Παράλληλη Στήριξη - Δικαίωμα στην Εκπαίδευση

Η κα Μαρία Λευτάκη_ ιδρυτικό μέλος της Πρωτοβουλίας: “Γονείς που Διεκδικούν Δημόσια Παράλληλη Στήριξη” μας μιλά για την προσπάθεια της ομάδας τους, να αποκαταστήσουν την κανονική λειτουργία του θεσμού της “παράλληλης στήριξης” αλλά και άλλων προγραμμάτων που βοηθούν την ένταξη παιδιών με ειδικές ανάγκες- όλων των κατηγοριών, στα σχολεία τυπικής ανάπτυξης.

Όλα αυτά, ενόψει της τραγικά ανεπαρκούς τρέχουσας εφαρμογής των νόμων που αφορούν σε αυτά τα θέματα!

Κα Λευτάκη, μιλήστε μας για την Πρωτοβουλία αυτή. Από ποιούς, πότε και γιατί δημιουργήθηκε;

Η Ομάδα Μέσου Κοινωνικής Δικτύωσης: “Γονείς που Διεκδικούν Δημόσια Παράλληλη Στήριξη” δημιουργήθηκε στις 21-11-2017, από την Μαρία Λευτάκη, τη Μαίρη Κασαμπαλάκου, και Ευαγγελο Σαραντίδη, γονείς και οι τρεις, παιδιών που είναι στο φάσμα του αυτισμού.

Δημιουργήθηκε με στόχο να ενώσουμε τη φωνή μας, οι γονείς, για πρώτη φορά, από κάθε περιοχή της Ελλάδας. Να μιλήσουμε ανοιχτά και δημόσια για την αναπηρία και τη διαφορετικότητα των παιδιών μας, αλλά και για τις αντίξοες συνθήκες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο τυπικό σχολείο στο οποίο αυτά φοιτούν και να διεκδικήσουμε το αυτονόητο: το δικαίωμά τους δηλαδή, στην μάθηση, στην ποιοτική εκπαίδευση, στη βάση των ίσων ευκαιριών και της ισότιμης μεταχείρησης.

Η ομάδα μας, αν και νεοσύστατη, αυτή τη στιγμή αριθμεί πάνω από 1200 μέλη, γονείς, θεραπευτές, αλληλέγγυους, άτομα που σε κάθε γωνιά της Ελλάδος ενημερώνονται, ενημερώνουν και ενώνουν τη φωνή τους με τη δική μας.

Ποιές είναι οι δράσεις της ομάδας σας, μέχρι τώρα, και ποιοί άλλοι την στηρίζουν (φορείς ή ιδιώτες);

Η ομάδα μας παρ’όλο που έχει δημιουργηθεί σχετικά πρόσφατα, έχει ήδη στείλει τρεις επιστολές διαμαρτυρίας στον Πρωθυπουργό, τους Υπουργούς Υγείας, Παιδείας και Οικονομικών, κοινοποιημένες σε όλους τους βουλευτές (εκτός Χ.Α.), καθώς και σε όλα τα μέσα ενημέρωσης. Στις επιστολές αυτές, αναφερόμαστε στις τραγικές ελλείψεις που αντιμετωπίζουν τα ειδικά παιδιά μέσα στο γενικό σχολείο, κυρίως η ανεπαρκής εφαρμογή του θεσμού της παράλληλης στήριξης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην καθημερινότητα των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και των οικογενειών τους.

Οι επιστολές

Από την πρώτη στιγμή είναι στο πλευρό μας ο Σύλλογος Αποφοίτων Τμημάτων Ειδικής Αγωγής (ΣΑΤΕΑ) και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων – Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ). Έχουμε έρθει σε επικοινωνία με το πανεπιστήμιο Ειδικής Αγωγής Βόλου, έχουμε συναντήσει τον κ. Ξυδάκη Ν. (Κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ). Την προσπαθειά μας την έχουν αγκαλιάσει πολλά διαδυκτιακά και έντυπα Μέσα Ενημέρωσης, όπου έχουν γίνει πλήθος άρθρων αναφερόμενα στη δράση της ομάδας μας, καθώς και ραδιοφωνικοί σταθμοί, που μέσα από τις εκπομπές τους γίνεται προσπάθεια ανάδειξης του θέματος και ενημέρωσης του κόσμου.

Έχουμε ηχογραφήσει 4 βιωματικές ιστορίες μητέρων, με θέμα τον τρόπο που βιώνουν στις οικογένειές τους, την έλλειψη των υποστηρικτικών δομών στο σχολικό πλαίσιο, με στόχο την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάδοση των πληροφοριών.

Μέχρι στιγμής και τους τελευταίους τρεις μήνες πολλοί βουλευτές έχουν καταθέσει πλήθος επερωτήσεων, αναφορών και ερωτήσεων στο ελληνικό κοινοβούλιο και συγκεκριμένα στους υπουργούς Υγείας και Παιδείας, βασισμένες στα κείμενα των δικών μας επιστολών.

Παράλληλη Στήριξη_ ένας ευρωπαικός θεσμός, κλειδί για την υλοποίηση αυτού που λέγεται (και πιθανά πράττεται σε κάθε πολιτισμένο κράτος), ότι δηλαδή… “Το αγαθό της εκπαίδευσης είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου”.

