Πατέρας και αδελφός ψάλτες βυζαντινής μουσικής. Αν και οι γονείς του τον… προόριζαν για γιατρό ή δικηγόρο τον κέρδισε το τραγούδι. Από τα 14 με μια κιθάρα στα χέρια και στα 19 κάνει το μεγάλο άλμα. Φεύγει από την Αιδηψό και έρχεται στην Αθήνα για να σπουδάσει. Τι ακολούθησε το εξιστορεί ο ίδιος, στην αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε. Και είναι από τις σπάνιες φορές που μιλάει για τον εαυτό του.
Ο Γιάννης Κούτρας συναντά τoν Γιώργο Φωτεινάκη και την εφημερίδα «+οικία» (Φωτογραφίες: PHOTOVEKRIS).
Η ομάδα του nevronas.gr νιώθει ιδιαίτερη χαρά και τιμή που φιλοξενεί θέματα της εφημερίδας «+οικία» και εύχεται στους συντελεστές της να ταξίδέψουν τους αναγνώστες της στο παρελθόν και στο μέλλον, στις αναμνήσεις και στις εμπειρίες, περιγράφοντας την καθημερινότητα με άλλα μάτια, τα δικά της μάτια!
Πότε συνειδητοποιήσατε την κλήση στη μουσική και το τραγούδι;
Τραγουδούσα από μικρό παιδί και δεν πίστευα ότι θα γίνω τίποτα άλλο εκτός από τραγουδιστής. Παρά τις αρχικές διαφωνίες των γονέων μου, όταν καταξιώθηκα κατά κάποιο τρόπο συμφιλιώθηκαν με την ιδέα. Οι κόρες μου πιστεύω πως δε θέλω να γίνουν εγώ, θέλω να γίνουν ευτυχισμένες. Με ενδιαφέρει να είναι χαρούμενες με τη δουλειά τους.
Πως είναι τα πρώτα χρόνια στην Αθήνα;
Αρχικά έμεινα σ΄ ένα υπόγειο. Δούλευα σε σιδεράδικο, σε βενζινάδικα… Όπου έβρισκα. Τα βράδια πήγαινα στο Εθνικό Ωδείο. Το τελείωσα αλλά δε μπορώ να πω ότι μου φάνηκε πολύ χρήσιμο στη δουλειά μου.
Την εποχή εκείνη έπεσε η Χούντα…
Είχαμε τα πολιτικά τραγούδια του Μίκη στο προσκήνιο. Στην Πλάκα αναπτύχθηκαν εστίες αντίστασης που τραγουδούσαμε Θεοδωράκη, Λοϊζο. Ένα βράδυ ήρθε ο Μάνος… μ΄ αυτόν άρχισα την καριέρα μου. Πήγαμε για πρόβα σπίτι του στη Ραφήνα. Ο Μάνος κάπνιζε εκείνη τη μέρα και έπινε πολύ καφέ. Κι όταν τον ρώτησα τι ήρθαμε να κάνουμε εδώ, αν δε κάνουμε πρόβα, μου είπε να βάψουμε ήρθαμε. Ο Μάνος ήταν φίλος μου.
Πως θυμόσαστε τον Μάνο Λοϊζο, τον οποίο αυτή την περίοδο τιμάτε στον ΙΑΝΟ;
Λέμε επτά τραγούδια του Μάνου. Αλεξανδρινός στην καταγωγή, πολιτισμένος. Έλεγε ωραία αστεία χωρίς να γελάει. Ήταν ευγενής… έκανε βέβαια κι αυτός τις καταχρήσεις του.
Μετά το Μάνο προκύπτει η γνωριμία με τον Θάνο Μικρούτσικο.
Στο ίδιο μαγαζί, που δουλεύαμε στην Πλάκα, πάλι βράδυ, έρχεται ο Θάνος. Μας άκουσε και στο τέλος με κάλεσε για την επόμενη μέρα σπίτι του για πρόβα. Κάναμε 10 ώρες πρόβα τη «Μουσική πράξη» στον Μπρεχτ. Μου έμαθε το «Άννα μη Κλαις», τη στάση του καλλιτέχνη πάνω στην πίστα. Κάναμε τον Μπρεχτ περίπου 40 παραστάσεις, πριν βγει σε δίσκο.
