Το παρακάτω κείμενο αποτελεί μια προσωπική αφήγηση της Φαλαστίν Μανσούρ, φοιτήτριας δημοσιογραφίας στο Northwestern University στο Κατάρ. Η συγγραφέας περιγράφει την εμπειρία της μετακόμισης με την οικογένειά της από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Ραμάλα, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, το 2021, και πώς αυτή η εμπειρία την έφερε πιο κοντά τόσο στην παλαιστινιακή της ταυτότητα όσο και στον εσωτερικό κόσμο της νευροδιαφορετικής αδελφής της.
Μέσα από ένα συγκινητικό κείμενο, αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα αυτιστικά παιδιά στην Παλαιστίνη, καθώς και τη συστημική αμέλεια απέναντι σε αυτή την ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα:
Την πρώτη φορά που είδα πραγματικά τον κόσμο μέσα από τα μάτια της αδελφής μου ήταν στη Ραμάλα.
Μεγαλώνοντας με μια νευροδιαφορετική αδελφή, ένιωθα βαθιά συμπόνια για τις δυσκολίες της, αλλά υπήρχε πάντα ένα φράγμα: δεν μπορούσα να ζήσω στον δικό της κόσμο γιατί δεν είχα πρόσβαση σε αυτόν. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να προσπαθώ να τη βοηθώ με όποιον τρόπο μπορούσα.
Αυτό άλλαξε όταν η οικογένειά μου και εγώ πήραμε την απόφαση να μετακομίσουμε από τις ΗΠΑ στη κατεχόμενη Δυτική Όχθη το 2021. Είχαμε απελπισμένα ανάγκη από μια αλλαγή ρυθμού, και η ποιότητα της φροντίδας της αδελφής μου είχε φτάσει σε ένα σημείο στασιμότητας.
Με τη μετακόμιση στην Παλαιστίνη, ήλπιζα επίσης να έρθω πιο κοντά στην παλαιστινιακή μου ταυτότητα, η οποία μέχρι τότε ήταν αποκομμένη τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά.
Η μετακόμιση συνοδεύτηκε από πολλές προκλήσεις. Καθώς προσπαθούσα να προσαρμοστώ στο νέο περιβάλλον, συνειδητοποίησα πως η απομόνωση που βίωνε η αδελφή μου καθημερινά ήταν πλέον και δική μου εμπειρία.
Εκείνη ζει στον δικό της κόσμο, κι εγώ, κατά τη διάρκεια του πρώτου μου χρόνου στην Παλαιστίνη, ένιωθα πως είχα προσγειωθεί σε έναν ξένο πλανήτη.
Δεν θέλω να εξισώσω τις καταστάσεις μας, αλλά οι συνέπειες της κατοχής – είτε πρόκειται για τον αγώνα με τα ισραηλινά σημεία ελέγχου, είτε για τις αργίες στα σχολεία προς τιμήν των αναρίθμητων Παλαιστινίων μαρτύρων, είτε για την απώλεια εκπαιδευτικών ευκαιριών λόγω προβληματικών συστημάτων – έκαναν αυτή την αίσθηση της απομόνωσης ακόμη πιο έντονη.
Μαζί με την επιδείνωση των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών, τα αυτιστικά παιδιά στην Παλαιστίνη αντιμετωπίζουν και την υλική απομόνωση που φέρνει η κατοχή. Είναι ένα επιπλέον πλήγμα να συνειδητοποιεί κανείς πως η κατοχή αυτή χρηματοδοτείται από τα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων.
Οι θεραπευτικοί πόροι είναι άφθονοι στο Ισραήλ, αλλά εξαιρετικά περιορισμένοι στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Στον τομέα της εργοθεραπείας, τα κέντρα αυτισμού και οι εκπαιδευτικές δομές είναι υποχρηματοδοτούμενα και υπερπλήρη, καθιστώντας δύσκολη την παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας στα αυτιστικά παιδιά.
Επισκεφθήκαμε πολλά κέντρα που δεν ταίριαζαν στις ανάγκες της αδελφής μου, λόγω γλωσσικού φραγμού και έλλειψης ποικιλίας υπηρεσιών. Ο γλωσσικός φραγμός ήταν το κυριότερο εμπόδιο, καθώς η αδελφή μου είχε μεγαλώσει με αγγλόφωνους θεραπευτές. Ταυτόχρονα, το υπερβολικό φόρτο εργασίας του προσωπικού και οι ανεπαρκείς εγκαταστάσεις δεν εξασφάλιζαν μια σφαιρική φροντίδα.
Το κόστος είναι επίσης ένας παράγοντας που πρέπει να λάβουν υπόψη οι Παλαιστίνιες οικογένειες όταν σκέφτονται τις θεραπευτικές επιλογές. Η δική μου οικογένεια είχε την οικονομική δυνατότητα να πληρώνει τις συνεδρίες, που κοστίζουν περίπου 50 δολάρια η καθεμία, αλλά για πολλούς στη Δυτική Όχθη αυτό το ποσό ισοδυναμεί με το ημερομίσθιό τους.
