Η αναγνώριση της έννοια της γυναικοκτονίας δεν είναι δικαιωματισμός ούτε αριστερή ιδεολογία, όπως πολλοί έχουν χαρακτηρίσει. Είναι αναγνώριση της πραγματικής συνθήκης που ένας άντρας αντιλαμβάνεται τη γυναίκα ως κτήμα του και αισθάνεται ότι η ζωή της, του ανήκει.
του Νικόλα Τσιλιβαράκου – Κοινωνικός Λειτουργός – Σύμβουλος Επικοινωνίας
Βασιλική, Καρολάϊν, Κωνσταντίνα, Ελένη, Γαρυφαλλιά, Ανίσα, Σταυρούλα, Μόνικα, Δώρα, Νεκταρία…
Μόνο κάποια ονόματα θυμάτων που δολοφονήθηκαν μέσα στο 2021.
Πίσω από κάθε όνομα μια διαφορετική ιστορία με μια κοινή συνισταμένη… Τη βία.
Ο όρος της γυναικοκτονίας δεν είναι καινούργιος…
Ωστόσο τη φετινή χρονιά συζητήθηκε περισσότερο. Ανατρέχοντας στο παρελθόν θα συναντήσουμε πλήθος δολοφονιών στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τη φετινή χρονιά μόνο έχουν δολοφονηθεί 13 γυναίκες. Λιγότερες από άλλες χρονιές αριθμητικά ωστόσο σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ στην εφημερίδα Guardian, στην Ελλάδα δολοφονείται κάθε μήνα μία γυναίκα.
Διαβάστε | Εκεί που Τελειώνει η ανθρώπινη Λογική…
Προφανώς και η βία δεν έχει φύλο και δεν έχει ταυτότητα. Πίσω όμως από την έννοια της γυναικοκτονίας κρύβεται ένα ολόκληρο σχήμα σχέσεων ανάμεσα στα δυο φύλα, διαπαιδαγώγησης των αγοριών απέναντι στα κορίτσια. Των αντρών απέναντι στις γυναίκες. Υπάρχει ένα «προπατορικό αμάρτημα» χαραγμένο και εμποτισμένο τόσο βαθιά στην κουλτούρα και στη ρητορική των φύλων που όχι μόνο είναι αναχρονιστικό αλλά εξελίσσεται και σε επικίνδυνο.
Η αντιμετώπιση της γυναίκας ως σκεύος ηδονής από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τη διαφήμιση, η λανθασμένη σύνδεση της αυτοδιάθεσης του σώματος ως ανηθικότητα, η αναπαραγωγή του άντρα – δυνάστη και της γυναίκας – θύματος αποτελούν σημεία των καιρών που καλλιεργούν είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα στάσεις ζωής.
Όμως πίσω από κάθε ιδεολογική και φιλολογική συζήτηση, ανάλυση και προσέγγιση κρύβεται ο πόνος, η απώλεια, το πένθος και ο θάνατος. Κρύβονται οι τελευταίες ανάσες που δεν ήταν γαλήνιες, κρύβονται δάκρυα ανθρώπων που τις αγαπούσαν, κρύβονται παιδιά που έμειναν πίσω.
Κάθε μήνα μόνο στην Ελλάδα δολοφονείται μια γυναίκα…
Όμως, μια τοξική σχέση που χαρακτηρίζεται από τη βία, πριν καταλήξει στη δολοφονία συνήθως έχει δείξει δείγματα κακοποίησης.
