Η ισότιμη πρόσβαση των κωφών και βαρήκοων ατόμων στην πληροφόρηση και την επικοινωνία συνιστά αδιαπραγμάτευτο ανθρώπινο δικαίωμα, που κατοχυρώνεται στο αρ.21 της Σύμβασης των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, το οποίο τελεί σε άμεση συνάρτηση με το αρ.9 που διασφαλίζει την προσβασιμότητα εν γένει και διατρέχει οριζόντια το σύνολο της Σύμβασης, ως μια από τις γενικές αρχές αυτής, που χρήζουν καθολικής εφαρμογής.
του Γιώργου Σταμάτη, Γενικού Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας
Η Πολιτεία οφείλει να εγγυάται την ανεμπόδιστη άσκηση του θεμελιώδους αυτού δικαιώματος, παρέχοντας στα κωφά και βαρήκοα άτομα τα κατάλληλα μέσα και υπηρεσίες για την απρόσκοπτη επικοινωνία τους με το γενικό πληθυσμό, έτσι ώστε να μετέχουν ενεργά και ισότιμα σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής δραστηριότητας.
Μέχρι πρόσφατα, η φυσική παρουσία ενός διερμηνέα νοηματικής γλώσσας, ήταν σχεδόν ο αποκλειστικός τρόπος για έναν κωφό, προκειμένου να επικοινωνήσει σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο πέραν της κοινότητας των κωφών.
Η αλματώδης τεχνολογική πρόοδος σε συνδυασμό με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Κράτους που υλοποιούμε, έχουν αλλάξει ριζικά το τοπίο της προσβασιμότητας για τους κωφούς συμπολίτες μας. Μια καινοτόμα, υποστηρικτική υπηρεσία λειτουργεί επί τρία και πλέον χρόνια από το Εθνικό Ίδρυμα Κωφών, με την ενεργή υποστήριξη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Πρόκειται για το πρόγραμμα διερμηνείας εξ αποστάσεως για κωφούς και βαρήκοους Relay Service, μέσω πολλαπλών εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας, όπως ελληνική νοηματική γλώσσα, χειλεανάγνωση, μετατροπή ομιλίας σε γραπτό κείμενο, με τη χρήση νέων τεχνολογιών υψηλής ποιότητας. Στόχος της υπηρεσίας είναι η εξασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στην επικοινωνία του συνολικού πληθυσμού των κωφών, ο οποίος είναι ανομοιογενής, με διαφορετικές ανάγκες και επιλογές στον τρόπο επικοινωνίας. Η υπηρεσία απασχολεί διερμηνείς της ελληνικής νοηματικής γλώσσας, λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση και προϋποθέτει τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και την εγκατάσταση ειδικής εφαρμογής στον υπολογιστή ή το κινητό τηλέφωνο του χρήστη. Ο κωφός συμπολίτης μας, προκειμένου να εξυπηρετηθεί μέσω του Relay Service, συνδέεται μέσω της πλατφόρμας με βηντεοκλήση με το διερμηνέα νοηματικής γλώσσας, ο οποίος συνομιλεί με το πρόσωπο που του υποδεικνύει ο χρήστης και με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται η απρόσκοπτη πρόσβαση στην επικοινωνία.
Η καινοτόμα αυτή υπηρεσία συμβάλλει καταλυτικά στην άρση των εμποδίων και των αποκλεισμών, που δημιουργούσαν συνθήκες περιθωριοποίησης και εξάρτησης για τα άτομα με σοβαρά προβλήματα ακοής. Οι κωφοί και βαρήκοοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εξ’ αποστάσεως διερμηνεία στα νοσοκομεία και τις ιατρικές επισκέψεις, στην επικοινωνία τους με τις τράπεζες και γενικά στις καθημερινές τους συναλλαγές. Από την υπηρεσία εξυπηρετούνται σε τακτική βάση 8000 χρήστες το μήνα, ενώ συνολικά έχουν εξυπηρετηθεί περίπου 14000 κωφοί ενήλικες από 60 διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και 27 νησιά.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι κάποιοι κωφοί ενδέχεται να μη διαθέτουν ανά πάσα στιγμή τον απαιτούμενο εξοπλισμό, δημιουργήθηκαν και σταθεροί σταθμοί επικοινωνίας με Relay Service σε νοσοκομεία, κέντρα υγείας, Δήμους, ΚΕΠ, σταθμούς μετρό, στον ΟΠΕΚΑ, ενώ ένας ανάλογος σταθμός λειτουργεί στη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας. Για την ολοκληρωμένη υλοποίηση του προγράμματος, αναπτύσσεται και μια σειρά επιμέρους συμπληρωματικών δράσεων, που αφορούν ιδίως στην επιλογή και επιμόρφωση των διερμηνέων που εργάζονται στο πρόγραμμα, στην επέκταση του προγράμματος Relay με σταθερούς σταθμούς επικοινωνίας και στη διασύνδεση του με ψηφιοποιημένες υπηρεσίες που παρέχονται εξ’ αποστάσεως στο σύνολο των πολιτών. Ειδικότερα, το Εθνικό Ίδρυμα Κωφών έχει συνάψει προγραμματικές συμβάσεις με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, βάσει των οποίων παρέχει διερμηνείς για τη στελέχωση της ψηφιακής πλατφόρμας myDYPAlive, μέσω της οποίας παρέχεται η δυνατότητα βηντεοδιάσκεψης του κωφού ενδιαφερομένου με τους εργασιακούς συμβούλους και της ψηφιακής πλατφόρμας myKEPlive, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισότιμη εξυπηρέτηση των κωφών πολιτών με το γενικό πληθυσμό. Την περίοδο αυτήν, σχεδιάζεται από το Εθνικό Ίδρυμα Κωφών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και το ΙΤΕ η αναβάθμιση και επέκταση της πρωτοποριακής αυτής υπηρεσίας, αξιοποιώντας πλήρως και τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης.
Με τη νέα επαναστατική αυτή εφαρμογή, μεγιστοποιείται η αυτονομία των κωφών και βαρήκοων ατόμων και ενισχύεται η ορατότητα και οι ευκαιρίες κοινωνικής τους ένταξης.
Ωστόσο ο τρόπος αυτός επικοινωνίας λειτουργεί συμπληρωματικά και δεν έρχεται να υποκαταστήσει την ανάγκη για διά ζώσης διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα, η οποία κάποιες φορές είναι απαραίτητη και σε ορισμένες περιπτώσεις παρέχει στο χρήστη πιο άμεσα οφέλη.
Το Relay Service συνιστά ένα σημαντικότατο εργαλείο, που λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των κωφών και των ακουόντων και μας δίνει τη δυνατότητα για το σχεδιασμό συμπεριληπτικών πολιτικών, αφού η εξ’ αποστάσεως διερμηνεία εντάσσεται οριζόντια στις διαδραστικές ψηφιακές υπηρεσίες που δημιουργούμε, με στόχο τη διευκόλυνση της καθημερινότητας και την ανάπτυξη φιλικότερων διαδικασιών εγγύτερα στον πολίτη.
Η ανεμπόδιστη πρόσβαση των κωφών στην επικοινωνία συνιστά για εμάς πολιτική προτεραιότητα και αξιοποιούμε κάθε εργαλείο που συμβάλλει στην άρση των εμποδίων και τη διαμόρφωση ενός προοδευτικού πλαισίου συμπερίληψης και κοινωνικής ενσωμάτωσης.
Γράφει: ο Γιώργος Σταμάτης, Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας
