«Αν σου πουν ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι, τότε πες τους κοίτα να μαθαίνεις». Η κ. Ιωάννα Μαρία Γκέρτσου είναι η κλασσική περίπτωση αυτής της φράσης. Είναι ο άνθρωπος που αν του εξηγήσεις πως βλέπεις τη ζωή, τότε θα σου γνέψει να της δώσεις το χέρι σου και με ένα μητρικό μειδίαμα θα σου πει: «Έλα να σου δείξω την πραγματική ζωή!».
Είναι ψυχολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στις γνωσιακές επιστήμες και την πειραματική ψυχολογία. Ιδρύτρια και Πρόεδρος της Ελληνικής Σχολής Σκύλων-Οδηγών Τυφλών και μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Το 2008 ίδρυσε τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Λάρα», όπου εκπαιδεύονται σκύλοι-οδηγοί για τους ελληνικούς δρόμους. Υποψήφια διδάκτωρ στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, εργαζόταν ως ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Πληροφορικής, στο Εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή. Διορίστηκε στο Ε.Σ.Υ. το 2015 κι εργάστηκε αρχικά στο Π. Γ. Νοσοκομείο Ηρακλείου στην Κρήτη. Σήμερα, εργάζεται ως ψυχολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». Επίσης είναι αναπληρώτρια γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Νέας Δημοκρατίας.
«Στερούμαστε σε υποδομές και σε ποιότητα, από πολλές χώρες»
Η κ. Γκέρτσου κλήθηκε, να δώσει συνέντευξη για τα ΑμεΑ στην Ελλάδα, στον ραδιοφωνικό σταθμό Κόκκινο 105,5 fm. Η ίδια τοποθετήθηκε, έδωσε συμβουλές, απεικόνισε την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των ΑμεΑ και των οικογενειών τους, κατά την περίοδο της πανδημίας -αλλά και πριν- έκανε τις προτάσεις της, ενώ δεν έκρυψε την έντονη ανησυχία της με την πληθώρα των προβλημάτων των ΑμεΑ και την διαχείριση τους. Επιπλέον, δεν στάθηκε φειδωλή και δεν κρύφτηκε πίσω από το δάκτυλό της όταν ρωτήθηκε, σε επίπεδο υποδομών, αν η χώρα μας πληροί τις προϋποθέσεις για μια πιο ποιοτική ζωή για έναν ανάπηρο συνάνθρωπό μας: «Σε καμία περίπτωση. Είμαστε πολύ πίσω. Στερούμαστε σε υποδομές και σε ποιότητα, από πολλές χώρες».
«Οι πολίτες με αναπηρία σε αυτή την χώρα αντιμετωπίζονται ως πολίτες 2ης κατηγορίας»
Στην ερώτηση πως βίωσε ένας άνθρωπος με κάποιου είδους αναπηρία την καραντίνα είπε: «Οι πολίτες με αναπηρία, που ζουν σε αυτή την χώρα αντιμετωπίζονται, δυστυχώς, ως πολίτες 2ης κατηγορίας, πολίτες φαντάσματα. Σαφώς κι έχουν γίνει κάποιες μεμονωμένες κινήσεις τα τελευταία χρόνια, αλλά όχι μαζικές και εξειδικευμένες. Όλα τα προβλήματα που προϋπήρχαν στην Ελλάδα, σε σχέση με την μη οργανωμένη στρατηγική, την μη ύπαρξη κεντρικής πολιτικής, σε ότι αφορά τους ανθρώπους με αναπηρία στους δήμους, να ξέρουμε πόσοι είναι, ποιοι είναι, που μένουν, αν είναι μόνοι τους, αν εργάζονται, αν πηγαίνουν σχολείο, αν είναι αυτόνομοι κλπ. Όλα όσα δεν έγιναν όλα τα χρόνια στην Ελλάδα, εμφανίζονται τώρα με την εξάπλωση της πανδημίας του Κορονοϊού. Θα πρέπει να γίνει μια καταγραφή από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και μια σχεδιασμένη κυβερνητική πολιτική που θα αντέχει στον χρόνο ανεξαρτήτως κόμματος, χρώματος ή ιδεολογίας. Ακόμη κι οι απογραφές που γίνονται κατά καιρούς δεν θέτουν το ερώτημα αν υπάρχει στο σπίτι ΑμεΑ».
