Ως προπονητής Special Needs Taekwondo, καθημερινά δέχομαι ερωτήσεις από γονείς παιδιών με ΔΑΦ σχετικά με το Taekwondo (ISNTKDH) και το ενδεχόμενο να ασχοληθεί το παιδί τους με αυτό.
Η δική μου απάντηση είναι πάντα θετική. Ενθαρρύνουμε όλους τους ανθρώπους στην ενασχόληση με τον αθλητισμό, πόσο μάλλον σε αυτή την ιδιαίτερη κατηγορία, που επιβάλλεται η εξωστρέφεια.
του Νικηφόρου Κοτρίδη (Διεθνής Εκπαιδευτής ISNTKDH – Εκπρόσωπος Διεθνούς Ομοσπονδίας Ταεκβοντό για ΑμεΑ στην Ελλάδα)
Για να γίνει όμως κατανοητό από όλους, θα πρέπει πρωτίστως να πούμε κάποια πράγματα για την σχέση του αυτισμού γενικότερα με τη γυμναστική και πώς αυτή επιδρά στον εγκέφαλο του αυτιστικού ατόμου.
Μέσα από έρευνες που έγιναν από το Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης και το Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Ιρλανδική Ιατρική Επιθεώρηση» , έγινε πλέον ευρέως γνωστό, πως η άσκηση είναι υπεύθυνη για την αύξηση της σεροτονίνης (της ορμόνης της ευτυχίας) στο αίμα και στον εγκέφαλο του ανθρώπου, καθώς και την αύξηση της έκκρισης ενδορφινών.
Στο σώμα του ατόμου με αυτισμό, τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα είναι σε φυσιολογικά επίπεδα. Όμως δεν συμβαίνει το ίδιο στον εγκέφαλό του, στον οποίο τα επίπεδα αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά. Οι ενδορφίνες, απο την άλλη μεριά, στον αυτιστικό, είναι σε πολύ μεγαλύτερα επίπεδα από τον νευροτυπικό. Αυτό είναι και το στοιχείο που κάνει τους αυτιστικούς να αντέχουν περισσότερο στον πόνο.
Τι πετυχαίνουμε λοιπόν με την άσκηση; Πετυχαίνουμε την αύξηση της σεροτονίνης στον εγκέφαλο και την αύξηση των επιπέδων της β-ενδορφίνης, η οποία έχει αγχολυτική δράση και βελτιώνει την σωματική απόδοση. Αυτός είναι και ένας από τους σκοπούς του ISNTKDH.
Μέσα από μια, πολύ καλά δομημένη, αλληλουχία ασκήσεων, που στόχο έχει την κινητοποίηση του εγκεφάλου των ασκούμενων, το ISNTKDH δρα “εργοθεραπευτικά”:
- βοηθά στην ήπια εκτόνωση της ενέργειάς τους,
- στην αύξηση του επιπέδου των ορμονών,
- στην ανάπτυξη δεξιοτήτων σταθεροποίησης-μετακίνησης-χειρισμού,
- στην καλλιέργεια γνωστικών λειτουργιών και άλλων λειτουργιών αντιληπτικής ικανότητας.
- Η μνήμη και οι μηχανισμοί ανάκλησης καλλιεργούνται στους ασκούμενους μέσω των εντολών, όπως και οι δεξιότητες στον χωροχρόνο.
Το πρόγραμμα προπόνησης περιλαμβάνει, πέραν της σκιαμαχίας, ασκήσεις αυτοπεποίθησης, ισορροπίας, λεπτής και αδρής κινητικότητας και ασκήσεις που βοηθούν στον συντονισμό της κίνησης, την ρύθμιση του κέντρου βάρους και την επίτευξη καλύτερης ισορροπίας. Βοηθά πραγματικά το άτομο να γίνεται πιο ενεργό, να μεγαλώνει τα αποθέματα ενέργειας και συγκέντρωσής του και Και μέσα από την καθημερινή προπόνηση να αποκτά καλύτερη φυσική κατάσταση, επειδή τονώνεται , σε μεγάλο βαθμό, το μυϊκό του σύστημα.