Με δυο λόγια, τί είναι η Παράλληλη Στήριξη και σε ποιές ομάδες απευθύνεται; Ποιά είναι τα ωφέλη και από πότε έχουμε Παράλληλη στήριξη στα δημόσια σχολεία, στην Ελλάδα;

Η συνεκπαίδευση μαθητών, στις τάξεις του γενικού σχολείου, έχει τεθεί σε εφαρμογή στην Ελλάδα τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των μαθητών με αναπηρία ή άλλων εκπαιδευτικών αναγκών αυξάνεται συνεχώς. Η νέα αυτή πραγματικότητα οδήγησε στη δημιουργία νέων εκπαιδευτικών θεσμών και προγραμμάτων.

Ένας τέτοιος θεσμός, σχετικά νεοσύστατος, είναι και η Παράλληλη Στήριξη. Σύμφωνα με το νόμο 3699/2008 για την ειδική αγωγή και εκπαίδευση, αναφέρεται ότι τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να φοιτούν στις τάξεις των γενικών σχολείων, με την υποστήριξη κατάλληλα εξειδικευμένου εκπαιδευτικού προσωπικού.

Συγκεκριμένα η παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές που μπορούν, με κατάλληλη ατομική υποστήριξη, να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης. Μάλιστα η παράλληλη στήριξη είναι η πλέον καταξιωμένη μέθοδος διδασκαλίας για παιδιά με αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σε πολλά από τα ευρωπαικά εκπαιδευτικά συστήματα (π.χ. Γαλλίας). Αποτελεί την ιδανικότερη μέθοδο ένταξης των παιδιών αυτών στο σχολικό περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο των συνομιλήκων τους.

Ο δάσκαλος της Παράλληλης Στήριξης είναι πολύ περισσότερα από τον άνθρωπο που απλά κάθεται δίπλα τους στο θρανίο και τα βοηθάει καθ’ όλη τη διάρκεια του μαθήματος.

Είναι εκείνος που συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση, την ενσωμάτωσή τους, που θα τα προστατεύσει από τη σχολική βία, τον ρατσισμό, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση, τον σχολικό εκφοβισμό, είναι ο άνθρωπος που θα γίνει η γέφυρα η οποία θα ενώσει τον κόσμο τους με εκείνον των συμμαθητών τους και που θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην οριοθέτηση και την προσαρογή τους, καθώς επίσης και που μέσα στο σχολείο θα δημιουργήσει περιβάλλον συνεργασίας και υποστήριξης για αυτά τα “διαφορετικά” παιδιά.

Λειτουργεί στην χώρα μας ο θεσμός αυτός; (Αν όχι, ποιά θεωρείτε ότι είναι τα βασικά αίτια για όποια έλλειψη, κωλυσιεργία και γενικότερα, δυσλειτουργία του θεσμού αυτού;)

Στην Ελλάδα και όσον αφορά στην λειτουργία του θεσμού της παράλληλης στήριξης, υπάρχει μεγάλη ανακολουθία ανάμεσα στη νομοθεσία και την πρακτική εφαρμογή.

Καταρχήν οι προσλήψεις,σε αντίθεση με την ειδική αγωγή, βασίζονται σε έκτακτο και προσωρινό προσωπικό, ενώ οι ανάγκες είναι συγκεκριμένες και πάγιες. Μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών που κάνουν παράλληλη στήριξη δεν έχουν εξειδίκευση στον τομέα της ειδικής αγωγής, οι προσλήψεις είναι πολύ λιγότερες από τις πραγματικές και διαπιστωμένες εκπαιδευτικές ανάγκες του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού. Αυτό έχει ως συνέπεια, πολλά παιδιά να στερούνται της συγκεκριμένης παροχής, παρόλο που την χρειάζονται, προκειμένου να συνυπάρχουν ισότιμα στο σχολικό πλαίσιο με τους συμμαθητές τους.

Επιπροσθέτως, οι προσλήψεις των εκπαιδευτικών γίνονται σε 3-4 φάσεις, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, που αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι δάσκαλοι φτάνουν στο σχολείο με 3,4 ή 5 μήνες καθυστέρηση. Επίσης αντί να δίνεται πλήρης παράλληλη στήριξη στους μαθητές που δικαιούνται αυτής της παροχής, γίνεται τοποθέτηση των εκπαιδευτικών για 2 ή 3 παιδιά σε 2 και 3 διαφορετικά σχολεία.

Τα προβλήματα στη λειτουργία του θεσμού εντοπίζονται στη χρόνια υποχρηματοδότησή του, καθώς και στο γεγονός ότι οι δαπάνες δεν έχουν ενταχθεί στον κρατικό προυπολογισμό, αλλά γίνεται προσπάθεια καλυψής τους από το ΕΣΠΑ. Αυτό, σαν γεγονός, αποδεικνύει την προχειρότητα και την αδιαφορία του κρατικού μηχανισμού όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών αυτής της πολύ ευαίσθητης πληθυσμιακής ομάδας. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με διαπιστωμένες εκπαιδευτικές ανάγκες, δικαιούχοι της παράλληλης στήριξης, έχουν ως συνέπεια την παραβίαση του δικαιώματός τους στην εκπαίδευση ισότιμα με τον υπόλοιπο μαθητικό πληθυσμό, σε πάγια βάση.