«Η πανδημία θα αναδείξει τα κενά και τις παρελθοντικές ελλείψεις για τα ΑμεΑ»
Η κ. Γκέρτσου αναφέρθηκε στην ενδοοικογενειακή βία, στην κοινωνική εκμετάλλευση, αλλά και στην συχνή κακοποίηση που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία: «Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι με αναπηρία είναι ευάλωτοι στην κακοποίηση και στην εκμετάλλευση. Είτε σε επίπεδο κοινωνίας, είτε σε ατομικό επίπεδο», επίσης αναφέρθηκε και στον βαθμό αυτονομίας και ανεξαρτητοποίησης ενός ΑμεΑ: «Είναι πάρα πολλές οι βλάβες που έχουν, ήδη, οι άνθρωποι με αναπηρία, ορατές κι αόρατες, όμως όλα εξαρτώνται στον βαθμό της αυτονομίας, της λειτουργικότητας και της εκπαίδευσης που έχει δεχθεί ένα άτομο. Φερειπείν, μπορεί δύο άτομα να έχουν την ίδια αναπηρία και κάποιος να έχει μεγαλύτερη αυτονομία από τον άλλο. Στην πραγματικότητα, δυστυχώς, όλα τα άτομα με αναπηρία δυσκολεύονται στην καθημερινότητά τους. Κι ίσως αυτή η στιγμή της κρίσης να αναδείξει τα πραγματικά προβλήματα της κατάστασης, του τι δεν έγινε τόσα χρόνια ώστε να εφαρμοστεί στο μέλλον».
«Τα ΚΕΠΑ, για εμένα, δεν είναι ο ιδανικός τρόπος αξιολόγησης και καταγραφής των αναπήρων»!
Η αναπληρώτρια γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Νέας Δημοκρατίας, μίλησε και για τις επιτροπές των ΚΕΠΑ (Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας), των οποίων έχει ανασταλεί η λειτουργία από την εξάπλωση της πανδημίας και κατά την εφαρμογή των μέτρων προστασίας: «Επειδή τα ΚΕΠΑ δεν λειτουργούν την περίοδο της καραντίνας, έχει κοπεί το επίδομα αναπηρίας από πολλά άτομα. Πλέον, τίθεται ζήτημα βιοπορισμού. Έχω εκφράσει την ανησυχία μου και τους προβληματισμούς μου στο αρμόδιο υπουργείο. Η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Δόμνα Μιχαηλίδου, είπε ότι όσοι άνθρωποι δικαιούνταν να λάβουν κάποιο επίδομα θα το πάρουν, δεν θα περιμένουν την διαδικασία επανέναρξης των ΚΕΠΑ. Μακάρι. Πάντως, τα ΚΕΠΑ για εμένα δεν είναι ο ιδανικός τρόπος αξιολόγησης και καταγραφής των αναπήρων! Μολονότι το πρόβλημα κάπως μαζεύτηκε τελευταίως, εντούτοις υπάρχει ακόμη . Είναι τραγικό να υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν στις ουρές, για να μπορέσουν κάποια στιγμή να τους καλέσουν για να αξιολογηθούν με μια βεβαίωση την οποία σε λίγο διάστημα θα πρέπει να αντικαταστήσουν με άλλη γνωμάτευση για να πιστοποιηθεί ότι παραμένουν ανάπηροι. Το έχω πάθει κι εγώ γι’ αυτό το λέω».