Η ενασχόληση με το Special Needs Taekwondo βοηθά και ενθαρρύνει την επιμονή και την υπομονή, για την επίτευξη των στόχων των ασκήσεων. Η καλά δομημένη ρουτίνα επιτρέπει στους νευρώνες του εγκεφάλου να γίνονται δυνατότεροι. Αυτό έχει θετικό αποτέλεσμα στον ασκούμενο και εκτός προπόνησης, γιατί αυξάνει την ικανότητα μνήμης, συγκέντρωσης και προσοχής, που τον βοηθούν να ακολουθεί και να υλοποιεί το πρόγραμμά του.
Οι στόχοι που τίθενται κατά την διαδικασία σχεδίασης της προπόνησης, έχουν να κάνουν με το επίπεδο, την νοητική κατάσταση και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου. Όσο πιο καλά σχεδιασμένο είναι το πρόγραμμα προπόνησης, τόσο μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά επιτυχίας του.
Ένας ακόμα σκοπός του Special Needs TaeKwon Do είναι η ένταξη και η εκμάθηση, στα άτομα με αυτισμό, του τρόπου να αλληλεπιδρούν αρμονικά σε ομάδες και μέσα στην προπόνηση και έξω από αυτήν. Λόγω του ότι, συνήθως, οι γονείς χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια και υπερ-προστατευτικότητα προς τα παιδια τους με ΔΑΦ, πολλές φορές αυτά δεν μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά με άλλα, γιατί είναι μειωμένες οι κοινωνικές δεξιότητες.
Το ISNTKDH προάγει την υπομονή και την ομαδική εργασία, την επικοινωνία και την ευγενή άμιλλα.
Μέσα από το σύστημα προαγωγής ζωνών και βαθμών, μαθαίνει στους ασκούμενους τον σεβασμό στην ιεραρχία, που είναι επίσης σημαντικό κομμάτι της καθημερινής ζωής του κοινωνικού συνόλου Πολλά άτομα με ΔΑΦ απολαμβάνουν την αίσθηση του «ανήκειν», σε ένα σύνολο, σε μια ομάδα, όπως όλοι μας άλλωστε. Είναι η αίσθηση της σύνδεσης με την κοινότητα, με το κοινωνικό σύνολο. Η αίσθηση αυτή και η δυνατότητα συμμετοχής ενισχύονται μέσα από την προπόνηση.
Η ενασχόληση με το Special Needs TaeKwon Do βοήθησε πολλούς ασκούμενους να αυξήσουν την αυτοεκτίμηση τους και το μαχητικό τους πνεύμα. Με την συνεχή εξάσκηση, μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και να μην παραιτούνται. Επίσης, αυξάνεται η θετική εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και μεγαλώνει η αυτοπεποίθησή τους, βλέποντας να επιτυγχάνονται οι στόχοι που βάζουν και η επιτυχία τους αυτή να αναγνωρίζεται από τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, αλλά κυρίως από τους «σημαντικούς άλλους» που είναι οι γονείς τους και οι προπονητές τους.
Η συνάσκηση ατόμων με άτομα ΔΑΦ και νευροτυπικών σε μεικτή ομάδα, όπου αυτό είναι δυνατόν, είναι μια συνήθης και πολύ ωφέλιμη πρακτική.
Τα οφέλη αυτής της συνάσκησης είναι πολλά και για τις δύο ομάδες ασκούμενων, με κυριότερο αυτό της ομαλής ένταξης και αποδοχής των πρώτων από τους δεύτερους, αλλά και από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Κλείνοντας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει η άσκηση στο Special Needs TaeKwon Do τόσο μεγαλύτερο θα είναι το όφελος για τον ασκούμενο σε βάθος χρόνου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, στην παρούσα χρονική στιγμή, ο μικρότερος σε ηλικία ασκούμενος στο Special Needs Taekwon Do είναι 4,5 χρονών.
Βιβλιογραφία:
Εγχειρίδιο Εκπαιδευτή ISNTKDH
Neural Correlates of Developmental Coordination Disorder: The Mirror Neuron System Hypothesis, Julie M. Werner* , Sharon A. Cermak, Lisa Aziz-Zadeh
Division of Occupational Science & Occupational Therapy, University of Southern California, Los Angeles, USA
An Introduction To Brain And Behavior (Bryan Kolb Ian Q. Whishaw)
Γράφει: ο Νικηφόρος Κοτρίδης (Διεθνής Εκπαιδευτής ISNTKDH – Εκπρόσωπος Διεθνούς Ομοσπονδίας Ταεκβοντό για ΑμεΑ στην Ελλάδα)