Πέρα από το θέμα της Παράλληλης Στήριξης, τί άλλο συμπεριλαμβάνεται στα αιτήματά σας, προς τους αρμόδιους κρατικούς φορείς, για τα δικαιώματα των “ειδικών παιδιών”, μέσα στο γενικό σχολείο. Ποιές οι ελλείψεις που υπάρχουν;

Διεκδικούμε:

Πλήρη παράλληλη στήριξη για όλα τα παιδιά που έχουν αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και μπορούν να φοιτούν στις τάξεις του γενικού σχολείου.
Οι προσλήψεις των εκπαιδευτικών να γίνονται σε μια φάση και η σύμβασή τους να έχει διάρκεια από την έναρξη έως τη λήξη της σχολικής χρονιάς, καθώς και οι εκπαιδευτικοί που αναλαμβάνουν ως δάσκαλοι της παράλληλης στήριξης να έχουν εξειδίκευση στην ειδική αγωγή.
Άμεση πρόσβαση, για τα παιδιά, στις υπηρεσίες διάγνωσης και αξιολόγησης. Μέχρι στιγμής δυστυχώς υπάρχει πολύ μεγάλη καθυστέρηση προκειμένου να διαγνωστούν τα παιδιά μας, από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς, αναπτυξιολογικά, παιδοψυχιατρικά ιατρεία δημόσιων νοσοκομείων παίδων (12-18 μήνες αναμονή), καθώς και για να αξιολογηθούν απ’ τα ΚΕΔΔΥ_Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης Διάγνωσης Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (6-12 μήνες αναμονή),προκειμένου να διαπιστωθεί το είδος ή η ένταση των δυσκολιών τους, αλλά και να καθοριστεί σαφώς η σχολική μονάδα (ειδικό ή γενικό σχολείο), όπως και ο τρόπος που πρέπει να υποστηριχθούν (Τμήμα Ένταξης ή Παράλληλη Στήριξη) μέσα στο τυπικό πλαίσιο, αυτά τα παιδιά. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο χρόνος αναμονής ισοδυναμεί με χαμένο χρόνο κατά τη διάρκεια του οποίου ούτε η ιδιαιτερότητα του παιδιού λαμβάνεται υπόψιν, ούτε και οι ιδιαίτερες εκπαιδευτικές του ανάγκες.
Την παρουσία Σχολικού Νοσηλευτή για όλα τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με σοβαρή πάθηση ή αναπηρία, η οποία τα εμποδίζει σε επίπεδο αυτοεξυπηρέτησης ή και αυτονομίας, να παραβρίσκονται μόνα τους στο σχολείο, από την έναρξη της σχολικής χρονιάς μέχρι τη λήξη της.
Λειτουργία τμημάτων ένταξης όπως ορίζει ο νόμος 3699/2008, ο οποίος στο άρθρο 6 αναφέρει συγκεκριμένα ότι “για τη δημιουργία τάξης ένταξης, είναι απαραίτητο να υπάρχουν κατ’ ελάχιστον τρεις μαθητές με σχετική πρόταση από διαγνωστική υπηρεσία”.
Ολιγομελή τμήματα διδασκαλίας (10-15 μαθητών) για παιδιά που είναι στο φάσμα του αυτισμού, τα οποία έχουν έντονες αισθητηριακές δυσκολίες (ακοή, όσφρηση, αφή) καθώς και αδυναμία να αντιληφθουν τη γλώσσα του σώματος, τα πειράγματα των συμμαθητών τους, τους μη λεκτικούς κώδικες επικοινωνίας, τη μεταφορά από την κυριολεξία και είναι σχεδόν αδύνατο για αυτά να λειτουργήσουν μέσα σε πολυπληθή τμήματα διδασκαλίας. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι τα αυτιστικά παιδιά ακούν τους ήχους από 10 έως 100 φορές εντονότερα σε σχέση με τους νευροτυπικούς…
Επαναφορά της οδηγίας για την διχοτόμηση των τμημάτων διδασκαλίας, όπου ένας μαθητής με διάγνωση υπολογίζονταν ως τρεις μαθητές τυπικής ανάπτυξης.
Δυνατότητα οι εκπαιδευτικοί που είναι στη λίστα Braille να μπορούν να συμπληρώνουν ώρες παράλληλης στήριξης, με παιδιά που έχουν και άλλες αναπηρίες.
Συνεχή, υποχρεωτική καθοδήγηση, επιμόρφωση, υποστήριξη και κατάρτιση γονέων και εκπαιδευτικών πάνω στα θέματα της αναπηρίας, της διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής (αυτισμός), των μαθησιακών δυσκολιών.

Τί ανταπόκριση είχατε έως τώρα από τα υπουργεία;

Στις 2-2-2018, λάβαμε από τον κ. Παναγιωτίδη Στ. (Προιστάμενο του Γραφείου Κοινωνικών Πολιτικών Πρωθυπουργού), απάντηση στις επιστολές διαμαρτυρίας που είχαμε ήδη αποστείλει.