«Πολλοί κατάλογοι s/m δεν είναι προσβάσιμοι για άτομα με αναπηρία όρασης»
Η Ιδρύτρια και Πρόεδρος της Ελληνικής Σχολής Σκύλων-Οδηγών Τυφλών, μίλησε και για τα προβλήματα της καθημερινότητας που αντιμετώπισαν οι συνάνθρωποί μας εν καιρώ καραντίνας: «Πολλά ΑμεΑ δεν είχαν την δυνατότητα να πάνε στο σουπερ μάρκετ και ανέτρεχαν σε τηλεφωνικές ή διαδικτυακές παραγγελίες, στο να τους φέρουν τα αγαθά στο σπίτι, υπάλληλοι από τα κατά τόπους καταστήματα. Κι εδώ να καταγγείλω πως πολλοί κατάλογοι σούπερ μάρκετ δεν είναι προσβάσιμοι για άτομα με αναπηρία όρασης. Κι αυτό έγκειται στην πολιτική των σ/μ. Έκανα κάποιες ενέργειες στο να δοθούνε εντολές μέσω υπουργείου -στα καταστήματα- και ν’ αναγραφεί στους (φωτεινούς πίνακες, σημάνσεις) η προτεραιότητα στους ανθρώπους με αναπηρία. Να τονιστεί από τα μικρόφωνα των καταστημάτων, προς τους πελάτες, αλλά από όσο γνωρίζω δεν εφαρμόστηκε κάτι τέτοιο. Είναι κάτι που θα έπρεπε να γίνει. Κι εδώ θέλω να παρακαλέσω, τους ακροατές σας, αν δείτε κάποιον άνθρωπο με αναπηρία και χρειάζεται βοήθεια, να προσπαθήσετε να τον βοηθήσετε γιατί ακόμη κι εγώ που έχω συνηθίσει να κινούμαι αυτόνομα, αυτό τον καιρό έχω αρχίσει και σκέφτομαι αλλιώς, όπως π.χ. πως θα κινηθώ με το λευκό μπαστούνι, πως θα το απολυμάνω πριν αγγίξω τα τρόφιμα και τα πράγματα σε ένα σούπερ μάρκετ. Ξέρετε, εμείς οι τυφλοί βασιζόμαστε πολύ στην αφή», ενώ μεταξύ άλλων αναφέρθηκε και στους σκύλους οδηγούς: «Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που έχουν σκύλους οδηγούς, οι σκύλοι δεν μεταδίδουν ασθένειες στους ανθρώπους, ούτε οι άνθρωποι στους σκύλους. Οπότε πάνω στον πανικό τους κάποιοι άνθρωποι μπορεί να τους πουν κάτι και να τους φέρουν σε δύσκολή θέση. Άνθρωποι με αναπηρία αισθητηριακή ή κινητική, ενδεχομένως, αναγκάζονται να πάνε μόνοι τους στο σούπερ μάρκετ γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Οφείλουμε να τους δώσουμε προτεραιότητα. Όποια αναπηρία κι αν έχουν είτε είναι τυφλοί, είτε βρίσκονται σε αμαξίδιο, είτε είναι κωφοί και χρειάζονται διερμηνεία στην νοηματική και χειλανάγνωση. Λίγη υπομονή και κατανόηση μέχρι να καταλάβουμε πως μπορούμε να τους βοηθήσουμε. Γιατί οι κρίσεις μόνο με υπομονή και κατανόηση προσπερνούνται!»
«Οι πλατφόρμες του υπουργείου Παιδείας δεν είναι προσβάσιμες για ΑμεΑ»
Η ψυχολόγος αναφέρθηκε και στα οικογενειακά περιβάλλοντα των ΑμεΑ: «Υπήρξαν και θα υπάρξουν πολλά προβλήματα στις οικογένειες με παιδιά ΑμεΑ, στην φροντίδα του παιδιού, στην εκπαίδευσή του τώρα που δεν λειτουργούν, ακόμη, οι δομές εκπαίδευσης και οι φορείς, π.χ. αν εργάζονται και οι δύο γονείς κι έχουν εξαντλήσει την άδειά τους, αυτομάτως υπάρχει πρόβλημα.
