Εγώ και ο αδερφός μου: Ζώντας με έναν ενήλικα με νοητική αναπηρία

Εδώ και χρόνια αποφεύγω τα μελό, που συνήθως με εκνευρίζουν ή μου φέρνουν γέλιο.
Η ταινία «Εγώ και ο αδερφός μου» (Simpel) από το τρέιλερ της μου είχε δώσει αυτή την εντύπωση.
Αφορά στην ιστορία δύο αδελφών του Μπεν και του Mπαρνάμπας ή όπως το φωνάζουν Σιμπέλ (στα γερμανικά σημαίνει απλός).

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Ο Σιμπέλ είναι άτομο με νοητική αναπηρία. Αναπηρία που προήλθε από μία επιπλοκή στη γέννα. Είναι ένας νεαρός ενήλικας που ζει με την άρρωστη μητέρα του και τον αδερφό του. Όταν πεθαίνει η μητέρα τους οι αρχές αποφασίζουν, παρά τη θέλησή του Μπεν, τον εγκλεισμό του Σιμπέλ σε ίδρυμα.

Εκεί αρχίζει η περιπέτεια των δύο αδερφών… Ο Μπεν το σκάει μαζί με τον Σιμπέλ, μετά από ένα βίαιο επεισόδιο με την αστυνομία.

Αδίκησα την ταινία…

Πώς γίνεται να περιγράψεις ένα τέτοιο θέμα κινηματογραφικά χωρίς να προκαλέσεις και ταυτόχρονα να αποτυπώσεις το συναίσθημα;

Αν θες να κάνεις μία ταινία με ενσυναίσθηση, δεν γίνεται.

Υπάρχουν φορές που η ταινία σε κάνει να γελάς όπως ο διάλογος του Σιμπέλ με μία στρίπερ/συνοδό και το ασυνήθιστο περιεχόμενο των προσευχών(!), αλλά επί το πλείστον κυριαρχεί η συγκίνηση.

Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό.

Ο Μπεν…

Υποκριτικά το μεγαλύτερο βάρος της ταινίας, το σηκώνει περιέργως ο Frederick Lau που παίζει τον Μπεν.
Ίσως τον θυμάστε όταν έπαιζε τον μαθητή στο «Κύμα» (Die Welle) μία από τις καλύτερες και διαχρονικά επίκαιρες, δυστυχώς, γερμανικές ταινίες της τελευταίας εικοσαετίας.

Στο πρόσωπο του Μπεν βλέπουμε την κούραση, την αγάπη, την αγωνία, την απελπισία ενός άνθρωπου που δεν έχει ζήσει τίποτα άλλο εκτός από τον Simpel.

Χωρίς προσωπική ζωή, χωρίς επαγγελματική προοπτική, ζει με δανεικά όνειρα του αδερφού του που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του, ούτε στην ηλικία του.

Η ταινία όμως δεν είναι αγιογραφία του.

Τα λάθη του, η εκούσια ανωριμότητα του, ο θυμός του εμφανίζονται στο φιλμ ταυτόχρονα με τη θυσία, την αγάπη και το δεσμό που έχει με τον αδερφό του.

Στην αρχή της ταινίας και στο trailer μου είχε φανεί ότι ο Ντέιβιντ Κρος παίζει υπερβολικά.
Όταν είδα όμως τον τρόπο με τον οποίο έπαιρνε αγκαλιά κάποιον ξαφνικά και τρυφερά, με τον ίδιο τρόπο που έχω ζήσει και έχω δει πολλές φορές σε άτομα με νοητική αναπηρία δεν μπορώ να πω ότι δεν με συγκίνησε.

Η αλήθεια είναι ότι σιγά-σιγά ξέχασα ότι βλέπω ταινία και απορροφήθηκα!

Είδα στην ταινία την έμφυτη γλυκύτητα, την ανόθευτη από την σωματική ενηλικίωση αθωότητα και τη συναισθηματική «αρτιμελεία» που έχουν τα περισσότερα άτομα με νοητική αναπηρία.

Βέβαια όλα αυτά συνοδεύονται από φοβίες, από εμμονές, ξεσπάσματα και όλα αυτά που γίνονται βασανιστικά ακόμα και εκνευριστικά για τον Μπεν.

Καταλυτική είναι και η η παρουσία της Emilia Schüle, η οποία θα πρωταγωνιστήσει και στη νέα μίνι σειρά Μαρία Αντουανέτα. Μία όμορφη, δυναμική, νέα αλλά αρκετά ώριμη συναισθηματικά γυναίκα που θα βοηθήσει τα δύο αδέρφια ουσιαστικά.

Δεν είναι όλα ρόδινα…

Καθόλη τη διάρκεια της ταινίας φωνάζουν τον Simpel, ηλίθιο, καθυστερημένο, σπαστικό και ακόμα και το ίδιο το παρατσούκλι του (απλός) δεν ξέρω αν του δόθηκε καλοπροαίρετα η υποτιμητικά.

Η πιο σκληρή σκηνή αλλά που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα είναι αυτή που ο μισαναπηρισμός δείχνει το άσχημο το πρόσωπο.

Γιατί δυστυχώς η πιο σκληρή έκφραση του μισαναπηρισμού είναι αυτή που εκδηλώνεται μέσα στην οικογένεια, όταν η αναπηρία θεωρείται ντροπή και στίγμα, όταν η μάσκα του καθωσπρεπισμού και της ευγένειας πέφτει και μένει μόνο η συναισθηματική ένδεια και ο ναρκισσισμός.

Πάρα πολύ σπάνια βλέπουμε, ακούμε, διαβάζουμε για το συναισθηματικό κόστος και την ευθύνη που επωμίζονται τα αδέρφια ατόμων με νοητικές αναπηρίες, αυτισμό ή οποιαδήποτε άλλη.

Δεν είναι δίκαιο, δεν είναι σωστό, δεν είναι αυτό που χρειάζεται η κοινωνία μας, να προδιαγράφουμε το μέλλον ενός παιδιού ως ισόβιου φροντιστή του αδερφού του ή της αδελφής του.

Ούτε ο ιδρυματισμός είναι κάτι που αρμόζει στις αξίες μιας σύγχρονης οργανωμένης κοινωνίας, δεν έχουμε δικαιολογίες αν δεν δημιουργήσουμε τις δομές που θα εξασφαλίσουν την αξιοπρέπη διαβίωση για όλα τα άτομα με αναπηρία, όπως τους αξίζει.

Και νομίζω ότι τελικά μου έκανε καλό να αφήσω τον εαυτό μου να συγκινηθεί, όπως ίσως κάνει καλό και σε σας.

Ένας λόγος παραπάνω για μένα που θυμήθηκα το πόσο επηρέασε τη ζωή και το χαρακτήρα μου η παρουσία του αδερφού μου σε δύσκολα και για τους δυο μας χρόνια.