Στατιστικά, η διαθεσιμότητα πόρων για νευροδιαφορετικά παιδιά στη Δυτική Όχθη είναι χαμηλή, αν σκεφτεί κανείς ότι ο συνολικός αριθμός παιδιών με αναπηρίες είναι 59.000 (μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023), και τα κέντρα που απευθύνονται αποκλειστικά σε αυτιστικά παιδιά είναι ελάχιστα.
Στον κόσμο της παλαιστινιακής ακτιβιστικής δράσης, ο αγώνας των αυτιστικών ανθρώπων συχνά παραβλέπεται. Πρέπει να στρέψουμε τους προβολείς σε αυτή την ευάλωτη ομάδα.
Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν εκφράσει τέτοιες ανησυχίες, με τον Euro-Mediterranean Human Rights Monitor να τονίζει την «παραμέληση της αποκατάστασης και υποστήριξης Παλαιστινίων παιδιών με αυτισμό». Η αποτυχία παροχής των απαραίτητων θεραπειών για αυτ’α των παιδιά – χιλιάδες εκ των οποίων ζουν στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη – αποτελεί παραβίαση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
Μετά τη μετακόμιση στη Δυτική Όχθη, διαπιστώσαμε γρήγορα ότι η πρόσβαση στο φάρμακο της αδελφής μου θα αποτελούσε επίσης σοβαρό πρόβλημα, λόγω καθυστερήσεων στα σύνορα και της απόρριψης πολλών δεμάτων από τις ισραηλινές αρχές. Αυτές οι καθυστερήσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά επιβλαβείς για νευροδιαφορετικά άτομα που λαμβάνουν καθημερινή φαρμακευτική αγωγή.
Το παλαιστινιακό σύστημα υγείας βρίσκεται ήδη υπό τεράστια οικονομική πίεση, και οι αυστηροί συνοριακοί έλεγχοι δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να επιδεινώνουν την κατάσταση. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι καθοριστικός παράγοντας για την ποιότητα ζωής των αυτιστικών ατόμων – και όμως, πρόκειται για ένα ακόμη βασικό δικαίωμα για το οποίο οι Παλαιστίνιοι πρέπει να παλέψουν με νύχια και με δόντια.
Στον κόσμο της παλαιστινιακής ακτιβιστικής δράσης, ο αγώνας των αυτιστικών ατόμων συχνά παραβλέπεται. Πρέπει να στρέψουμε τους προβολείς σε αυτή την ευάλωτη ομάδα, ιδίως εν μέσω της κλιμακούμενης βίας και των εντάσεων στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, ώστε να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση και να απαιτήσουμε δράση. Αυτό είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο για αυτιστικά άτομα που δεν μπορούν να μιλήσουν, όπως η αδελφή μου.
Η ζωή στη κατεχόμενη Δυτική Όχθη μοιάζει σαν να σε συνθλίβει το ολοένα και πιο σφιχτό κράτημα ενός καταπιεστικού χεριού. Το να μιλάμε για τον αγώνα των αυτιστικών συγγενών και φίλων μας μπορεί να χαλαρώσει αυτό το κράτημα – έστω και ελάχιστα. Σε έναν κόσμο όπου οι Παλαιστίνιοι φιμώνονται διαρκώς και με επιθετικότητα, αυτές οι φωνές πρέπει να ακουστούν.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η τραγική μοίρα των ατόμων με αναπηρίες στη Γάζα
Μέσα στην απόλυτη καταστροφή της Γάζας, οι πιο ευάλωτοι παραμένουν αόρατοι – και πλήρως εκτεθειμένοι. Τα άτομα με αναπηρίες, συχνά αποκλεισμένα και σε καιρό ειρήνης, βρίσκονται τώρα αντιμέτωπα με τις πιο απάνθρωπες συνθήκες ζωής, επιβίωσης και μεταχείρισης.
Πριν τις 7 Οκτωβρίου 2023, οι Παλαιστίνιοι με αναπηρίες ανερχόταν σε τουλάχιστον 58.000, με τα στοιχεία να δείχνουν διπλασιασμό του πληθυσμού αυτού την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα του 2020, το 12% των παιδιών είχε τουλάχιστον μία αναπηρία. Από τον Οκτώβριο και έπειτα, πάνω από 1.000 παιδιά απέκτησαν κάποια μορφή αναπηρίας λόγω των εχθροπραξιών, ενώ 10 έως 12 παιδιά υφίστανται ακρωτηριασμούς κάθε μέρα.
Τα αυτιστικά άτομα στη Γάζα αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω του πολέμου. Οι συνεχείς βομβαρδισμοί, οι μετακινήσεις, η απώλεια ρουτίνας και η έλλειψη θεραπευτικής υποστήριξης επιδεινώνουν την κατάστασή τους. Πολλοί δεν έχουν πρόσβαση σε φάρμακα, ειδικές δομές ή εξοπλισμό, ενώ οι οικογένειες δυσκολεύονται να τους στηρίξουν. Η ανθρωπιστική βοήθεια δεν καλύπτει τις ανάγκες τους και οι συνθήκες στα καταφύγια είναι ακατάλληλες. Οι αυτιστικοί άνθρωποι, ειδικά οι μη λεκτικοί, μένουν χωρίς επικοινωνία και χωρίς φροντίδα
Από τους περισσότερους από 79.000 τραυματίες, τουλάχιστον 5.000 ήταν άτομα με προϋπάρχουσες ή νέες αναπηρίες, ενώ εκτιμάται ότι πάνω από το 15% των εκτοπισμένων ανήκει σε αυτήν την ομάδα.
