Φαντάζει αστείο, αν και με τραγικές συνέπειες, το γεγονός ότι η κοινωνία μας δείχνει να σοκάρεται για αυτά που βλέπει, ακούει ή διαβάζει στα ΜΜΕ, την ίδια στιγμή που κάθε μέρα επιλέγει να αγνοεί την πραγματικότητα που βλέπει με τα ίδια της τα μάτια.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Υπάρχουν όμως ταινίες που δεν προσπερνούν τη πραγματικότητα…
Όπως το λιβανέζικο δράμα παραγωγής 2018 “Capernaum” που αφηγείται την ιστορία του 12χρονου Ζάιν, που ενώ είναι στη φυλακή για μια πράξη βίας, αποφασίζει να κάνει μήνυση στους γονείς του γιατί τον έφεραν σε μία ζωή που κανένα παιδί δεν θα έπρεπε να ζει.
Το εφεύρημα “γονική” αγάπη…
Σε αυτή την ταινία δεν πρόκειται να δείτε μητρικό ένστικτο ή πατρικό φίλτρο.
Αυτό που βλέπουμε είναι εκμετάλλευση, βία και παραμέληση.
Ο Ζάιν και τα αμέτρητα αδέρφια του, δεν πηγαίνουν σχολείο, εργάζονται σκληρά όλη μέρα ,κοιμούνται στο πάτωμα, και ζουν στις χειρότερες συνθήκες που μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος.
Στην ουσία δεν έχουν ανθρώπινη υπόσταση και για τους γονείς τους είναι πηγή εισοδήματος και μόνο.
Σοκαριστική είναι η σκηνή πού ή 11χρονη αδελφή του Ζάιν, Σαχάρ, εκλιπαρεί ικετεύει τους γονείς-προαγωγούς της να μην δωθεί νύφη στο σπιτονοικοκύρη τους.
Ρεαλιστικό γιατί είναι πραγματικό…
Ότι βλέπουμε στην ταινία είναι μυθοπλασία αλλά βασίζεται σε έρευνα χρόνων και όλοι οι πρωταγωνιστές είναι άνθρωποι που έχουν ζήσει παρόμοιες καταστάσεις και δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί.
Έχουν ζήσει την κακοποίηση, την πείνα, την προσφυγιά και την παραμέληση.
Δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει κάποιος ασυγκίνητος βλέποντας τον αγώνα του Ζάιν να επιβιώσει και να προστατέψει αυτούς που αγαπάει.
Τρεις ιστορίες…
Η βασική ιστορία είναι βέβαια αυτή του Ζάιν στο πρίν και στο μετά.
Η δεύτερη ιστορία αφορά τη Σαχάρ που είναι ο καταλύτης στην ταινία.
Τέλος η ιστορία της Ραχήλ μιας γυναίκας από την Αιθιοπία και το μωρό της, τον μικρό Γιόνας.που ζει με την ανασφάλεια του «παράνομου», του ανθρώπου χωρίς ταυτότητα.
Από μία αλυσίδα ολοένα και πιο δυσάρεστων γεγονότων ο Ζάιν καταλήγει να φροντίζει μόνος του το Γιόνας.
Μπουνιά, μπουνιά, μπουνιά…
Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος που μπορεί να περιγράψει την επίδραση που έχει η ταινία στο θεατή και είναι τα λόγια μιας πολύ καλής μου φίλης.
Ένα μωρό να κρύβεται σε τουαλέτα μέσα σε μία αυτοσχέδια κούνια από καφάσι.
Η σκηνή που ο Ζάιν προσπαθεί να κρύψει ότι η αδερφή του έχει την πρώτη της περίοδο και της δίνει το φανελάκι του για σερβιέτα.
Το ίδιο μωρό να τρώει ζάχαρη με παγάκια για να σταματήσει το κλάμα από την πείνα.
Οι σκηνές στη φυλακή που η σκηνοθέτιδα μοιάζει να έχει χωρέσει τον ανθρώπινο πόνο από όλο το κόσμο στοιβαγμένο σε ένα βρώμικο και μικρό κελί.
Αυτό που δείχνει η ταινία δεν είναι κάτι μακρινό στη Μέση Ανατολή που δεν μας αφορά.
