Οποιαδήποτε εμπειρία αποκτάς μόνος σου στην πραγματική ζωή, σαφώς είναι προτιμότερη από τις εικονικές εμπειρίες και γνώσεις.
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Σαν πατέρας αυτιστικού παιδιού έχω μάθει να εκτιμώ την αυτονομία.
Γιατί για το παιδί μου είναι ζητούμενο. Είναι στόχος…
Είναι καθημερινός αγώνας που προσπαθούμε οι θεραπευτές του, οι γονείς του και οι δάσκαλοί του να τον βοηθήσουμε. Και κάνει μεγάλο αγώνα το παιδί μου.
Είμαι πολύ περήφανος και χαρούμενος που φέτος, για πρώτη φορά, κατάφερε να βάλει το παντελόνι του μόνος του. Κάτι που κάνει, πλέον, κάθε μέρα. Και όταν καμιά φορά δυσκολεύεται ή βαριέται να το κάνει, συγκρατώ τον εαυτό μου από να τον βοηθήσει. Γιατί ξέρω ότι η πραγματική βοήθεια είναι να το κάνει μόνος του, δύο και τρεις φορές την ημέρα, κάθε μέρα ώστε να του γίνει συνήθειο, ρουτίνα και κεκτημένο.
Θα μου πείτε: «τί σχέση έχει αυτό με τον τίτλο του άρθρου;».
Εκτιμώντας λοιπόν την αυτονομία, όταν έμαθα ότι το παιδί μιας φίλης μου πέρασε σε σχολή της επιλογής του, χάρηκα πάρα πολύ. Μετά όμως έμαθα ότι, όπως και για όλα τα παιδιά (φοιτητές πια), δεν υπάρχουν διά ζώσης μαθήματα παρά μόνο με τηλεκπαίδευση, και ότι οι εξετάσεις γίνονται μόνο ηλεκτρονικά. Και στεναχωριέμαι, όχι μόνο για αυτό το παιδί, αλλά για όλα τα παιδιά που ξεκινούν την ακαδημαϊκή τους ζωή μ’ αυτόν τον τρόπο. Γιατί η αυτονόμηση είναι σημαντική για όλους τους ανθρώπους, με ή χωρίς αναπηρία, είτε πρόκειται για τις βασικές μας ανάγκες, είτε για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας, για την μας κλπ.
Οι σπουδές, για πάρα πολλά παιδιά, είναι ο πρώτος ουσιαστικός απογαλακτισμός τους. Η πρώτη ευκαιρία να αυτονομηθούν. Να γνωρίσουν νέους τόπους, νέους ανθρώπους, να ξεφύγουν από τη μιζέρια των απουσιών, των διαγωνισμάτων, των σχολικών εκδηλώσεων και υποχρεώσεων. Να αλλάξουν τις παρέες τους, να ακούσουν νέες μουσικές, να διαβάσουν βιβλία, να αποκτήσουν νέες γεύσεις, νέα στέκια, νέες συνήθειες.
Αυτό είναι κοινωνικοποίηση (άλλη μια έννοια που μου έχει μάθει ο αυτισμός να εκτιμώ και είναι ζητούμενο και για το παιδί μου).
Οι σπουδές επίσης είναι μια ευκαιρία…
Να αναλάβουν οι έφηβοι τις ευθύνες τους, να επιλέξουν τί θα παρακολουθήσουν, πόσο, πώς και πότε θα διαβάσουν, πώς θα οργανώσουν το χρόνο και τις σκέψεις τους.
Για πολλά παιδιά είναι η πρώτη ευκαιρία να αποκτήσουν ενήλικη, προσωπική ζωή. Να γνωρίσουν νέους έρωτες ή να δοκιμάσουν την αντοχή των παλιών. Να συναντήσουν ανθρώπους από άλλα μέρη, με άλλες ιδέες. Πάντα χαιρόμουν όταν άκουγα ότι ένα παιδί θα σπούδαζε σε άλλη πόλη, απ’ αυτήν που μένει, γιατί σκεφτόμουν ότι είναι ευκαιρία να ζήσει μόνο του, χωρίς το γονεϊκό έλεγχο και το συνεχές κανάκεμα. Αυτό που λέμε φοιτητική ζωή!