Καταρρέον σύστημα και επικίνδυνες συνθήκες εκκένωσης
Η διαδικασία εκκένωσης για άτομα με αναπηρίες είναι σχεδόν αδύνατη. Ειδοποιήσεις φτάνουν ελάχιστα λεπτά πριν από τις επιθέσεις – αν φτάσουν – και συχνά δεν είναι προσβάσιμες για άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής. Ατομα με σοβαρές κινητικές δυσκολίες συχνά εξαρτώνται από συγγενείς ή φροντιστές για να σωθούν, ενώ σε πολλές περιπτώσεις μένουν πίσω.
Η απουσία διερμηνέων για κωφούς και η ανυπαρξία κατάλληλων υποδομών κάνουν σχεδόν αδύνατη τη διαφυγή. Οι επιζώντες καταφεύγουν σε ακατάλληλα, μη προσβάσιμα καταφύγια, σε συνθήκες υπερπληθυσμού και χωρίς καμία πρόβλεψη για τις ανάγκες τους.
Ανθρωπιστική βοήθεια: ένα άπιαστο όνειρο
Η πρόσβαση σε βασικά αγαθά – τρόφιμα, νερό, φάρμακα – παραμένει εξαιρετικά δύσκολη. Οι πληροφορίες για σημεία διανομής είναι σπάνιες και απρόσιτες για πολλά άτομα με αναπηρίες. Η πολύωρη αναμονή σε ουρές για βοήθεια είναι αδύνατη για αυτιστικά άτομα ή για όσους έχουν νοητικές ή σωματικές δυσκολίες.
Η ανθρωπιστική βοήθεια, όταν καταφέρνει να φτάσει, σπανίως περιλαμβάνει απαραίτητα βοηθητικά μέσα, όπως αναπηρικά αμαξίδια, πατερίτσες, ακουστικά βαρηκοΐας ή ειδικά είδη υγιεινής. Πολλές συσκευές έχουν καταστραφεί από βομβαρδισμούς ή εγκαταλείφθηκαν κατά την εκκένωση. Η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος καθιστά αχρησιμοποίητο μεγάλο μέρος του διαθέσιμου εξοπλισμού.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ιατρική φροντίδα υπό πολιορκία
Τα νοσοκομεία της Γάζας καταρρέουν. Από τα 36 που λειτουργούσαν πριν τον πόλεμο, μόνο 4 παραμένουν εν μέρει σε λειτουργία. Η έλλειψη φαρμάκων, αναισθητικών και εξειδικευμένου προσωπικού έχει οδηγήσει σε ακρωτηριασμούς και τοκετούς χωρίς παυσίπονα ή φροντίδα. Τα άτομα με χρόνια νοσήματα και αναπηρίες δεν μπορούν να βρουν φάρμακα για επιληψία, καρδιοπάθειες ή διαβήτη.
Οι οργανώσεις για άτομα με αναπηρίες έχουν πληγεί σοβαρά. Νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης έχουν καταστραφεί, όπως το Νοσοκομείο Σεΐχ Χαμάντ ή το Κέντρο Βοηθητικών Συσκευών της Παλαιστινιακής Ιατρικής Ανακούφισης.
Γυναίκες και κορίτσια με αναπηρίες: διπλά ευάλωτες
Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης, μόλυνσης και αναγκαστικών ιατρικών παρεμβάσεων, όπως εξαναγκαστικές εκτρώσεις. Η πρόσβαση σε αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία είναι ανύπαρκτη. Υπάρχουν αναφορές για σεξουαλική βία τόσο σε καταφύγια όσο και σε συνθήκες κράτησης. Πολλές γυναίκες γεννούν σε συνθήκες πλήρους εγκατάλειψης, χωρίς φάρμακα ή ιατρική φροντίδα.
Σοβαρές παραβιάσεις διεθνούς δικαίου
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις παραβιάζουν το Άρθρο 11 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που υποχρεώνει τα κράτη να διασφαλίζουν την προστασία των ατόμων με αναπηρίες σε περιόδους κρίσης. Παραβιάζεται επίσης το Ψήφισμα 2475 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο καλεί όλα τα μέρη να διασφαλίζουν την πρόσβαση αυτών των ατόμων στη δικαιοσύνη, στις υπηρεσίες και στη βοήθεια.
Σύμφωνα με τον οργανισμό QADER for Community Development, έχουν καταγραφεί 13 παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, 18 είδη εγκλημάτων πολέμου, 10 είδη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και 4 είδη εγκλημάτων γενοκτονίας στη Γάζα.