Θυμάμαι, ήμουν φαντάρος στη Ρόδο και νοίκιαζα σπίτι. Στο διπλανό σπίτι ζούσε ένα νεαρό ζευγάρι. Ήταν η περίοδος που είχε συμβεί ακόμα ένα έγκλημα στο νησί της Σαντορίνης όπου ένας άντρας είχε δολοφονήσει τη γυναίκα και τον σκύλο της και κυκλοφορούσε στα σοκάκια με τα ακρωτηριασμένα μέλη τους στα χέρια. Το γράφω και με δυσκολία χωράει ο ανθρώπινος νους αυτή τη φρικαλεότητα. Κάποιο βράδυ άκουσα δυνατές φωνές, βρισιές, χτυπήματα, πράγματα να σπάνε. Δεν πρόλαβα να βγω. Ένα μου κομμάτι φοβήθηκε. Τα έχασα. Βγήκαν γείτονες. Έβαλαν τις φωνές. Ήρθε η αστυνομία. Την επόμενη μέρα τους συνάντησα αγαπημένους και χαμογελαστούς. Σαν να είχαν απωθήσει όσα είχαν συμβεί την προηγούμενη μέρα.
Δεν ξέρω, αν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό, αν ήταν η αρχή μιας κακοποιητικής σχέσης ή μια συμπεριφορά κατά εξακολούθηση, όμως όταν ανοίγει ο κύκλος της βίας, δύσκολα κλείνει. Ουσιαστικά δεν κλείνει ποτέ γιατί ακόμα και ο φόβος ή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι βία. Ο πόνος καταγράφεται. Το σώμα πάντα θυμάται.
Είναι σημαντικό να επικρατήσει ο όρος της γυναικοκτονίας γιατί περιγράφει μια ολόκληρη ιδεολογία ως προς τη σύνδεση των δυο φύλων. Ο ισχυρός άντρας και η ανίσχυρη γυναίκα. Ρόλοι που δίνονται από την κούνια και από τα πρώτα λεπτά της γέννησής μας. Όμως τα φύλα και οι άνθρωποι δεν έχουν εξουσία με διάθεση κυριαρχίας. Έχουν μόνο δυνατότητες. Θα έπρεπε να έχουν μόνο δυνατότητες ώστε να εξελίσσονται πλάι, πλάι, αφήνοντας χώρο το ένα στο άλλο.
Η αναγνώριση της έννοια της γυναικοκτονίας δεν είναι δικαιωματισμός ούτε αριστερή ιδεολογία, όπως πολλοί έχουν χαρακτηρίσει. Είναι αναγνώριση της πραγματικής συνθήκης που ένας άντρας αντιλαμβάνεται τη γυναίκα ως κτήμα του και αισθάνεται ότι η ζωή της, του ανήκει.
Οι απώλειες δεν έχουν φύλο…
Προφανώς και δολοφονούνται άνθρωποι. Άντρες και γυναίκες. Οι απώλειες δεν έχουν φύλο.
Όμως οφείλω να αναγνωρίσω ότι ως άντρας δεν έχω φοβηθεί για τη ζωή μου, για τη σωματική μου ακεραιότητα αν αργήσω να επιστρέψω το βράδυ στο σπίτι. Δεν με έχει προβληματίσει το πώς θα με χαρακτηρίσουν ανάλογα με τον τρόπο που θα ντυθώ ή με βάση τον αριθμό των σχέσεων που θα έχω ή των σεξουαλικών συντρόφων. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η έννοια της γυναικοκτονίας.
Ακούστε για λίγο τη σιωπή σας. Ακούτε κάτι στο διπλανό διαμέρισμα που μπορεί να είναι ανησυχητικό; Νιώθετε ότι κάποια γυναίκα δίπλα σας κινδυνεύει; Είδατε στον δρόμο ξυλοδαρμό; Μιλήστε, καταγγείλτε, γίνετε ασπίδα προστασίας. Το ξέρω δεν είναι εύκολο και ο φόβος είναι καταστρεπτικός για εμάς και για τους άλλους.
Όμως το μόνο που έχουμε είναι ο ένας τον άλλο και ο καθένας μας τον εαυτό του.
Ιστορίες γυναικών που δολοφονήθηκαν, που προσπάθησαν να σωθούν με όλη τους τη δύναμη, που παρακάλεσαν για τη ζωή τους, που φώναξαν αλλά δεν τις ακούσαμε. Γυναίκες που «κατάπιαν» τη φωνή τους γιατί δεν ήξεραν πώς να ξεφύγουν από τη νοσηρότητα που βίωναν. Μάτια μαύρα καλυμμένα με γυαλιά ηλίου, σκυθρωπά χαμόγελα που πίσω τους κρύβουν δάκρυα. Νεανικά ζυγωματικά που δεν πρόλαβαν να γίνουν ρυτίδες.