Η συγκεκριμένη επιστολή αφήνει αναπάντητα σχεδόν το πλήθος των ερωτημάτων μας. Όσον αφορά την παράλληλη στήριξη το μόνο που αναφέρει είναι το εξής: “Οι δυνατότητες για απόλυτη κάλυψη σε επίπεδο ενός εκπαιδευτικού ανά παιδί δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή”. Και εύλογα αναρρωτιέται κανείς: αν δεν υπάρχει τώρα αυτή η δυνατότητα που ο θεσμός χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, μετά το 2020 που τελειώνει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, τι πρόκειται να γίνει;

Επίσης υπάρχει μια εντελώς λανθασμένη και θλιβερά αντιεπιστημονική προσέγγιση που θα αντικαταστήσει τη διχοτόμηση των τμημάτων, όταν αυτά είχαν 25 και πάνω μαθητές, όπου το παιδί με διάγνωση υπολογίζονταν ως τρεις αδιάγνωστους μαθητές. Τα τμήματα διδασκαλίας λοιπόν θα έχουν 25 μαθητές και μόνο αν αυτό είναι εφικτό θα μειώνεται ο αριθμός των τυπικών μαθητών, κατά τρεις, αν υπάρχει μαθητής με διεγνωσμένη αναπηρία ή υπάρχουν 4 μαθητές με μαθησιακό πρόβλημα…

Θα λειτουργούν λοιπόν πολυπληθή τμήματα διδασκαλίας μέσα στα οποία μπορούν να βρίσκονται 1-2 μαθητές με αναπηρία, αυτισμό, ΔΕΠΥ ή και 4 μαθητές με μαθησιακά προβλήματα, τη στιγμή που μπορεί να δημιουργηθεί τάξη ένταξης σε μια σχολική μονάδα, βάσει νόμου, όταν υπάρχουν 3 και πάνω μαθητές σε ολόκληρο το σχολείο…

Δηλαδή πιο εύκολα, θεωρητικά, θα μπορεί να δημιουργηθεί τμήμα ένταξης, παρά να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών σε μια τάξη. Και φυσικά η αντικατάσταση της μέχρι τώρα οδηγίας από αυτή που αναφέρεται στην επιστολή, η οποία θα δημιουργήσει μια εντελώς αντιπαιδαγωγική και αντιεπιστημονική πραγματικότητα, θα εφαρμοστεί πλήρως διότι συνάδει με την γενικότερη μείωση των δαπανών που επιχειρείται, παρ’όλο που θα οδηγήσει στην ανεργία σημαντικό αριθμό αναπληρωτών εκπαιδευτικών και η διδασκαλία σε τέτοια τμήματα θα καθίσταται σχεδόν αδύνατη, ενώ απ’ την άλλη ο νόμος για τη δημιουργία τμημάτων ένταξης θα παραμείνει στις περισσότερες περιπτώσεις ανεφάρμοστος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Γυμνάσιο στα Λιμενάρια Θάσου, όπου 8 μαθητές που χρειάζονται Τμήμα Ένταξης, αναγκάζονται να φεύγουν απ’ το χωριό τους και να μεταβαίνουν στην πρωτεύουσα του νησιού, διανύοντας 90χλμ. την ημέρα, προκειμένου να παρακολουθήσουν τμήμα ένταξης…!

Στις 12-2-2018 και μέσω του βουλευτή κ. Ν. Νικολόπουλου ο οποίος κατέθεσε αναφορά, βασιζόμενη στις επιστολές μας, τόσο στον υπουργό υγείας, όσο και στον υπουργό παιδείας, έφτασε απάντηση από τον υπουργό υγείας η οποία αναφέρει ότι “το υπουργείο υγείας ασκεί επικουρικά το έργο αυτό”. Συνεπώς το συγκεκριμένο υπουργείο δεν είναι αρμόδιο για να μας απαντήσει. Απ’ τον υπουργό παιδείας κ. Κ. Γαβρόγλου μέχρι στιγμής δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση πέραν της σιωπής του, που στην περιπτωσή μας ισοδυναμεί με απαξίωση, αδιαφορία, αναλγησία.

Με βάση τις απαντήσεις που έχετε από τον κρατικό μηχανισμό, (ως προς την αδυναμία των σχολείων τυπικής εκπίδευσης να εντάξουν και παιδιά με “ειδικές ανάγκες” αλλά και δυνατότητες), εσείς σαν ομάδα που γνωρίζει πολύ καλά το θέμα, τόσο εκπαιδευτικά όσο και νομικά,έχετε σκεφτεί ή προτείνει κινήσεις που μπορεί να διευκολύνουν την λειτουργία προγραμμάτων ένταξης;

Όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν ή στην πορεία απέκτησαν μια αναπηρία, ή που έχουν διαγνωστεί με κάποια διαταραχή ή μαθησιακό πρόβλημα, θα πρέπει να σταματήσουν να αντιμετωπίζονται από την πολιτεία ως “νούμερα” που επιβαρύνουν τον κρατικό προυπολογισμό, ως ελαττωματικά προιόντα τοποθετημένα στο ράφι με τα αζήτητα.

