Η πρώτη αναφορά στο αίσθημα της ντροπής, γίνεται από τους πρώτους ανθρώπους που δημιούργησε ο Θεός, τον Αδάμ και την Εύα, όταν αυτοί παρακούγοντας τις εντολές του, έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό.
της Ειρήνης Τσιρακίδου – Opera Singer
Τότε για πρώτη φορά, ένιωσαν ντροπή για την γύμνια τους.
Γιατί όμως ένιωσαν ντροπή για τη γύμνια τους;
Ίσως γιατί πριν δεν υπήρχε διαχωρισμός μεταξύ αυτών και του Θεού αλλά τρώγοντας τον καρπό της γνώσης του καλού και του κακού, εισήλθαν στον δυαδικό κόσμο. Τον κόσμο των αντιθέτων όπου εμφανίζεται η κάθε έννοια,κάθε συναίσθημα μαζί με τα αντίθετα τους.
Ίσως ο καρπός της γνώσης του καλού και του κακού, τους έδειξε για πρώτη φορά πως δεν είναι τέλειοι όπως ο δημιουργός τους και ντράπηκαν για την ατέλεια τους.
Θα μπορούσαμε τότε να πούμε πως η ντροπή είναι το αποτέλεσμα της συνειδητοποίησης πως βρισκόμαστε στην πλευρά του κακού ή αυτού που θεωρούμε εμείς ως κακό.
Ίσως η ντροπή έρχεται όταν συνειδητοποιούμε πως η δράση μας ήταν εκτός των επιτρεπτών ορίων, εκτός νόμου (ηθικού ή κοσμικού).
Γιατί όμως η παράβαση έχει τέτοια επίδραση επάνω μας;
Γιατί είμαστε αγελαία ζώα! Για να επιβιώσουμε, πρέπει να ανήκουμε σε μια αγέλη. Η αγέλη μας προσφέρει προστασία. Για τον σύγχρονο άνθρωπο, η αγέλη του είναι η κοινωνία. Η κοινωνία, όπως και η αγέλη, έχει τους νόμους της, γραπτούς και άγραφους. Από την στιγμή που γεννιόσαστε, μας εκπαιδεύουν στο να μάθουμε όλους τους κανόνες.
Σε κάποιους δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση και σε κάποιους άλλους όχι.
Μαθαίνουμε να σεβόμαστε τα όρια ώστε να έχουμε την αποδοχή και την ασφαλή ύπαρξη μας μέσα σε αυτήν.
Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα ανεπάρκειας. Ντρεπόμαστε όταν δεν ανταποκρινόμαστε στα πρότυπα που πιστεύουμε πως πρέπει να έχουμε ώστε να είμαστε αποδεκτοί στο κοινωνικό σύνολο. Τις περισσότερες φορές το μέτρο με το οποίο συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους υπόλοιπους, είναι εντελώς παραμορφωμένο. Στην αγωνία μας να αρέσουμε, να νιώσουμε άξιοι, αρεστοί, μεγενθύνουμε μέσα μας τα κοινωνικά στανταρτς. Σε περίπτωση που δεν καταφέρουμε να τα προσεγγίσουμε, νιώθουμε ανάξιοι, ανεπαρκείς.
Γεμίζουμε με άγχος το οποίο αλλοιώνει τον χαρακτήρα μας. Ξοδεύουμε όλη μας την ενέργεια για να καταφέρουμε να γίνουμε αξιοθαύμαστοι.
Αν κάποιος μας επισημάνει μια ατέλεια μας, τότε το πρώτο συναίσθημα που αισθανόμαστε είναι η ντροπή.
Ντρεπόμαστε που δεν είμαστε τέλειοι.
Ντρεπόμαστε που ο άλλος διέκρινε το αδύναμο μας σημείο.
Στις σχέσεις μας, είτε φιλικές, είτε οικογενειακές, είτε ερωτικες, είτε επαγγελματικές, ντρεπόμαστε όταν ο άλλος δεν ανταποκρίνεται στα δικά μας στανταρτς. Τα στανταρτς με τα οποία θέλουμε να προβάλουμε τον εαυτό μας. Αν δεν ανταποκρίνεται σε αυτά, νιώθουμε πως η συμπεριφορά του μας μειώνει σε σχέση με τους άλλους. Μας ντροπιάζει γιατί αποκλείνει από αυτό που θελουμε να εμφανίζουμε ως προσωπικό προφίλ, φιλοσοφία και στάτους.
Άρα θα μπορούσαμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε πως η ντροπή είναι αποτέλεσμα μιας έντονης προσκόλλησης στο εγώ. Όσο μεγαλύτερη η ντροπή, τόσο μεγαλύτερη και η προσκόλληση στον εαυτό. Τόσο βαθύτεροι οι δεσμοί με τον υλικό κόσμο. Στον έρωτα για παράδειγμα που παραδινόμαστε στον άλλον, η αίσθηση της ντροπής εξαφανίζεται. Είμαστε έτοιμοι και ανοιχτοί να βγούμε από το εγώ μας και να αφεθούμε στον άλλον. Η αγάπη σημαίνει ακριβώς αυτό, τη πλήρη παράδοση και αποδοχή του άλλου γι’αυτό και η αγάπη δεν συμβαδίζει με την ντροπή… εκτός αν η ανασφάλεια, μας κάνει να αποζητούμε η αποδοχή του άλλου οπότε και φοβόμαστε μήπως δεν ταιριάζουμε στα στανταρτς του.
Στην ψυχολογία η έλλειψη του αισθήματος της ντροπής, είναι ένδειξη ψυχοπάθειας.
Άρα υπάρχει και η θετική πλευρά της ύπαρξης της ντροπής.
Η ντροπή είναι ένδειξη ευαισθησίας απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.
Είναι ένδειξη κατανόησης και αποδοχής των κανόνων της αγέλης αλλά και αποδοχή της αναγκαιότητας ύπαρξης της, αναγκαιότητα της ύπαρξης μας μέσα σε αυτήν.
Η ντροπή μας κρατά εντός ορίων, ηθικών και νομικών.
Για να απαλλαγούμε από την ντροπή που γίνεται τροχοπέδη για την ελεύθερη εκδήλωση του εαυτού μας, θα πρέπει να απαλλαγούμε από την ιδέα της τελειότητας! Αν έρθουμε σε ειρήνη με την ατελή φύση μας, τότε η ντροπή θα γίνει ένας δείκτης εγρήγορσης ώστε να επανερχόμαστε σε ευθυγράμμιση με τις κοινωνικές δομές σεβόμενοι και τους συνανθρώπους μας αλλά και την ατομικότητα μας.
Συμπεραίνω πως η ντροπή είναι το αναγκαίο «τσοπανόσκυλο» που κρατά το κοπάδι ενωμένο. Αρκεί το «τσομπανόσκυλο» να μη γίνει ο τσοπάνος!
Γιατί τότε αντί να λειτουργεί ως κώδωνας κινδύνου, γίνεται ενοχλητική συνεχή βοή μέσα στα αυτιά μας που παραμορφώνει την αντίληψη, την διάκριση και εντέλει, την αξιολόγηση του εαυτού.
Γράφει: η Ειρήνη Τσιρακίδου – Opera Singer