Για όσους μπορούσαν να το ζήσουν ή να το αντέξουν οικονομικά, είναι μία πολύ ευχάριστη και χαλαρή προετοιμασία για τη μετέπειτα ενήλικη ζωή. Και υπάρχουν και τα παιδιά που είναι πιο ντροπαλά, πιο κλειστά, πιο ήσυχα και που το σχολικό ή οικογενειακό τους περιβάλλον ήταν καταπιεστικό για αυτά, και ασφυκτιούσαν. Τα παιδιά αυτά, μπαίνοντας στο πανεπιστήμιο χωρίς τους περιορισμούς και τις παθογένειες που πολλές φορές κουβαλάει το σχολείο και το σπίτι, έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν το χαρακτήρα τους και να ανακαλύψουν στοιχεία τους που ακόμα και τα ίδια αγνοούσαν.
Και όσο για τις παθογένειες των ελληνικών πανεπιστημίων, ακόμα και αυτό είναι ένα μάθημα ζωής. Ότι υπάρχουν χώροι και μέρη που δεν υπάρχει η ασφάλεια του σχολείου και του σπιτιού, οπότε πρέπει να μάθεις να προσέχεις τον εαυτό σου. Ότι ο νεποτισμός και η κομματοκρατία είναι παντού κι εσύ πρέπει να παλέψεις με τις δικιές σου δυνάμεις για να τα καταφέρεις, κόντρα σε όλα. Και το σημαντικότερο, να γνωρίσεις συμφοιτητές και καθηγητές που καμιά φορά μπορεί να είναι οι άνθρωποι που θα σε επηρεάσουν, ως το τέλος της ζωής σου.
Με την τηλεκπαίδευση, όμως, χάνονται όλα αυτά…
Μην ξεχνάμε ότι είναι μία πολύ βαρετή και ψυχρή διαδικασία. Εγκλωβισμένος στο σπίτι, βλέπεις τα ίδια πράγματα, ακούς τα ίδια πράγματα, συναναστρέφεσαι τους ίδιους ανθρώπους, κρύβεσαι μέσα στη ρουτίνα σου για να σε καθησυχάσει. Διαβάζεις και ακούς αυτά που ήδη πιστεύεις, για να νιώθεις πιο άνετα. Μένεις μέσα στο οικογενειακό κουκούλι, στις ίδιες παρέες και οι μόνοι νέοι άνθρωποι που γνωρίζεις είναι online.
Αποτέλεσμα είναι ότι καθυστερείς να ωριμάσεις. Στερείσαι το δικαίωμα να δοκιμάσεις, να κάνεις λάθος, να μάθεις πέρα από την ύλη.
Βλέποντας λοιπόν νευροτυπικά παιδιά, που δεν έχουν φυσικά εμπόδια, να μπαίνουν σε ουσιαστική αναστολή της νιότης τους, δεν μπορώ παρά να στεναχωριέμαι.
Και αν το κάνουμε για να τα προστατέψουμε, άραγε τα προστατεύουμε; Ή δημιουργούμε εξαρτημένους πολίτες χωρίς καμία αυτονομία σκέψης, βούλησης ή και κίνησης, παρά μόνο σε προδιαγεγραμμένα δρομολόγια;
Οποιαδήποτε εμπειρία αποκτάς μόνος σου στην πραγματική ζωή σαφώς είναι προτιμότερη από τις εικονικές εμπειρίες και γνώσεις. Ας ελπίσουμε ότι οι συνθήκες θα το επιτρέψουν να αλλάξουν τα πράγματα και το παιδί της φίλης μου όπως και τ’ άλλα παιδιά, θα προλάβουν να νιώσουν πραγματικοί φοιτητές, να ζήσουν όπως αξίζει στους νέους.
Η εναλλακτική με τρομάζει…!
Γράφει: ο Βαγγέλης Καρατζάς – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