Τα παιδιά αυτά είναι σπάνια και χαρισματικά, γεννημένα νικητές, γιατί από πολύ νωρίς έχουν μάθει να παλεύουν, σε έναν κόσμο που τίποτα και κανένας δεν τους χαρίστηκε. Σε αυτούς τους μαθητές αξίζει αυτό το κράτος να προσφέρει ίσες ευκαιρίες γιατί η διαφορετικότητα δεν είναι μονο ιδιότητα αλλά και δικαίωμα που όλοι οφείλουν να σέβονται.

Εμείς ζητάμε να εφαρμοστούν οι ισχύοντες νόμοι οι οποίοι καταστρατηγούνται δυστυχώς και η εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία ή αλλες εκπαιδευτικές ανάγκες , να αντιμετωπίζεται ισότιμα με την εκπαίδευση των υπολοίπων παιδιών. Συγκεκριμένα το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι κατοχυρωμενο με βάση τα Ευρωπαικά Νομικά Κείμενα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και το Ελληνικό Σύνταγμα.

Η Ευρωπαική σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαικής Ένωσης , κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην εκπαίδευση χωρίς διάκριση. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά, Μορφωτικά Δικαιώματα, επιβάλει στα κράτη μέλη πλήρη υλοποίηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση χωρίς διάκριση, έτσι ώστε “η μόρφωση να καθιστά κάθε πρόσωπο ικανό να διαδραμματίσει ένα χρήσιμο ρόλο σε μια ελεύθερη κοινωνία”.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατοχυρώνει το δικαίωμα πρόσβασης κάθε παιδιού σε κατάλληλη και ποιοτική εκπαίδευση, χωρίς διάκριση και στην βάση των ίσων ευκαιριών.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες κατοχυρώνει τα δικαιώματα των προσώπων με αναπηρίες σε μη διάκριση και σε συμμετοχή σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα συνεκπαίδευσης με στόχους την προσωπική τους ανάπτυξη στο μέγιστο δυναμικό, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν αποτελεσματικά σε μια ελεύθερη κοινωνία και την ενίσχυση της αξιοπρέπειας, της αξίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο νόμος 3699/2008 για την “Ειδική Αγωγή και εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες”, δεσμεύει την πολιτεία να αναβαθμίζει τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ως αναπόσπαστο μέρος της υποχρεωτικής και δωρεάν δημόσιας παιδείας και να διασφαλίζει ίσες ευκαιρίες.

Εκτός του κρατικού μηχανισμού, ποιές άλλες συνεργασίες και μεταξύ ποιών, πιστεύετε ότι είναι απαραίτητες για να φτάσει τελικά η Παράλληλη Στήριξη ή και άλλες διαδικασίες ένταξης των ειδκών παιδιών, στον κυριότερο στόχο τους, την κοινωνική ενσωμάτωση παιδιών διαφορετικής λειτουργικότητας, στην κοινωνία του τυπικού σχολείου;

Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η οικογένεια και το κατά πόσον με ωριμότητα, αποδοχή και αγάπη αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα του παιδιού της. Η επιλογή των σωστών θεραπευτών που επιβάλεται να είναι άνθρωποι οι οποίοι θα αλληλεπιδράσουν με το παιδί και την οικογένεια, θα την στηρίξουν αλλά και θα την εκπαιδεύσουν αποτελεσματικά. Εξίσου σημαντικός και ο ρόλος των εκπαιδευτικών και του σχολείου, γενικότερα.

Τα παιδιά μας από πολύ μικρά στερούνται ελεύθερου χρόνου δίοτι τα απογεύματά τους ειναι συνήθως γεμάτα με κάθε λογής θεραπείες (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, ψυχοθεραπεία). Αυτά που μαθαίνουν θα πρέπει, να μπορέσουν να τα γενικεύσουν, δηλαδή να τα εφαρμόσουν στο σπίτι (οικογένεια) αλλά και στο σχολείο. Στην ουσία πρέπει να διδαχθούμε από αυτά και να αλλάξουμε μαζί τους, για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε, να τα προσεγγίσουμε και να τα βοηθήσουμε αποτελεσματικά.

Όταν λοιπόν το παιδί πηγαίνει στο σχολείο που υποχρεωτικά πρέπει να βρίσκεται 5 ώρες τουλάχιστον την ημέρα εκεί και το περιβάλλον για αυτό είναι αρνητικό, χαοτικό, ακατανόητο, αφιλόξενο, τότε αυτός ο άνθρωπος τις περισσότερες φορές, όχι μόνο δε θα μπορέσει να εφαρμόσει αυτά που μέσα από τις καθημερινές θεραπείες έχει διδαχθεί, αλλά αντίθετα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος στασιμότητας, παλινδρόμησης, αλλά και έκφρασής του μέσα από αρνητικές ή βίαιες συμπεριφορές. Αντιθέτως όταν το περιβάλλον μέσα στο σχολείο είναι φιλόξενο, ανθρώπινο, όταν υπάρχει συνεργασία και αποδοχή, τότε αυτό το παιδί θα κάνει στην κυριολεξία άλματα και όχι μόνο θα καταφέρει να γενικεύσει και να εφαρμόσει όσα μέσα από τις θεραπείες μαθαίνει, αλλά αυτό θα αποτελέσει σπουδαία παρακαταθήκη για τη μετέπειτα πορεία και εξελιξή του.