Τώρα που είναι κλειστές οι δομές ειδικής αγωγής, τι γίνεται με εκείνα τα παιδιά;», είπε για να συμπληρώσει: «Να ξεκινήσω από τα θετικά. Η υφυπουργός κ. Μιχαηλίδου, τόνισε ότι θα προσληφθεί έκτακτο προσωπικό κοινωνικής πρόνοιας, είπε ότι θα δοθεί άδεια σε γονείς αναπήρων παιδιών, αλλά και ενηλίκων με αναπηρία έτσι ώστε να μπορέσει κάποιος να μένει μαζί τους. Φαντάζομαι, όμως, όλα αυτά δεν φτάνουν, καθώς υπάρχουν πολλά άλλα προβλήματα, όπως οι πλατφόρμες του υπουργείου Παιδείας οι οποίες δεν είναι προσβάσιμες για όλα τα παιδιά, άτομα με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα), με ΔΑΦ (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος), παιδιά που έχουν προβλήματα στην όραση ή στην ακοή ή Νοητική Υστέρηση, δεν μπορούν να παρακολουθήσουν την ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση που διδάσκονται όλα τα νευροτυπικά παιδιά και να καθίσουν μπροστά από μια οθόνη. Χρειάζονται έναν εξειδικευμένο τρόπο εκπαίδευσης. Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα και μια αδικία καθώς πολλά παιδιά, παραμένουν στο σπίτι, χωρίς να έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και στην εκπαίδευση που θα έπρεπε να τους παρέχονταν. Το πρόβλημα, όμως, είναι γενικό, γνωρίζουμε ότι τα ΑμεΑ στερούνται την εκπαίδευση που δικαιούνται, καθώς η εκπαίδευση που τους παρέχεται υστερεί σε υλικό, υποδομές, και εκπαιδευτές οι οποίοι δεν είναι κατάλληλα εξειδικευμένοι. Ειδικά τα ΑμεΑ που βρίσκονται στην επαρχία ή στα νησιά. Κι αυτό –δυστυχώς- το πρόβλημα της εκπαίδευσης οξύνεται με τις υπάρχουσες διαδικτυακές πλατφόρμες εκπαίδευσης. Γι΄αυτό θα πρέπει να οργανωθούν και να πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες συνθήκες εκπαίδευσης που θα είναι εξατομικευμένες στις ανάγκες του κάθε παιδιού».
«Έχουν αυξηθεί πολύ οι ψυχοκοινωνικές ανάγκες των οικογενειών με ανάπηρα παιδιά»
Η υποψήφια διδάκτωρ μίλησε για την Συμπερίληψη: «Αυτά τα παιδιά βιώνουν τον αποκλεισμό και τον ρατσισμό της κοινωνίας, βέβαια, όλα αυτά τα βίωναν και προ της πανδημίας, οπότε είναι σημαντικό να νιώσουν την συμπερίληψη. Ότι είναι κι αυτά μέρος της καθημερινότητας της κοινωνίας όπως προβλέπεται σε όλα τα παιδιά. Έχουν αυξηθεί πολύ οι ψυχοκοινωνικές ανάγκες των οικογενειών με ανάπηρα παιδιά. Είναι ένα αίσθημα το οποίο προϋπήρχε, ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι μόνοι τους, είναι πολύ δύσκολο να αναζητήσουν βοήθεια και να βρουν… Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούμε να τους απαλύνουμε λίγο τον πόνο. Είχε δοθεί, μια ανεπίσημη οδηγία, στις οικογένειες που έχουν παιδιά στο αυτιστικό φάσμα, με προβλήματα νοητικής υστέρησης και ψυχογενείς διαταραχές, να βγαίνουν έξω μια βόλτα, ακόμη και με τους δύο τους γονείς, διότι αυτά τα παιδιά, αν δεν βγουν στο εξωτερικό περιβάλλον να εκτονώσουν την ενέργειά τους, πιέζονται και αυτοτραυματίζονται, γιατί δεν έχουν τους μηχανισμούς αυτορρύθμισης και διαχείρισης κρίσεων» είπε η κ. Γκέρτσου για να καταλήξει: «Γίνονται κάποια βήματα προόδου με κατανόηση και ενσυναίσθηση, αλλά δυστυχώς σε μια χώρα που τόσα χρόνια έχει πάρα πολλά άλυτα προβλήματα σε ό,τι αφορά τους πολίτες με αναπηρία, οι οποίοι αποτελούν μια μεγάλη μειονότητα και δέχονται κοινωνικό ρατσισμό δεν είναι επαρκή. Είναι πάρα πολλοί. Είμαστε πάρα πολλοί. Η προσέγγιση των ατόμων με αναπηρία χρειάζεται και την απαιτούμενη εξειδίκευση. Δεν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε πολλά πράγματα είτε μιλάμε για την διαχείριση της φροντίδας, είτε για μία ολιστική προσέγγιση, δεν μπορεί να το κάνει ο καθένας μόνος του χρειάζεται την βοήθεια των ειδικών».
Ακούστε την συνέντευξη της κας Γκέρτσου στον ραδιοφωνικό σταθμό Κόκκινο 105,5 fm
Διαβάστε ακόμη…
“Ο σκύλος – οδηγός μου, ο σκύλος μου, η Μέη, έχει αντιληφθεί την κατάσταση και έχει πέσει σε βαθιά θλίψη”
Επιμέλεια – Παρουσίαση: Νικόλας Τζαβάρας – Δημοσιογράφος
