Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί τα τελευταία χρόνια για την αρρενωπότητα, ελάχιστα όμως για το τραύμα που προκαλεί στους άντρες, με ανυπολόγιστο κόστος που πολλές φορές μετριέται ακόμα και σε ανθρώπινες ζωές.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας αυτιστικού παιδιού
Έχουμε την ευκαιρία λοιπόν στην Ελλάδα να δούμε μία διαφορετική προσέγγιση στο θέμα αυτό μέσω του Netflix, από το ντοκιμαντέρ “Beyond Men and Masculinity” (Πέρα από τους άντρες και την Αρρενωπότητα) παραγωγής 2020.
Αποσύνδεση από τα συναισθήματά…
Η ταινία πρωτοτυπεί γιατί δεν εστιάζει μόνο στις επιπτώσεις της αρρενωπότητας στο κοινωνικό σύνολο αλλά και στους ίδιους τους άντρες. Αυτό γίνεται με δύο τρόπους: συμβατικά, με τις τοποθετήσεις ειδικών και βιωματικά μέσα από δύο ομάδες στήριξης ανδρών. Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε λοιπόν ξεκάθαρα το πως εξαναγκάζονται τα αγόρια να αποσυνδεθούν συναισθηματικά, είτε από τη μητέρα τους είτε από τα συνομήλικα κορίτσια, γιατί θα πρέπει να μάθουν να είναι «ανεξάρτητα» και να συναναστρέφονται μόνο με αγόρια. Η ντροπή εργαλειοποιείται για να καταπνίξουν τα συναισθήματά τους: ο φόβος, η θλίψη ακόμα και η ενσυναίσθηση… Το κλάμα και η ανάγκη για αγκαλιά χαρακτηρίζονται θηλυπρεπή, άρα απαγορευμένα.
Παθογένεια από γενιά σε γενιά…
Παρακολουθούμε στην οθόνη νέους άντρες να οδηγούνται στη μοναξιά, να κουβαλούν μέσα τους τραύματα που ποτέ δεν είχαν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν, γιατί γνώρισαν την απόρριψη, την κακοποίηση, τον χλευασμό μόνο και μόνο γιατί έδειξαν τα συναισθήματά τους…
‘Όσοι έμαθαν να τα κρύβουν αποτελεσματικά, άρχισαν έναν πόλεμο με τον εαυτό τους.
Όταν είσαι άντρας δεν έχεις εσωτερική αυτοπεποίθηση, έχεις μάθει να χτίζεις την αυτοπεποίθησή σου μέσα από τα επιτεύγματα σου, τις «επιδόσεις» σου στον κοινωνικό, ερωτικό και οικονομικό στίβο, και όχι από την αγάπη για τον εαυτό σου, τον αυτοσεβασμό ή κάποιο ταξίδι αυτεπίγνωσης.
Οργή…
Όταν για χρόνια δεν μπορείς να εκφράσεις πώς νιώθεις, όταν δεν σου επιτρέπεται να αποτύχεις ποτέ, δεν σου επιτρέπεται να φοβηθείς ή να ζητήσεις βοήθεια γιατί θεωρείται υποτιμητικό, τότε απελπίζεσαι και συσσωρεύεις οργή μέσα σου. Οργή απέναντι σε σένα ή στους άλλους και έτσι ξεκινάει ο μισογυνισμός, που υποδαυλίζεται από τον βομβαρδισμό σεξιστικών ρητορικών και στερεοτύπων και γεννιέται ακόμα και ο φασισμός.
Ενώ το τραύμα φαίνεται ξεκάθαρα στους άνδρες που συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ δεν αναφέρεται το κόστος σε ανθρώπινες ζωές: Στους 759.028 θανάτους από αυτοκτονία παγκοσμίως το 2019, 523.883 ήταν άνδρες και 235.145 γυναίκες!
Βηθλεέμ…
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια του ντοκιμαντέρ είναι μια μαρτυρία που δείχνει πως οι δυνάμεις κατοχής του Ισραήλ στην Παλαιστίνη, χρησιμοποιούν τον εξευτελισμό ως μέσο για να «ευνουχίσουν» τους Παλαιστίνιους άντρες, γεγονός που όχι μόνο επηρεάζει την πολιτική κατάσταση στην περιοχή αλλά αυξάνει και την ενδοοικογενειακή βία. Όπως δείχνει το ντοκιμαντέρ είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις, να διαχωρίσεις την πατριαρχία από τον φασιστικό τρόπο σκέψης και λειτουργίας. Απολυταρχισμός και ματσίλα πάνε πάντα μαζί.
Ο ρόλος της γυναίκας στη διαιώνιση της πατριαρχίας…
Οι παθογένειες γύρω από την αρρενωπότητα κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά. Για να γίνει εφικτή η καταπίεση των αγοριών και η συναισθηματική τους «απονεύρωση» θα πρέπει να είναι συνεργός και η μητέρα τους. Είναι οξύμωρο ότι ενώ καταδικάζεται (λεκτικά τουλάχιστον) η αρρενωπότητα στις τοξικές της μορφές από πολλές γυναίκες, μία μεγάλη μερίδα από αυτές απορρίπτουν τους άντρες με ευαλωτότητα και ευαισθησία ως ενδεχόμενους συντρόφους, γιατί αυτά τα χαρακτηριστικά εκλαμβάνονται ως αδυναμία.
Η πραγματική δύναμη…
Θέλει δύναμη να αντισταθείς στις κοινωνικές νόρμες, να ψάξεις μέσα σου και να βρεις αυτά που σε έχουν τραυματίσει. Αφήνουμε λοιπόν τα παιδιά να νιώσουν… αγόρια και κορίτσια. Ελεύθερα, να εκφράζουν τα συναισθήματα τους, να αναζητούν και να επιδεικνύουν τρυφερότητα, χωρίς να ντρέπονται.
Έχοντας ζήσει ακραίες καταστάσεις από μικρό παιδί, έχοντας αντιμετωπίσει όπως όλοι μας, τη θλίψη, την απώλεια, την αποτυχία, τον έρωτα αλλά και τη μοναξιά, αυτό που με κρατάει όρθιο και μου δίνει δύναμη για μένα και για να προσπαθώ να είμαι όσο γίνεται καλύτερος γονιός, δεν είναι ο ανδρισμός μου και το πόσο σκληρός είμαι (εδώ οι φίλοι μου γελάνε) αλλά η δυνατότητα να εκφράζω ελεύθερα τα συναισθήματά μου ακόμα και αν χρειαστεί να κλάψω, ή να ζητήσω βοήθεια, καθώς και η αγάπη που έχω δώσει και έχω πάρει. Η αυτοπεποίθηση μου έρχεται μέσα από την αγάπη προς τον εαυτό μου. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να κρατήσουμε από την ταινία: δεν χρειάζεται να καταφέρουμε κάτι για να σεβόμαστε και να εκτιμούμε τον εαυτό μας και δεν είναι ντροπή να ζητήσουμε βοήθεια όταν την χρειαζόμαστε.
