτέλεσμα του 2ου σταδίου είναι η δημιουργία ενός λειτουργικού επαγγελματικού πλάνου δράσης (στόχος, σκοπός, δραστηριότητες) για την εύρεση θέσης στην αγορά εργασίας.
Στάδιο 3ο: Εύρεση εργασίας (Job finding): Ο Job Coach επιστρατεύει όλες τις μεθόδους αναζήτησης εργασίας και εύρεσης πιθανών εργοδοτών. Επίσημες μέθοδοι: φόρμες αιτήσεων εργασίας, αναζήτηση σε αγγελίες, δημιουργία βιογραφικού σημειώματος, εκπαίδευση σε τεχνικές συνέντευξης. Ανεπίσημες μέθοδοι: τεμαχισμός μιας θέσης εργασίας (δημιουργία περισσότερων θέσεων με λιγότερες αρμοδιότητες), διάδοση «από στόμα σε στόμα», δίκτυο γνωριμιών και μικρής διάρκειας πρακτική άσκηση (άμισθη εργασία). Ο ενδιαφερόμενος κατανοεί τις ευκαιρίες και τα εμπόδια που υπάρχουν στο χώρο εργασίας και αποκτά εργασιακή εμπειρία. Σε όλη τη διαδικασία, ο Job Coach συνεργάζεται με τον συμβουλευμένο για την αναζήτηση εργοδοτών στην τοπική αγορά εργασίας. Στο 3ο στάδιο, καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει ο κύκλος γνωριμιών του επαγγελματία. Αφού ολοκληρωθεί η αναζήτηση της θέσης εργασίας, στόχος είναι η επίτευξη αντιστοίχησης εργασίας, το «ταίριασμα» δηλαδή των ικανοτήτων του ατόμου και των απαιτήσεων της θέσης ή του εργοδότη.
Στάδιο 4ο: Δέσμευση του εργοδότη (Employer Engagement/Working with employer): Στο 4ο στάδιο, πραγματοποιείται η προσέγγιση του εργοδότη και η διαπραγμάτευση για τη θέση εργασίας. Οι δύο πλευρές, Job Coach -συμβουλευόμενος και εργοδότης, συζητούν για τις συνθήκες και αρμοδιότητες της θέσης, την ανάγκη υποστήριξης στο χώρο εργασίας ή εύλογων προσαρμογών, νομικά ζητήματα και δικαιώματα του εργοδότη και του εργαζομένου. Η σύγκλιση των αναγκών του εργοδότη με τις ανάγκες του ενδιαφερόμενου οδηγούν στην επίτευξη αντιστοίχησης θέσης εργασίας. Αποτέλεσμα είναι η δέσμευση του εργοδότη για πρόσληψη του ατόμου στο ενεργό δυναμικό της επιχείρησης.
Στάδιο 5ο: Υποστήριξη εντός και εκτός της εργασίας (On/Off Job Support): Σύμφωνα με τη μέθοδο που ακολουθείται «τοποθέτηση-εκπαίδευση-διατήρηση», αφού προσληφθεί το άτομο, η υποστήριξή του συνεχίζεται στον εργασιακό χώρο με σκοπό την επιτυχημένη εργασιακή του συμπερίληψη. Ο Job Coach βοηθάει τον εργαζόμενο να καταλάβει τις αρμοδιότητες του στην πράξη και να αναλάβει τον επαγγελματικό του ρόλο, τον εισάγει στην κουλτούρα της εταιρίας και εξομαλύνει την προσαρμογή και αποδοχή του στον εργασιακό χώρο, μέσω στρατηγικών ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης στην ίδια την επιχείρηση. Η υποστήριξη εκτός της εργασίας αφορά τομείς της εργασιακής του δραστηριότητάς, όπως οι διαπροσωπικές σχέσεις με τους συναδέλφους, πρακτικά ζητήματα (μεταφορά στο χώρο εργασίας, κατάλληλη ενδυματολογία) και γενικά προβληματισμοί που απασχολούν τον εργαζόμενο.
Σχηματική απόδοση της διαδικασίας της Υποστηρικτικής Εργασίας (3)
ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ…
Σταδιακά, η υποστήριξη που δέχεται το άτομο μειώνεται και μεταφέρεται πλέον στο πλαίσιο της εργασίας. Oι μορφές υποστήριξης που μπορεί να δεχθεί ο εργαζόμενος είναι η φυσική και η τεχνική. Η φυσική υποστήριξη αφορά την υποστήριξη από τους συναδέλφους και τον εργοδότη, ενώ η τεχνική αφορά τις τεχνολογίες υποβοήθησης (εύλογες προσαρμογές στο χώρο εργασίας). Το άτομο καθίσταται ανεξάρτητο και δημιουργεί προοπτικές εργασιακής ανέλιξης ολοκληρώνοντας το πλάνο «τοποθέτηση-εκπαίδευση-διατήρηση-εξέλιξη» (place-train-maintain-development) (EUSE, 2010).
Σχηματική απόδοση της διαδικασίας της Υποστηρικτικής Εργασίας (4)
Επισημάνσεις
(1) Προτιμάται η διατύπωση «υποστηρικτική» έναντι της «υποστηριζόμενης» που απαντάται συχνότερα, γιατί δηλώνει καλύτερα τον χαρακτήρα της σε σχέση με το υποκείμενό της (είναι υποστηρικτική, υποστηρίζει την/τον υποστηριζόμενη/-νο). Δηλαδή, έχει αναφορά στον άνθρωπο και όχι στη λειτουργία. Αντιθέτως, η υποστηριζόμενη είναι αυτή που δέχεται την υποστήριξη δηλαδή έχει αναφορά στην ίδια τη λειτουργία της υπηρεσίας. Επιπροσθέτως, ο όρος «υποστηρικτικός» αποτελεί επιλογή του συγγραφέα της επί πολλά χρόνια σημαντικότερης εργασίας για τη νοητική αναπηρία στην Ελλάδα (Παρασκευόπουλος, Ι. Ν. (1980). Νοητική Καθυστέρηση. Αθήνα, σσ. 218-219).
(2) EUSE. (2010). European Union of Supported Employment Toolkit.
(3)(4) Δημητρόπουλος, Α. (2008). Προστασία – Υποστήριξη: Δύο σταθμοί στην ίδια διαδρομή της επαγγελματικής αποκατάστασης των πολιτών με αναπηρία. Στο Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Αγωγής “Μαργαρίτα”. Εγχειρίδιο ΣΥΥ για Άτομα με Νοητική αναπηρία. σελ. 10-27. Αθήνα.
Διαβάστε ακόμη…
ΑμεΑ και Εργασία: “Ήρθε η ώρα να αυξήσουμε τις προσδοκίες”
Γράφει: η Στέλλα Καμπούρη – Ειδική Παιδαγωγός – Jr. HR Professional