Το ΄77 ηχογραφήσατε τη μουσική πράξη στον Μπρεχτ. Ήταν ένας λόγος ώστε η μουσική να παίξει σημαντικό ρόλο για σας;
Το σκέφτομαι λίγο αντίστροφα. Τα καινούρια παιδιά, που έχω στον ΙΑΝΟ, είναι άτυχα με την εξής έννοια. Το ΄77 ήμουν στην δισκογραφική ΛΥΡΑ και συναντιόμουν για καφέ πριν την πρόβα με ανθρώπους όπως ο Γκάτσος, ο Χατζιδάκις, ο Τσαρούχης, ο Ελύτης. Μια πάστα ανθρώπων που τα σημερινά παιδιά δεν έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν…
Μετά από 40 χρόνια στο μουσικό στερέωμα βλέπετε τι και αν έχει αλλάξει κάτι στην ελληνική μουσική;
Ωραία ερώτηση! Πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ σπουδαία ταλέντα απλώς ήταν άλλες εποχές. Είχαμε δισκογραφία, ο «Σταυρός του Νότου» έχει φτάσει τα 2 εκατομμύρια πωλήσεις, αστρονομικά νούμερα. Τώρα μεταξύ σοβαρού και αστείου… Μίλησα με τον Ζουγανέλη και μου είπε ότι τον πήραν τηλέφωνο από την ΕΜΙ να παραλάβει αναμνηστικά που ο ορχηστρικός του δίσκος πούλησε 210 αντίτυπα και μου λέει ήμουν πρώτος σε πωλήσεις.
Τώρα δεν υπάρχει αυτό, τώρα υπάρχει το ίντερνετ που κατήργησε έμμεσα τη δισκογραφία και τα δισκοπωλεία. Άρα πέσαμε σε καλή εποχή εμείς, ο χειρότερος δίσκος που έκανα ήταν ένας του Χατζηνάσιου που πούλησε 20.000 αντίτυπα.
Τα νέα παιδιά…
Α, αυτά δεν έχουν βήμα να πατήσουν ώστε να προχωρήσει η καριέρα τους. Εμείς είχαμε. Τώρα είναι πιο μίζερα τα πράγματα. Γίνονται λιγότερες δουλειές. Οι καλλιτέχνες δουλεύουν μία φορά τη βδομάδα ή δύο, ενώ παλαιότερα εμφανιζόμασταν κάθε βράδυ. Προχωράω ακάθεκτος γιατί το ορκίστηκα στο Θάνο πριν πεθάνει, να λέω πάντα τα τραγούδια του, για όσο χρόνο έχω.
Αλήθεια γιατί πλέον δεν γίνονται μελοποιήσεις ποιητών; Μήπως ευθύνεται η έλλειψη παιδείας του καλλιτέχνη ή η έλλειψη ενδιαφέροντος για την ποίηση;
Υπάρχουν καλλιτέχνες που επιμένουν ακόμα στους ποιητές. Εγώ, ο Θηβαίος, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, επιμένουμε σε αυτό. Ακόμα και οι μεγαλύτεροι στιχουργοί δεν πλησιάζουν τα μεγέθη των ποιητών. Σήμερα αναγκάζονται να γράφουν μόνοι τους για λόγους δικαιωμάτων, οικονομικούς.
Οι νεότεροι σας στέλνουν κομμάτια;
Τα περισσότερα είναι σκουπίδια και δε μπορώ να τους το πω. Δεν έχω την αρμοδιότητα να κρίνω. Ντρέπομαι να γκρεμίσω τα όνειρά τους και τις φιλοδοξίες τους. Προσπαθώ με ωραίο τρόπο να κάνω παρατηρήσεις ως παλαιότερος σε νεότερο καλλιτέχνη. Από αυτά τα παιδιά που δε βρίσκουν βήμα βγαίνουν τα σκυλάδικα, οι σκυλάδες. Εγώ φρικάρω δε μπορώ να τα ακούσω.
Τελικά υπάρχει ελπίδα; Μέλλον;
Έχουμε μέλλον στο ελληνικό τραγούδι αλλά και βαρύ παρελθόν. Ακριβό σαν πολύτιμο λίθο. Έχουμε μεγάλους τραγουδιστές και πρέπει να τα κρατήσουμε αυτά παρακαταθήκη. Να τα αναγνωρίζουμε, να τα λέμε, να μην είμαστε σκατόψυχοι. Με συγχωρείς για την έκφραση. Θα μοιραστώ κάτι μαζί σου που δεν έχω μοιραστεί με πολλούς.
Ο Χατζιδάκις μας μάζευε στην Columbia, ερχόταν στο μπαρ και έβγαζε από τα τσιγάρα του μια μελωδία που είχε γράψει στο χαρτί του πακέτου, την είχε σχηματίσει στο μυαλό του και την εναρμόνιζε με στίχους χωρίς να παίξει. Την έδινε στους μουσικούς να την αντιγράψουν και από κει άκουγες αγγέλους να βγαίνουν από το τίποτα.
