Μας αρέσει να βλέπουμε να διαβάζουμε ιστορίες επιτυχίας. «Πώς νίκησα τον καρκίνο», «Το θαύμα που μου άλλαξε τη ζωή» και το κλασικό «Πώς ξέφυγα απο τον εφιάλτη των ναρκωτικών»…
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Το τελευταίο βέβαια στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο δύσκολο και αυτό μας δείχνει το ντοκιμαντέρ του 2020 «Ο μικρός Σαμεντί».
Το ντοκιμαντέρ, Βελγικής παραγωγής, μας δίνει μία γεύση από τη ζωή του Νταμιάν Σαμεντί, ενός τοξικοεξαρτημένου 43χρονου καθώς και τη σχέση του με τη μητέρα του.
Θυμίζει έφηβο…
Αν παρακολουθήσει κανείς τις πρώτες συζητήσεις του Νταμιάν με την μητέρα του, το ιδιότυπο παζάρι για το «χαρτζιλίκι» και το αιώνιο «αν αρρωστήσω εσύ θα φταις» της μητέρας, θυμίζουν μία παρατεταμένη εφηβεία.
Ρεαλιστικά όμως αυτή η στενή σχέση μητέρας και γιου είναι που έχει σώσει τη ζωή του, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί πως οι συνομήλικοί φίλοι του έχουν πεθάνει από τη χρήση ναρκωτικών.
Και δεν είναι καθόλου τυχαία ότι αυτή η σχέση. Είναι ο πυρήνας της ταινίας που σκηνοθετεί η Paloma Sermon-Daï, η αδελφή του Νταμιάν.
Μια καθόλου τυπική εικόνα…
Έχουμε όλοι στο μυαλό μας τη τυπική εικόνα ενός χρήστη ψυχοδραστικών ουσιών.
Όσο στερεοτυπική και να είναι με αυτά που έχω δει από μικρό παιδί μέχρι και σήμερα, η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές είναι και η συνηθέστερη.
Ο Νταμιάν ομως διαφέρει.
Είναι ευγενής, έχει αυτεπίγνωση, δεν τρέφει αυταπάτες γι’ αυτό που του συμβαίνει και γι’ αυτό νιώθει την ανάγκη να αλλάξει τη ζωή του.
«Είμαι 20 χρόνια τοξικομανής»
Ο Νταμιαν καπνίζει ηρωίνη και οι μέρες που δεν έκανε χρήση, την τελευταία εικοσαετία δύσκολα φτάνουν το διψήφιο αριθμό.
Το χειρότερο με τον έθισμο είναι οτι σε παγιδεύει σε ένα φαύλο κύκλο όπου το μόνο που έχει σημασία είναι η ιδία χρήση και η εξασφάλιση της απρόσκοπτης συνέχισης της.
Ο Νταμιάν είναι παγιδευμένος σε μία real life έκδοση της ημέρας της μαρμότας, με τον αδυσώπητο νόμο όμως της εντροπίας σε πλήρη ισχύ.
Ένα διαφορετικό ντοκιμαντέρ…
Αυτό σημαίνει ότι όσο περνάει ο καιρός κουράζεται και απογοητεύεται.
Όπως λέει ο ίδιος, θέλει να μάθει γιατί το κάνει αυτό και θέλει να βάλει φρένο αλλά δεν ξέρει πού είναι.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στην αρχή της ταινίας που οι συζητήσεις είναι λιγότερο ουσιώδεις τα πλάνα είναι μακρινά.
Όσο περισσότερο μπαίνουν βαθύτερα στο πρόβλημά τους μητέρα και γιος, τα πλάνα γίνονται όλο και πιο κοντινά.
Γενικότερα η προσέγγιση είναι διαφορετική.
Η απουσία αφήγησης, στατιστικών και γενικά δραματικών στοιχείων και εντυπωσιακών εικόνων με στόχο το σοκ, στην ουσία βοηθάει να επικεντρωθούμε στον Νταμιάν και στην μητέρα του. Ο τοξικοεξαρτημένος εδώ δεν είναι ανώνυμος, δεν είναι ένα λούμπεν στοιχείο έξω από τη κοινωνία.
Είναι ένας άνθρωπος με παρελθόν, που συνεχίζει να εργάζεται, έχει σύντροφο, μία μητέρα που τον φροντίζει και προσπαθεί να ζήσει με το στίγμα που αναπόφευκτα υπάρχει και μάλιστα στην κλειστή κοινωνία ενός χωριού.
Η μητέρα…
Αν το έχεις δει έστω και μία φορά στη ζωή σου, το αναγνωριζεις σίγουρα στο πρόσωπο της μητέρας του Νταμιάν: το συνεχές άγχος για την επιβίωση (κυριολεκτικά) του παιδιού της.
Πολλές φορές οι οικογένειες των εξαρτημένων ατόμων βιώνουν ακραίες καταστάσεις. Αυτό είναι ένα βάρος που δεν σηκώνεται εύκολα, εκτός αν με κάποιον τρόπο μοιραστεί.
Και πόσο εύκολο είναι να μοίραστεις ένα τέτοιο πράγμα όταν υπάρχει τόσο έντονα το στίγμα;
Στο ντοκιμαντέρ η μητέρα μιλάει με ευθύτητα χωρίς να κατεβάζει τα μάτια. χωρίς να ψιθυρίζει. Πολλές μητέρες στον κόσμο, έτσι κι αυτή, αναρωτιέται αν είναι υπεύθυνη. Αλλά ευτυχώς αυτό δεν την κάνει να σταματήσει, γιατί κοιτώντας τον Νταμιάν δεν βλέπει μόνο το πρόβλημα του, δεν βλέπει μια ταμπέλα, βλέπει το παιδί της.
Τα τελευταία 2,5 χρόνια έχει οξυνθεί το προβλημα…
Απο στατιστικές μελέτες και αναλύσεις λυμάτων ξέρουμε ότι η πανδημία αύξησε κατακόρυφα τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών.
Αν συνυπολογίσουμε και τις νόμιμες και συνταγογραφούμενες ουσίες, καθως και το ίντερνετ που προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πακέτο εθισμών (τζόγος, social media, πορνό, gaming και ψηφιακή ψυχαγωγία) τότε παρατηρούμε ένα ολοένα και πιο αυξανόμενο μέρας του πληθυσμού να ζει τη ζωή μουδιασμένα, τροφοδοτώντας τις εξαρτήσεις του.
Το ντοκιμαντέρ λοιπόν είναι μία ευκαιρία να δούμε τα πράγματα λιγότερο δραματικά ή «συναρπαστικά» αλλά στην πραγματική και ανθρώπινή τους διάσταση.
