Το Σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα «Τεχνοδρομώ» προέκυψε, όπως εξηγεί ο κύριος Γιάννης Νικολόπουλος από μια προσωπική του ανάγκη, ως ηθοποιός, να δώσει την ευκαιρία σε «ανθρώπους που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, κρατουμένους στη φυλακή, πρόσφυγες, ανθρώπους με οποιουδήποτε είδους αναπηρία» να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους.
της Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφος
«Αυτό όλο θα λειτουργήσει υπέρ της κοινωνικής ένταξης, της άρσης του στίγματος και κυρίως της αγάπης».
Το «Τεχνοδρομώ» ιδρύθηκε το 2010 και κάνουν δράσεις όπως εικαστικά εργαστήρια, ομάδες θεάτρου και τραγουδιού, ξεναγήσεις σε χώρους ιστορικού και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, εθελοντικά.
Πρόγραμμα στον Κορυδαλλό
«Κάποια πράγματα είναι καρμικά», λέει ο Γιάννης χαμογελώντας, αφού η πρώτη του δουλειά ήταν μια παράσταση που βγήκε σε περιοδεία σε ολόκληρη την Ελλάδα, όπως επίσης και σε αγροτικές φυλακές.
«Αυτό το κουβάλαγα μαζί μου και ήθελα να ξαναμπώ στο χώρο των φυλακών, όχι πλέον ως ηθοποιός παίζοντας μια παράσταση αλλά βάζοντας τους κρατουμένους να δράσουν ως δημιουργικά μέλη μιας ομάδας».
Η προσπάθεια ξεκίνησε με ένα θεατρικό εργαστήρι στο τμήμα κράτησης του Ελαιώνα το 2011. Πλέον το 2023, το πρόγραμμα συνεχίζεται στις δικαστικές φυλακές του Κορυδαλλού, με πρωτοβουλίες όπως θεατρική ομάδα, εικαστικό εργαστήρι και χορωδία.
Μέσα από την τέχνη ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει…
Το έργο τους έχει μια πληθώρα δυσκολιών, όπως εξηγεί ο Γιάννης. Η γραφειοκρατία είναι εξουθενωτική, η σύσταση της ομάδας αλλάζει συνεχώς – ο πληθυσμός της φυλακής εξάλλου είναι μονίμως εν κινήσει, ενώ μπορεί να χρειαστεί να απέχουν από την ομάδα για προσωπικούς λόγους. Επιπλέον ορισμένοι φύλακες ενδεχομένως να είναι αρνητικοί στην ιδέα του θεάτρου για φυλακισμένους. Έτσι, χρησιμοποιώντας την εξουσία τους μπορεί να μην αφήνουν κάποιον κρατούμενο να πάει στην πρόβα.
«Θα έπρεπε όλοι να είναι αρωγοί, γιατί ο άνθρωπος μέσα από την τέχνη ημερεύει, γαληνεύει».
Η πίστη στον εαυτό, η αυτοαγάπη και η αυτοεκτίμηση που προκύπτει από την διεκπεραίωση ενός θεατρικού έργου, εξαπλώνεται σε όλους τους τομείς της ζωής.
«Οι περισσότεροι κρατούμενοι δεν αγαπούν τον εαυτό τους»…
«Όταν ένας απαξιωμένος, κάνει κάτι δημιουργικό και καταξιώνεται και χειροκροτείται, αλλάζει η ψυχολογία του. Πιστεύει ότι μπορεί να κάνει πράγματα και επιλογές που θα τον καταξιώσουν πάλι».
Δηλαδή, κατ’ αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται ο σωφρονιστικός χαρακτήρας της φυλακής, αφού η διαδικασία του θέατρου οδηγεί στην εξέταση του αξιακού συστήματος των κρατουμένων, με αποτέλεσμα την αλλαγή και τη συνεργασία με ανθρώπους που πρωτύτερα δεν είχαν κανένα σκοπό να το κάνουν.
Παράδειγμα αυτού είναι το εξής περιστατικό: «Σε μια θεατρική ομάδα φυλακών υπήρξε άτομο του αντιεξουσιαστικού χώρου ο οποίος ήξερε ότι στην ομάδα υπήρχαν ανθρωποι της άκρας δεξιάς -ξέρετε όταν υπάρχουν τέτοιες αντικρουόμενες ιδεολογίες, πρακτικές κλπ. τα πράγματα είναι πολύ βίαια.» Και όμως, είπε: «εγώ θα είμαι εδώ, παρότι διαφωνώ με κάποιους μόνο και μόνο για να βγει μια παράσταση στο τέλος», βάζοντας στην άκρη τις προσωπικές αντιθέσεις του εν ονόματει ενός κοινού στόχου».