Κηλίδες αίματος. Ρούχα τσαλακωμένα. Ρούχα σκισμένα με βίαιο τρόπο. Με τόση βία που σκίζεται το δέρμα και η ψυχή μαζί.
«Έφυγε»… «Θα φύγει»… «Φεύγει»…
Για όλες όσες έφυγαν.
«Θα τη σκοτώσει»… «Τη σκότωσε»… «Τη σκότωσε και αυτοκτόνησε»… «Τη σκότωσε και απειλεί να αυτοκτονήσει».
Ρούχα που φορέθηκαν για τελευταία φορά και κατέγραψαν μέχρι και την τελευταία τους ίνα το DNA κάθε γυναίκας που δολοφονήθηκε.
«She’ s gone»… Όχι για «Ένα αδειανό πουκάμισο»… «Όχι για μια Ελένη»…
«Ένα πράσινο μπλουζάκι, ένα παλτό από ψεύτικη γούνα, ένα μακρύ κεντημένο φόρεμα, ένα τζιν παντελόνι, ένα τυχερό φούτερ, φορεμένο πριν από κάθε διαγώνισμα, ένα τοπ και ένα σακάκι, αγορασμένα ειδικά για γάμο. Τα ρούχα αυτά είναι σιωπηλές μαρτυρίες από ζωές γυναικών γεμάτες νόημα, ελπίδες και όνειρα, που αφαιρέθηκαν απότομα και βίαια. Κρατούν μέσα τους ιστορίες απουσίας, θλίψης και ορφάνιας.»
Όλα τα παραπάνω θα συναντήσουμε στην έκθεση «She’ s gone» («Για ένα αδειανό πουκάμισο») που φιλοξενείται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και αφιερώνεται στα θύματα των γυναικοκτονιών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η έκθεση τελεί Υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας και πρόκειται να εγκαινιαστεί στις 25 Νοεμβρίου στις 19:00, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Οι εμπνευστές και δημιουργοί της έκθεσης είναι οι Ισραηλινοί Keren Goldstein, Σκηνοθέτης Ντοκιμαντέρ και Ακτιβίστρια κατά της έμφυλης βίας και ο Adi Levy, Συν – Διευθυντής της έκθεσης και σχεδιαστής.
Σε κάθε ρούχο που θα συναντήσουμε έχει τοποθετηθεί μια ετικέτα με το όνομα του θύματος και τον τρόπο της δολοφονίας. Επιπλέον αναφέρεται η ποινή για κάθε έγκλημα – εφόσον έχει διαλευκανθεί.
Ανάμεσα στα ρούχα που θα συναντήσουμε θα είναι και της Ελένης Τοπαλούδη που η δολοφονία της συντάραξε την Ελλάδα το 2018. Η οικογένεια της Ελένης πρόσφερε τα ρούχα της με τη συνεργασία της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα ακούγονται νανουρίσματα σε διάφορες γλώσσες σαν ένας ύστατος φόρος τιμής σε όλες τις γυναίκες που είναι θύματα βίας.
Στόχος της δράσης «She’ gone» είναι να ολοκληρώσει τη διαδρομή της στο κτήριο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, στέλνοντας ηχηρά το μήνυμα για ανάληψη δράσης.
«Κι εσύ Ελένη και κάθε Ελένη της επαρχίας, της Αθήνας κοιμωμένη».
*Διάρκεια Έκθεσης: 26 Νοεμβρίου – 14 Δεκεμβρίου
Ώρες Επίσκεψης: Δευτέρα – Κυριακή 18:00-22:00
Είσοδος Ελεύθερη
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος)
Πληροφορίες: 210 3418550
Γράφει: ο Νικόλας Τσιλιβαράκος – Κοινωνικός Λειτουργός – Σύμβουλος Επικοινωνίας
