Θέλημα Θεού: Όταν οι θεσμοί εγκληματούν...

Αν παρακολουθήσει κάποιος την Ελληνική επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια θα παρατηρήσει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για μας και τα παιδιά μας, δεν προέρχεται από το περιθώριο αλλά από τους «πυλώνες» της κοινωνίας. Αυτοί που διαπράττουν τα ειδεχθέστερα εγκλήματα φορούν κουστούμι, γραβάτα, στολή, τήβεννο ή ράσο.

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Με αυτό ακριβώς ασχολείται η γαλλική ταινία «Θέλημα Θεού» (Grâce à Dieu) του 2018 που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.

Βλέπουμε τον αγώνα τριών ενηλίκων ανδρών να αποκαλυφθούν τα εγκλήματα ενός παιδεραστή ιερέα της καθολικής εκκλησίας, που τους κακοποιούσε στην παιδική τους ηλικία.
Αυτό που πυροδοτεί τις εξελίξεις στην ταινία είναι η επιστροφή του εν λόγω ιερέα στη Λυών όπου διαδραματίζεται η υπόθεση και βέβαια το εξοργιστικό γεγονός ότι δουλεύει ακόμα με παιδιά σε κατηχητικό.

Θα εξοργιστείτε…

Η ταινία ξεκινάει αρκετά ψυχρά, θα έλεγα κλινικά (με αποστασιοποίηση), με έναν περίεργο τρόπο αφήγησης.

Παρακολουθούμε την προσπάθεια καθυστέρησης και παραπλάνησης που χρησιμοποιεί η καθολική εκκλησία μέσα από τις επιστολές και τα e-mail που είχε με τον Αλεξάντερ, έναν πατέρα 5 παιδιών και θύμα του παιδεραστή ιερέα πατέρα Preynat.

Αυτό δίνει στο πρώτο κομμάτι του έργου σχεδόν τη μορφή ενός δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ, που βέβαια αργότερα θα αλλάξει.

Ο σκηνοθέτης το κάνει σκόπιμα, γιατί αυτή η αηδιαστικά συγκαταβατική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο μηχανισμός της εκκλησίας για να καλύψει τα εγκλήματα του ιερέα, για να προσπαθήσει να κερδίσει χρόνο και να κατευνάσει τα θύματά του, πετυχαίνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.

Η σκηνή που ο Alexander καλείται από την Επισκοπή να προσευχηθεί μαζί με τον κακόποιητή του, κρατώντας το χέρι του ως μία «ευκαιρία εξιλέωσης» και συγχώρεσης είναι επίπονη. Γιατί στην ουσία είναι μία ακόμα μορφή κακοποίησης.

Δείτε | (Βίντεο) Σεξουαλική Κακοποίηση Ανηλίκων και Πρόληψη

(Βίντεο) Σεξουαλική Κακοποίηση Ανηλίκων και Πρόληψη

Αντίθετοι χαρακτήρες και ένας σκοπός…

Η ταινία αλλάζει ύφος και επανέρχεται σε μία πιο συνηθισμένη αφηγηματική ροή, όταν προσθέτονται και άλλοι κεντρικοί χαρακτήρες, όπως ο Φρανσουά και αργότερα ο Εμμανουέλ.

Τονίζεται έτσι η διαφορετικότητα των ηρώων της ταινίας.

Ο Alexander είναι πιστός καθολικός που δεν έχει χάσει το σεβασμό του στην εκκλησία, είναι χαμηλών τόνων και θέλει να κρατάει τους τύπους και τους κανονισμούς.
Ο Francois είναι άθεος πλέον, παρορμητικός, εξωστρεφής και θέλει να κάνει όσο περισσότερο θόρυβο γίνεται για να ακουστεί η ιστορία τους.
Και τέλος ο Εμανουέλ που δεν έχει το κοινωνικό status των άλλων δύο, βρίσκεται σε μία τοξική σχέση και η κακοποίηση του, του έχει αφήσει σοβαρά ψυχολογικά και σωματικά τραύματα.

Όμως και οι τρεις έχουν ανάγκη για δικαιοσύνη, ενεργοποιούνται, μπαίνουν μπροστά και βρίσκουν το θάρρος να μιλήσουν.

Είναι σπάνιο να βλέπουμε άνδρες θύματα σεξουαλικής κακοποίησης να μιλάνε για αυτά που έχουν περάσει. Για όλα τα θύματα βέβαια είναι δύσκολο να μιλήσουν. Αλλά σε μία κοινωνία που κατηγορεί τα θύματα και όχι τους θύτες και που πιστεύει ότι η σεξουαλική κακοποίηση ή ο βιασμός είναι στίγμα για αυτόν που το υπέστην και όχι για αυτόν που το διέπραξε, το να μιλήσει ένας άντρας ως θύμα σεξουαλικής βίας θεωρείται ταμπού.

Υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι μειώνει τον ανδρισμό του, ότι κι αν σημαίνει αυτό…

Το έγκλημα της συγκάλυψης…

Δεν είναι όμως μόνο η εκκλησία που στην ταινία φέρεται σαν εγκληματική οργάνωση που προσπαθεί να καλύψει τα εγκλήματά της.

Το χειρότερο είναι η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια των θυμάτων.
Και τους τρεις άντρες τους στηρίζουν μέλη των οικογενειών τους.
Όχι όμως όλοι.
Η μητέρα του Alexander βάζει την εκκλησία πάνω από τον γιο της.
Ο πατέρας του Φρανσουά μόνιμα απών, αδιαφορεί και μάλλον ντρέπεται πού βρήκε το θάρρος να μιλήσει ο γιος του.
Η σύντροφος του Εμανουέλ αδυνατεί να καταλάβει το πόσο σημαντικό είναι για αυτόν να τιμωρηθούν οι ένοχοι.

Και δυστυχώς αυτό το βλέπουμε και στην Ελλάδα. Τα παιδιά πολλές φορές είναι ανυπεράσπιστα.

Δάσκαλοι, θεραπευτές, ιερείς, προπονητές έχουμε μάθει ότι συνεχίζουν ανενόχλητοι τη δράση τους ακόμα και όταν έχουν αποκαλυφθεί τα εγκλήματά τους.

Και σε αυτό δεν φταίνε μόνο τα κυκλώματα συγκάλυψης, φταίμε και οι ίδιοι οι γονείς που δεν μιλάμε όταν πρέπει.
Όχι μόνο για να τιμωρηθούν οι ένοχοι αλλά για να προστατευθούν και άλλα παιδιά.

Τα αρπακτικά κρύβονται σε κοινή θέα…

Το επάγγελμα και όχι λειτούργημα στη συγκεκριμένη περίπτωση του ιερέα είναι από τα πιο συνήθη που προτιμούν οι παιδεραστές.

Και αυτό δεν είναι μόνο φαινόμενο της καθολικής εκκλησίας αλλά παγκόσμιο και Ελληνικό. Λύκοι ενδεδυμένοι ως πρόβατα, εκμεταλλεύονται το σχήμα τους για να παρασύρουν παιδιά στην παγίδα τους, για να ξεγελάσουν τους γονείς τους, που τους εμπιστεύονται λόγω της πίστης τους και της ασυγχώρητης στις μέρες μας αφέλειας τους.

Στο συγκεκριμένο θέμα λοιπόν είναι από τις λίγες φορές που χρειαζόμαστε οργή και όχι κατανόηση και συγχώρεση.

Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που ο ιερέας αρνείται να ζητήσει συγνώμη και θεωρεί απαράδεκτο να του γίνονται επιθέσεις γιατί λέει ότι είναι άρρωστος αλλά ο τρόπος που το λέει είναι τόσο κυνικός και αμετανόητα αλαζονικός.

Η ταινία είναι επίκαιρη…

Η ταινία δείχνει αυτό που βλέπουμε και στην Ελληνική επικαιρότητα τον τελευταίο καιρό. Όμως το κάνει με έναν τρόπο που δεν είναι σκληρός.

Δεν υπάρχουν σκηνές που θα σας φέρουν σε δύσκολη θέση.
Είναι αρκετά δυνατές οι εικόνες που υπαινίσσονται τι θα συμβεί, όπως η συγκλονιστική σκηνή που ο ιερέας έχει παρατάξει τα παιδιά στην κατασκήνωση και επιλέγει το επόμενο θύμα του.

Νομίζω ότι κανένας δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος σε σκηνές που τα θύματα ενήλικες ξεσπούν συναισθηματικά όταν μπορούν πια να πουν αυτό που πέρασαν.
Όταν έχεις πέσει θύμα σεξουαλικής επίθεσης στην παιδική σου ηλικία είναι κάτι που κουβαλάς πολλά χρόνια μέσα σου.

Και είναι κάτι πάρα πολύ ωραίο και απελευθερωτικό όταν βρίσκεις τη δύναμη να το πεις σε κάποιον.
Όταν έχεις την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη στον άλλον να μιλήσεις και να καταλάβεις ότι είναι κάτι που δεν πρέπει να ντρέπεσαι εσύ αλλά αυτός που το έκανε και αυτοί που τον προστάτευσαν με τη σιωπή τους και την ανοχή τους.

Ο σκηνοθέτης Φρανσουά Οζον που είναι γνωστός από την «Πισίνα» διάλεξε ένα πολύ καλό καστ,(μάλιστα ο Swann Arlaud που υποδύεται τον Εμανουελ βραβεύτηκε με Σεζάρ)και δόμησε την ταινία με ένα τέτοιο τρόπο ώστε να περάσει τα μηνύματα που θέλει και ταυτόχρονα η ταινία να είναι ρεαλιστική αλλά όχι κενή συναισθήματος.

Και μας δείχνει ξεκάθαρα ότι κλείνοντας τα μάτια στο κακό, όχι μόνο δεν θα το αποφύγουμε αλλά το κάνουμε πιο πιθανό να το ξαναβρούμε μπροστά μας.