Υπάρχει ένα τρίγωνο μέσα στο οποίο θα πρέπει να δρά το διαφορετικό παιδί. Το τρίγωνο αυτό αποτελείται από: α) την οικογένεια, β) τους θεραπευτές, γ) το σχολείο. Όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτό το θεραπευτικό τρίγωνο επιβάλλεται να λειτουργούν με σεβασμό, κατανόηση, αλληλοβοήθεια, συνεργασία και στήριξη. Μόνο τότε η όποια θεραπευτική διαδικασία είναι ολοκληρωμένη και μέσα από αυτό μπορεί να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό για το παιδί με αναπηρία ή και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Για να συμβούν όμως όλα αυτά, είναι απαραίτητη η υποχρεωτική εκπαίδευση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε ζητήματα που αφορούν την ειδική αγωγή, την αναπηρία, τη διαφορετικότητα. Όταν για παράδειγμα 1 στα 67 παιδιά που γεννιούνται είναι στο φάσμα του αυτισμού, κανένας πια δεν έχει το δικαίωμα να ισχυρίζεται ότι “δεν γνωρίζει τι είναι αυτισμός”. Οι εκπαιδευτικοί είναι οι άνθρωποι που μετά την οικογένεια, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Ωστόσο στον αγώνα που δίνουν για αυτά τα παιδιά, βρίσκονται μόνοι και αβοήθητοι. Συνήθως δε έχουν και το ρόλο του εξιλαστήριου θύματος, μιας και είναι οι αποδέκτες του θυμού, του πόνου, της ματαίωσης που βιώνει η οικογένεια, αλλά και ταυτόχρονα της ανεπάρκειας και της αδυναμίας του κρατικού μηχανισμού, να τους στηρίξει ουσιαστικά και να τους προετοιμάσει, ώστε να μπορέσουν να ενσωματώσουν και να ενδυναμώσουν τα παιδιά που χρειάζονται αυτή τη στήριξη.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες ενημέρωσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, οι οποίες θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν και να βασιστούν στην ενσυναίσθηση και στη βιωματικότητα. Επίσης η έλλειψη των δομών μέσα στο σχολείο (απουσία παράλληλων στηρίξεων, τμημάτων ένταξης, πολυπληθή τμήματα διδασκαλίας) καθιστά το έργο των εκπαιδευτικών εξαιρετικά δύσκολο.

Εάν θέλουμε να μιλάμε για ολοκληρωμένη θεραπευτική παρέμβαση, ο χώρος που πρέπει να στηριχθεί και να στελεχωθεί επαρκώς είναι το σχολείο γιατί ως μικρογραφία της κοινωνίας είναι αυτό που θα βάλει τα θεμελια στην ανεξαρτησία και την ωριμότητα των παιδιών αυτών στην ενηλικη ζωή τους.

Τι γίνεται με τα παιδιά που δεν καλύπτονται επαρκώς, στο σχολικό πλαίσιο, από τον θεσμό της παράλληλης στήριξης (έχουν δηλ. 6-8-10 ώρες παράλληλη ή και καθόλου); Πώς αντιμετωπίζουν αυτό το γεγονός οι οικογένειές τους;

Με βάση τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Κασσιανός Π. (Προιστάμενος Ειδικής Αγωγής του Υπουργείου Παιδειας), στον Σύλλογο Αποφοίτων Ειδικής Αγωγής (ΣΑΤΕΑ), υπήρξαν για το σχολικό έτος 6.700 αιτήσεις και 3.000 προσλήψεις. Παραμένει άγνωστος για μας ο αριθμός των παιδιών που δεν έχουν καθόλου παράλληλη στήριξη, καθώς και εκείνος των παιδιών που στηρίζονται ελλειπώς με 6-8-10 ώρες εβδομαδιαίως.

Στην Ελλάδα ακόμη και όταν εφαρμόζεται ο θεσμός, ζούμε τη παγκόσμια πρωτοτυπία να θεωρείται ότι ένα παιδί με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες χρειάζεται μόνον 6-8-10 ώρες την εβδομάδα παράλληλη, από τις 30 διδακτικές. Τώρα με ποια λογική ο κρατικός μηχανισμός οδηγείται σε αυτό το συμπέρασμα αποτελεί, για τις οικογένειες που βιώνουμε τη συγκεκριμένη έλλειψη, φαινόμενο ανεξήγητο. Εκείνο που αισθανόμαστε είναι ότι ΚΕΔΔΥ και Υπουργείο Παιδείας μας εμπαίζουν, όταν ισχυρίζονται ότι δικαιούμαστε πολύ λιγότερες ώρες παράλληλης στήριξης, από τις ώρες που το παιδί μας βρίσκεται στο σχολείο.