Όλγα… Η ανεπανόρθωτη ύβρις μας
Παιδιά αόρατα για την κοινωνία και τους κρατικούς οργανισμούς υπάρχουν δίπλα μας, όπως ο Ανδρέας στην Κυψέλη, τα τρία κοριτσάκια στην Πάτρα και πολλά παιδιά που δεν θα μάθουμε ποτέ το όνομα τους.
Η μικρή Όλγα που πέθανε εγκλωβισμένη στην πόρτα ενός εργοστασίου δεν ήταν στο Λίβανο αλλά στο Κερατσίνι…
Όταν ένα παιδί πέσει θύμα εκμετάλλευσης κακοποίησης ή παραμέλησης, αυτό είναι αποτέλεσμα της συλλογικής μας αδιαφορίας και της επιλογής μας να μην βλέπουμε και να μην ακούμε αυτό που γίνεται δίπλα μας.
Τέχνη που έγινε πράξη αλληλεγγύης…
Η σκηνοθέτιδα Nadine Labaki δεν χρησιμοποίησε την πραγματικότητα για να κάνει τέχνη αλλά χρησιμοποίησε την τέχνη για να αλλάξει την πραγματικότητα.
Οι συντελεστές της ταινίας δημιούργησαν ένα οργανισμό με όνομα Capernaum με στόχο να βοηθήσει τους μη επαγγελματίες ηθοποιούς που συμμετείχαν στην ταινία να βελτιώσουν τη ζωή τους. Όπως τον Zain Al Rafeea που υποδύεται τον Ζάιν, που είναι πρόσφυγας από τη Συρία και ζει πλέον μαζί με την οικογένειά του στη Νορβηγία..
Είναι πραγματικά συγκλονιστικός ο τρόπος που παίζει, που φέρνει το βίωμα του μέσα στο φιλμ, με μια εκφραστική δύναμη που θα ζήλευαν πολλοί επαγγελματίες ηθοποιοί.
Δεν έχετε δει πολλές τέτοιες ερμηνείες παιδιών.
Πραγματική εμπειρία για τον θεατή η ταινία…
Είναι σπάνιο, σε μία ταινία, ο ρεαλισμός να συνδυάζεται τόσο αρμονικά με την καλλιτεχνική αρτιότητα στο μοντάζ, στη φωτογραφία, στη μουσική και στον ιδιαίτερο τρόπο κινηματογράφησης που δίνει ροή στο φιλμ.
Η Labaki καταφέρνει και παίρνει την ασχήμια και την παρακμή μιας πόλης που φαίνεται να επεκτείνεται σαν ένας κακοήθης όγκος και την μετατρέπει σε έργο τέχνης.
Ακόμα και ένα πανοραμικό πλάνο της άναρχης δόμησης μοιάζει με περίεργο γλυπτό από την γωνία που το βλέπει ο θεατής.
Αυτό ακριβώς κάνει και με τα συναισθήματα: μαζί με την απόγνωση των παιδιών και την χυδαιότητα των ενηλίκων, υπάρχουν τρυφερές σκηνές όπως αυτή με την Σαχάρ και τον Ζάιν που τραγουδάνε στην ταράτσα ή εκείνη που κοιμάται ο Ζάιν με τον μικρό Γίόνας στην φουσκωτή πισίνα που υποκαθιστά την κούνια.
Κατηγορώ και ελπίδα…
Το κατηγορώ του Ζάιν στο δικαστήριο είναι το κατηγορώ όλων των παιδιών που αποτύχαμε ως κοινωνία να προστατεύσουμε.
Υπάρχει ελπίδα ακόμα;
Δεν γίνονται πια θαύματα όπως στη βιβλική Καπερναούμ, αλλά η ταινία είναι ένα κάλεσμα για δράση και οι 2 τελευταίες σκηνές αφήνουν υπόνοιες ότι ίσως υπάρχει.
Δείτε το trailer και λεπτομέρειες εδώ…
Βρείτε τις προτεινόμενες ταινίες του nevronas.gr εδώ…
Γράφει: o Βαγγέλης Καρατζάς – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Επιμέλεια: Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
