Εάν υπάρχει κάτι που ξεπερνάει τα σύνορα και μας ενώνει, αυτό είναι η τέχνη. Μία σκηνοθέτιδα από το Hong Kong, χρησιμοποίησε ρήσεις του Διογένη, εικόνες από τη ζωή τριών σκύλων στην Κωνσταντινούπολη και μοναδική οπτική για να μας θυμίσει κάποια πράγματα για την ανθρωπιά.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Το Ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα» (Stray) του 2020 είναι το πρώτο μεγάλου μήκους φιλμ της Ελίζαμπεθ Λο και χρειάστηκαν δύο χρόνια γυρίσματα στην Κωνσταντινούπολη αλλά και σε ολόκληρη την Τουρκία για να ολοκληρωθεί.
Παρακολουθούμε την ζωή τριών αδέσποτων σκυλιών της Zeytin, της Ναζάρ και του Καρτάλ στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης.
Μία περιπέτεια…
Εδώ πρέπει να ξεχάσουμε την κλασική φόρμα του ντοκιμαντέρ. Δεν έχουμε μαρτυρίες, ούτε αφήγηση. Με ένα μοναδικό τρόπο κινηματογράφησης μας βάζει σε πρώτο πρόσωπο. Αυτό που ξεχωρίζει το φιλμ είναι ότι η κάμερα βρίσκεται στο ύψος των σκυλιών δείχνοντας τα πράγματα από τη δική τους οπτική, κάνοντας μας να συμμετέχουμε στην περιπέτεια τους. Και είναι μία περιπέτεια που έχει μέσα χαρά, τρυφερότητα, αγωνία και αγώνα για επιβίωση.
Τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν είναι σίγουρο στο δρόμο.
Ανθρωπιά και επιβίωση…
Αυτή η ταινία σίγουρα δεν απευθύνεται μόνο σε ζωόφιλους. Πρωταγωνιστές είναι τα σκυλιά αλλά και οι άνθρωποι που συνυπάρχουν μαζί τους. Η κάμερα μας ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη από το λιμάνι στις φτωχογειτονιές, από τα εμπορικά καταστήματα στα εγκαταλειμμένα κτίρια.
Σε ένα τέτοιο κτίριο βρίσκουν καταφύγιο, παιδιά πρόσφυγες από τη Συρία που ζουν μόνα τους και προσπαθούν να «αποδράσουν» με ναρκωτικά ή μυρίζοντας κόλλα. Και όμως αυτά τα παιδιά φροντίζουν τα αδέσποτα, κοιμούνται μαζί τους το βράδυ και τα σκεπάζουν με την κουβέρτα τους. Είναι αυτά τα παιδιά χωρίς οικογένεια και σπίτι, που μας θυμίζουν τι σημαίνει ανθρωπιά όταν μοιράζονται το λιγοστό φαΐ τους με τη Zeytin και τους φίλους της.
Αναπόσπαστο κομμάτι της Πόλης…
Εμένα με εξέπληξε το γεγονός του πόσος κόσμος ήταν φιλικός απέναντι στα αδέσποτα στην ταινία παρά τις δυσάρεστες εξαιρέσεις. Περαστικοί που σταματούσαν και τους έδιναν ένα χάδι, οι άντρες στο εργοτάξιο που τα είχαν για παρέα και το όμορφο παράδειγμα ενός πατέρα που έδειχνε στο παιδί του πως δεν πρέπει να φοβάται τα ζώα. Άλλη μία χαρακτηριστική σκηνή που την έχουμε δει πολλές φορές στην Αθήνα, ήταν όταν τα σκυλιά μπήκαν σε μία διαδήλωση για τα δικαιώματα των γυναικών στην Τουρκία και το πόσο άνετα ένιωθαν μέσα στον κόσμο. Βέβαια τα σκυλιά νιώθουν με το ένστικτο αυτό που πολλές φορές δεν καταλαβαίνουμε εμείς με την «λογική» μας.
Η Πρωταγωνίστρια…
Όποιος έχει ζήσει έστω και μία φορά με την συντροφιά ενός σκύλου στη ζωή του, γνωρίζει πόσο συναισθηματικά όντα είναι. Και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στην ταινία. Εδώ τα βλέπουμε χαρούμενα, να παίζουν, να ερωτοτροπούν, να ζηλεύουν άλλα και να φοβούνται.
Η πρωταγωνίστρια όμως αναμφίβολα είναι η γλυκιά Zeytin που στα μάτια της βλέπεις την λαχτάρα για τρυφερότητα και επαφή. Με τη γλώσσα του σώματος και με τις εκφράσεις της δείχνει την ευγνωμοσύνη στο χάδι και στην τρυφερότητα όποτε τα συναντά. Η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν φορές στην ταινία που σκέφτηκα ότι ίσως, σε σχέση με μερικούς γνωστούς ηθοποιούς, η Zeytin μπορεί να εκφράσει ένα ευρύτερο συναισθηματικό φάσμα…
Ένα ταξίδι για όλους…
Η Λο δημιούργησε μία καλαίσθητη ταινία που μας ταξιδεύει στην Πόλη και στους ανθρώπους της, τόσο με τις όμορφες εικόνες της, αλλά και την πολύ ωραία μουσική που τις συνοδεύει. Διασχίζοντας την πόλη μαζί με τους σκύλους «κρυφακούμε» την κουβέντα καθημερινών ανθρώπων και παίρνουμε μία γεύση από τις ζωές τους, αλλά και τις κοινωνικές και τις πολιτικές συνθήκες στη σύγχρονη Τουρκία. Η ταινία κοιτάζει πίσω από την τουριστική βιτρίνα και μας δείχνει πώς παιδιά και ζώα που βρίσκονται στο περιθώριο και είναι «αόρατα» στους πιο πολλούς, μας μαθαίνουν, τι σημαίνει επιβίωση και το πιο σημαντικό για την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη.