Δηλαδή πώς γίνεται ένας μαθητής να είναι, για παράδειγμα, αυτιστικός για το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, 6- 8 ή 10 ώρες εβδομαδιαίως; Ενώ τις υπόλοιπες, τι είναι; Νευροτυπικός και δεν το ξέρουμε;

Οι οικογένειες λοιπόν των οποίων τα παιδιά δικαιούνται αυτής της παροχής και την στερούνται, βιώνουμε εξαιρετικά τραγικές καταστάσεις. Κάποιοι γονείς αναγκάζονται να εγκαταλείπουν τις εργασίες τους και να κάνουν οι ίδιοι παράλληλη στήριξη για τα παιδιά τους και αυτό εφόσον εχουν τη σύμφωνη γνωμη του συμβουλίου διδασκόντων, διότι υπάρχει περίπτωση οι εκπαιδευτικοί να μη συναινέσουν σε κάτι τέτοιο, οπότε δημιουργείται επιπροσθέτως αρνητικό κλίμα στο σχολικό περιβάλλον, με τελικό αποδέκτη το ίδιο το παιδί. Αλλοι πάλι αναγκάζονται να παίρνουν νωρίτερα τα παιδιά τους απ’ το σχολείο, στις 10.00π.μ.ή 11.00 π.μ., επειδή το σχολικό περιβάλλον για αυτά, χωρίς δάσκαλο παράλλης στήριξης καθίσταται εχθρικό, χαοτικό, επικίνδυνο. ‘Αλλοι γονείς είναι εγκλωβισμένοι στο σπίτι τους και περιμένουν να ειδοποιηθούν από το σχολείο, ώστε να σπεύσουν κάθε φορά που το παιδί αντιμετωπίζει θέματα που οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να διαχειριστούν. Υπάρχει και η κατηγορία εκείνη των γονιών που μπορούν να πληρώσουν 500-700 ευρώ μηνιαίως και να προσλάβουν ιδιωτική παράλληλη στήριξη. Όπως επίσης υπάρχουν και παιδιά που οι γονείς τους δυσκολεύονται να αντιληφθουν το μέγεθος του προβλήματος και βρίσκονται παρατημένα και περιθωριοποιημένα, εντός του σχολικού πλαισίου.

Σε κάθε περίπτωση όμως, παιδιά που στερούνται ειδικής εκπαιδευτικής αγωγής και οι οικογένειές τους, στοχοποιούνται και είναι ευάλωτα στον κοινωνικό αποκλεισμό, τον κοινωνικό ρατσισμό, την περιθωριοποίηση και την κάθε λογής βία.

Ποιό, θα λέγατε ότι είναι το όφελος και για τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης; (Γιατί , ίσως αρκετοί γονείς ανησυχούν, κατά πόσον αυτό μπορεί να εμποδίζει τα δικά τους παιδιά.)

Όσον αφορά την ανησυχία που έχουν ορισμένοι γονείς σχετικά με το αν ένα παιδί με οποιαδήποτε διάγνωση (διαταραχή, αναπηρία, μαθησιακή δυσκολία) μπορεί να εμποδίσει την εξέλιξη του δικού τους παιδιού, θα μου επιτρέψετε να ειμαι λίγο σκληρή και να σας πω τούτο:

Αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι τότε δεν αναρρωτιόμαστε για το αν και κατά πόσον μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά το δικό μας “τέλειο” παιδί, όταν δίπλα του βρίσκεται ένα παιδί που εχει μια οποιαδήποτε διάγνωση, διότι ούτε τέλεια παιδιά υπάρχουν, ούτε η αναπηρία, η διαταραχή, η δυσκολία είναι επιλογή κανενός, απλά συμβαίνει και όποιος έχει ευλογηθεί να βαδίσει αυτό το δρόμο, τον βαδίζει γιατί ξέρει πως δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Άλλωστε ποιός γονιός έχει κάνει συμβόλαιο με τη ζωή, ότι η αναπηρία, η διαφορετικότητα δε θα χτυπήσουν και τη δική του πόρτα, εκείνη των παιδιών ή των εγγονιών του;

Και τελοσπάντων, για όποιον πιστεύει ότι θίγεται το παιδί του ή εμποδίζεται άπ’ την μαθησιακή διαδικασία ή κινδυνεύει, όταν στο διπλανό θρανίο βρίσκεται ένα παιδί με διάγνωση, ας είσηγηθεί στο υπουργείο παιδείας, την λειτουργία σχολείων για την Αρεία Φυλή. Το να γίνει αποδεκτό ένα παιδί, με οποιαδήποτε ιδιαιτερότητα, σε έναν χώρο, αυτό μόνο όφελος μπορεί να αποτελέσει για τους ανθρώπους δίπλα του, διότι όλοι έχουμε να διδαχθούμε από τη διαφορετικότητα και να γίνουμε καλύτεροι.

Επίσης, είτε το θέλουμε είτε όχι, οι διαφορετικοί άνθρωποι είναι εδώ, ζουν αναμεσά μας. Όταν η κοινωνία τους ενσωματώσει και τους αγκαλιάσει, τότε και εκείνοι θα καταφέρουν να εκδηλώσουν το καλύτερο κομάτι του εαυτού τους, ενώ όταν αντιθέτως τους περιθωριοποιήσει, τους απομονώσει, τότε αυτοί οι άνθρωποι θα οδηγηθούν σε αρνητικές ενίοτε και παραβατικές συμπεριφορές προκειμένου να εκτονώσουν το θυμό και τον πόνο που η απόρριψη τους έχει προκαλέσει.

