Το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας είναι ένα πρόγραμμα του Τμήματος Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), το οποίο χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας και υλοποιείται με τη συνεργασία του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Το πρόγραμμα λειτουργεί από το 2001 στη Θεσσαλονίκη, από το 2008 στη Σητεία, από το τέλος του 2012 στα Χανιά και στη Λάρισα από το 2015.
Βασίζει τον τρόπο λειτουργίας του στις σύγχρονες κριτικές προσεγγίσεις της επιστήμης της Ψυχολογίας και άλλων κοινωνικών επιστημών, καθώς και του πεδίου των εξαρτήσεων. Δίνει έμφαση στις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις των αιτιών του προβλήματος της εξάρτησης και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Στο επίκεντρο των υλοποιούμενων παρεμβάσεων είναι οι άνθρωποι και οι ανάγκες τους, με κύρια προτάγματα τη χειραφέτησή τους και την ανάκτηση της αξιοπρέπειάς τους.
Κεντρικοί άξονες των παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται από το πρόγραμμα είναι η έννοια της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας και ο πρωταγωνιστικός ρόλος των άμεσα ενδιαφερόμενων. Με τον όρο αυτοβοήθεια / αλληλοβοήθεια εννοείται η ενεργοποίηση των πολιτών ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους, μέσα σε ένα πλαίσιο συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Βασικά χαρακτηριστικά της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας είναι η αυτενέργεια, η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης και κατά συνέπεια η αναίρεση της παθητικότητας που τείνει να χαρακτηρίζει σήμερα τη στάση των πολιτών σε ζητήματα υγείας.
Το πρόγραμμα πραγματοποιεί δράσεις εκπαίδευσης στις κριτικές προσεγγίσεις του πεδίου των εξαρτήσεων, καθώς και στη φιλοσοφία και στις πρακτικές της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας στα ζητήματα υγείας. Οι δράσεις εκπαίδευσης απευθύνονται σε φοιτητές, σε κοινωνικούς επιστήμονες, σε επαγγελματίες υγείας, σε άμεσα ενδιαφερόμενους πολίτες και στο γενικό πληθυσμό. Παράλληλα, διενεργεί ή υποστηρίζει έρευνες για τα παραπάνω ζητήματα.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σύνδεση του κοινωνικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος με την αιτιοπαθογένεια των σύγχρονων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, αποδομείται ο παραδοσιακός ρόλος των ειδικών και προσεγγίζονται διαφορετικά παραδείγματα παροχής βοήθειας. Η εκπαίδευση στοχεύει σε μια ολιστική προσέγγιση της ανθρώπινης ύπαρξης και των ζητημάτων Υγείας, με έμφαση στα ψυχοκοινωνικά προβλήματα, καθώς και στη δημιουργία λειτουργών υγείας ικανών να αναλάβουν ρόλο εμψυχωτή σε ομαδικό και κοινοτικό επίπεδο.
Η εκπαιδευτική διαδικασία βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων, στη συνεργατική μάθηση, στην αντικατάσταση του παραδοσιακού ρόλου του διδάσκοντα με αυτόν του συμβούλου και στην άμεση σύνδεση της θεωρίας με την πράξη.
Οι Στόχοι
- Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη εξαρτημένων (ενηλίκων) από παράνομες (ναρκωτικά), νόμιμες (αλκοόλ) και συνταγογραφούμενες ψυχοτρόπες ουσίες, καθώς και εξαρτημένων από συμπεριφορικές εξαρτήσεις με στόχο την απεξάρτηση και κοινωνική τους ένταξη.
- Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη συγγενών και συντρόφων ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης από φαρμακευτικές και συμπεριφορικές εξαρτήσεις.
- Η εκπαίδευση των πρώην εξαρτημένων-μελών των προγραμμάτων σε μια σειρά τομέων με στόχο την ενίσχυση της προσπάθειας επανένταξης τους.
- Η υποστήριξη και η εκπαίδευση εξαρτημένων, συγγενών τους και ανθρώπων με άλλα ζητήματα υγείας στην έννοια και στις πρακτικές της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας και στη μεθοδολογία δημιουργίας ομάδων αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας.
- Η εκπαίδευση φοιτητών και λειτουργών υγείας στις κριτικές προσεγγίσεις του πεδίου των εξαρτήσεων, την έννοια και τις εφαρμογές της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας, καθώς και σε νέους ρόλους εμψύχωσης και περιφερειακής υποστήριξης πρωτοβουλιών των πολιτών.
- Η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών των τοπικών κοινωνιών στη φιλοσοφία και τις πρακτικές της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας.
- Η πρόληψη της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών και των άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις πρόληψης με άξονα τη φιλοσοφία και τις πρακτικές της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας, καθώς και μέσα από δράσεις εκπαίδευσης και πολιτισμού σε γενικό πληθυσμό με στόχο την κοινοτική / πολιτισμική ανάπτυξη των επιμέρους κοινοτήτων.
- Η έρευνα δράσης για τις εφαρμογές της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας στην αντιμετώπιση της εξάρτησης και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων.
Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας του τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ., συνιστούν τη μοναδική κρατική πρόταση στη χώρα, που τοποθετεί στο επίκεντρο της μεθοδολογίας παρέμβασης της την ιδέα της αυτοβοήθειας / αλληλοβοήθειας για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της εξάρτησης, αλλά και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας.
Βρείτε Ομάδες Αυτοβοήθειας στην Ελλάδα…
Αναδημοσίευση πληροφοριών από www.selfhelp.gr
Επιμέλεια: Νίκος Παγίδας