Όταν εξέφρασα την ανησυχία μου για την ασφάλεια του προγράμματος, ο Γιάννης με καθησύχασε. «Δεν έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ σοβαρά προβλήματα με τους κρατούμενους, ίσως επειδή και οι ίδιοι σέβονται το χώρο της θεατρικής ομάδας και τον περιφρουρούν». Φυσικά υπάρχει συνεργασία με τους κοινωνικούς επιστήμονες της φυλακής που γνωρίζουν άμεσα τα πρόσωπα, αλλά και το ίδιο το «Τεχνοδρομώ» διαθέτει κοινωνικούς επιστήμονες και ψυχολόγους που λειτουργούν ως εποπτεία.
Άλλες δράσεις του “Τεχνοδρομώ”
Εκτός από τους κρατούμενους στις φυλακές, το «Τεχνοδρομώ έχει κάνει και άλλες δράσεις που ωφελούν διαφορετικές μειονότητες.
Ως παραδείγματα αναφέρεται η πρόσφατη συνεργασία με το Emphasis Foundation– ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι για αστέγους. Επίσης, για πολλά χρόνια λάμβανε χώρα μια κινηματογραφική λέσχη αστέγων στα κεντρικά του Praxis Foundation όπου «προβάλλετο μια ταινία, δίνονταν ένα σνακ, ένας καφές κλπ., ακολουθούσε συζήτηση και ζητείτο η γνώμη τους για ποια θα είναι η επόμενη ταινία».
Ένα ακόμη πρόγραμμα που δυστυχώς έχει λάβει τέλος λόγω της πανδημίας είναι το «Πολιτισμός και Ένταξη Ασυνόδευτων Ανηλίκων», ένα πρόγραμμα με περίπατους γύρω από το ιστορικό κέντρο της Αθήνας, ξενάγηση σε χώρους καλλιτεχνικού και ιστορικού ενδιαφέροντος όπως μουσεία, και συζήτηση. Το πρόγραμμα έτρεξε για 3 κύκλους πριν «παγώσει», ενώ συνοδευόταν από συζητήσεις, συγκρίσεις εμπειριών και γνώμες, και φυσικά θεατρικό εργαστήρι. Επιπροσθέτως, γίνονταν θεματικές συναντήσεις με αφορμή τις κουβέντες μετά από τα μουσεία. «Για παράδειγμα, είχε έρθει αστυνομικός για να τους μιλήσει για δικαιώματα και υποχρεώσεις».
Στο πλαίσιο του προγράμματος γινόταν ακόμη μια έκθεση φωτογραφίας, με φωτογραφίες των νεαρών παιδιών από ό,τι τους κέντριζε το ενδιαφέρον στους περιπάτους.
Προγράμματα όπως το παραπάνω δεν δύνανται να γίνουν χωρίς χρηματοδότηση, καθώς απαιτούνταν πολυάριθμα στελέχη όπως διερμηνείς, εκπαιδευτικοί, συνοδοί και ενοικίαση χώρων.
Πώς να βοηθήσουμε το “Τεχνοδρομώ”
Το κοινό που θέλει να βοηθήσει το έργο του «Τεχνοδρομώ» μπορεί να αγοράσει τα ημερολόγια που εκδίδονται από το σωματείο.
Επίσης, όσοι θέλουν να εγγραφούν ως μέλη του Σωματείου, οι συνδρομές μελών είναι μόνο 20 ευρώ τον χρόνο
Τέλος, φυσικά μπορούν να γίνουν έκτακτες δωρεές στο «Τεχνοδρομώ», αφού οι χρηματοδοτήσεις για τα λειτουργικά έξοδα των πρωτοβουλιών του Σωματείου (π.χ. για το θεατρικό εργαστήρι στις φυλακές) δεν είναι σταθερές και δεν ισχύουν για όλα τα προγράμματα.
Συνέντευξη: του Γιάννη Νικολόπουλου του «Τεχνοδρομώ» στη Νάνσυ Παναγουλοπούλου – Δημοσιογράφο
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