Πόσο δυνατή αισθάνεσθε ότι είναι η ομάδα σας; Πόσο ανταποκρίνονται οι γονείς; Πώς δηλώνουν ότι αισθάνονται, με το να είναι όλοι μαζί και να δρούν συλλογικά;

Η ομάδα μας είναι σχετικά νεοσύστατη. Νέος είναι και ο τρόπος της συλλογικότητας που ζητάμε από τα μέλη να δράσουν και η συλλογικότητα αυτή, είναι αλήθεια πως ακόμη δεν έχει γίνει κοινή συνείδηση, διότι για πολλά χρόνια έχουμε συνηθίσει να αγωνιζόμαστε μόνοι μας, αλλά και για κάποιους από μας ακόμη η αναπηρία και η αποδοχή αποτελεί ταμπού και με δυσκολία μπορούμε να εκφράσουμε όλα εκείνα που μας προβληματίζουν και να εκτεθούμε δημόσια.

Ωστόσο, επειδή όλοι έχουμε παλέψει με το σύστημα και όντας ο καθένας μόνος του, τις περισσότερες φορές είμαστε οι μεγάλοι χαμένοι. Καταλαβαίνουμε ότι άλλος δρόμος, απ’ την δημοσιοποίηση και τη συλλογική δράση, δεν υπάρχει . Προσωπικά πιστεύω πως η κρατική αναλγησία όσον αφορά στα θέματα της ειδικής αγωγής , διότι περί αυτού πρόκειται, τόσα χρόνια στηρίζεται στη δική μας σιωπή, τη δική μας ανοχή, τη δική μας αδυναμία να ενεργοποιηθούμε και να διεκδικήσουμε συλλογικά.

Τα μηνύματα που καθημερινά λαμβάνουμε είναι πολύ ελπιδοφόρα, άνθρωποι απ’ όλη την Ελλάδα, για πρώτη φορά ενώνουν τη φωνή τους με τη δική μας και η φωνή όλων μας γίνεται συνεχώς δυνατότερη. Εκείνο που πλέον είναι διάχυτο, είναι η αποφασιστικότητά μας να μην αφήσουμε να χαθεί άλλη σχολική χρονιά για τα παιδιά μας.

Απαιτούμε άμεση λύση των προβλημάτων μας και αυτή τη λύση η κυβέρνηση, η κάθε κυβέρνηση ώφειλε να μας την είχε δώσει εχθές. Είμαστε γονείς και οι διεκδικήσεις μας έχουν μια άλλη δυναμική, γιατί ό,τι απαιτούμε δεν κρύβει ούτε συμφέρον, ούτε πολιτική σκοπιμότητα. Οφείλουν να μας ακούσουν και θα μας ακούσουν και στα παιδιά μας οφείλουν, πάνω απ’ όλα να δείξουν, σεβασμό.

Μελλοντικές κινήσεις σας (σαν ομάδα);

Στόχος μας είναι η ενημέρωση του κόσμου, μιας και οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας δεν γνωρίζουν. Η έκθεση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν όλα τα ειδικά παιδιά, μέσα στο γενικό σχολείο και η δημοσιοποίηση όλων των θεμάτων που σχετίζονται με το θέμα μας. Συνεχίζουμε να συσπειρωνόμαστε ζητώντας από όλους να μας στηρίξουν.

Σκοπεύουμε να απευθυνθούμε και να ζητήσουμε στήριξη από τις Ομοσπονδίες Γονέων και Κηδεμόνων, από Συλλόγους, απ’ τους εκπαιδευτικούς ειδικής και γενικής αγωγής, από τον πανεπιστημιακό και πνευματικό κόσμο της χώρας. Επίσης θα απευθυνθούμε στους Ευρωβουλευτές και θα συνεχίσουμε να απευθυνόμαστε προς την κυβέρνηση, κυρίως στον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Παιδείας. Παραμένουμε αμετακίνητοι στις διεκδικήσεις μας και δεν θα σταματήσουμε μέχρι αυτές να ικανοποιηθούν.

Οι γονείς που διεκδικούμε δημόσια παράλληλη στήριξη και όχι μόνον, είμαστε γονείς που χρόνια έχουμε μάθει να παλεύουμε με αξιοπρέπεια, αποφασιστικότητα, ανθρωπιά, αγάπη, αλληλεγγύη. Θα νικήσουμε, είναι θέμα χρόνου!

Μόνο που η νίκη δε θα μας ανήκει… η Νίκη είναι των παιδιών μας!

Άκουσε κι αυτό…

4 Αφηγηματικές Ιστορίες Μητέρων για την Παράλληλη Στήριξη

Συνέντευξη: της Μαρίας Λευτάκη εκ μέρους της Πρωτοβουλίας: “Γονείς που Διεκδικούν Δημόσια Παράλληλη Στήριξη” στην Πόπη Μάλεση

Παράλληλη Στήριξη – Δικαίωμα στην Εκπαίδευση