Σε μια γεμάτη καριέρα σαν τη δική σας υπάρχει κάποιο μουσικό απωθημένο; Ένας καλλιτέχνης που θα θέλατε να συνεργαστείτε;
Δε μπόρεσα λόγω συνθηκών να συνεργαστώ με τον Σταμάτη Κραουνάκη και το Σταύρο Ξαρχάκο. Ο Ξαρχάκος είναι ένας άνθρωπος που εκτιμώ αλλά δεν έχω συναντήσει και θα ήθελα να έχω πει τα τραγούδια τους, κατά την καλή εποχή του Ξαρχάκου και την γόνιμη τωρινή εποχή του Σταμάτη. Με το Σταμάτη έχουμε φιλική σχέση και τον ρωτάω αστειευόμενος αν θα συνεργαστούμε και λέει τα δικά του.
Η τελευταία σας δουλειά είναι οι «Ξυπόλητες Ψυχές» με τον Παπακωνσταντίνου το 2015. Από την πρώτη σας δουλειά αλλάξατε ως μουσικός;
Στον Μπρεχτ έμαθα την πολιτική στάση του μουσικού από το Θάνο και τον Ζιλ Ντασέν. Η Μελίνα είχε προτείνει και μια πιο θεατρική στάση στη σκηνή, στοιχείο το οποίο δανείστηκα. Διόρθωσα την άρθρωση μου μέσω του Θάνου και του Καββαδία γιατί με δυσκόλευαν οι ναυτικοί όροι. Τότε είχε μια πιο διεκπαιρεωτική αντιμετώπιση από μένα. Τώρα πλέον τα τραγούδια τα ζω. Όταν λέω τη «Γυναίκα» νιώθω λες και φεύγει όλη η ενέργεια από το σώμα μου σαν ηλεκτρισμός. Τα βλέπω από διαφορετική οπτική γωνία πλέον και κρατάω τα λόγια του Θάνου για τον Καββαδία ο οποίος είχε υποθέσει πως αυτά που γράφει μάλλον τα άκουσε στον ασύρματο παρά τα έζησε!
“Είχα δώσει τον Γουίλι και το Μαχαίρι στον Βασίλη κάποτε και ο Θάνος αναρωτήθηκε ποιός κάνει κουμάντο με δικά του τραγούδια. Ο Θάνος ήθελε το Βλάσση Μπονάτσο αλλά δε μπορούσαμε να τον προσεγγίσουμε γιατί ήταν στο Σικάγο και τον έπεισα να τα δώσουμε στο Βασίλη και έγιναν επιτυχίες και μέσω αυτού.”
Διάβασα μια ιστορία πως ο «Σταυρός του Νότου» δεν είχε απήχηση όταν ξεκίνησε. Μάλιστα, ο Ανδρέας Μικρούτσικος, ως ανώνυμος συντάκτης ενός περιοδικού έγραψε για τον αδερφό του πως «ο συνθέτης του «Σταυρού του Νότου» χαραμίζεται με αυτό».
Έλα!!! Δεν το γνώριζα αυτό. Αλλά μάλλον έτσι θα είναι γιατί ο Καββαδίας στα αυτιά των εταιριάρχων ήταν ελάσσων ποιητής. Αυτοί είχαν τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Βάρναλη και ποιητές όπως ο Πολέμης, ο Ουράνης, ο Καββαδίας. Ήταν οι περίφημοι ποιητές του ημερολογίου. Αυτό ενοχλούσε τον Καββαδία. Το «Φτερό του Καρχαρία» δεν μπορεί να το συλλάβει ανθρώπινος νους!
“Έχω το τελευταίο γράμμα του Θάνου, στο οποίο μου γράφει ότι, αξίζει τον κόπο να γίνεις πάλι ο γίγαντας που ήσουν το ‘77.”
Είχαμε εγκλωβιστεί να τραγουδάμε Καββαδία. Μας το ζητούσαν διαρκώς στις μουσικές σκηνές. Εγώ δε μπορούσα να διαχειριστώ αυτή την επιτυχία. Μετά από τον «Σταυρό» έλεγα ποιος Πλέσσας και ποιος Μίκης. Αφέθηκα σε μια μεγάλη και φοβερή κατάθλιψη που με τσάκισε σωματικά και αρρώστησα. Έμεινα 55 μέρες στην εντατική σε κώμα με 5% πιθανότητες να ζήσω.
“Άνοιγα τα μάτια μου και έλεγα θέλω να ζήσω για τη Μυρτώ την εγγονή μου, για την οικογένεια μου που ξοδεύτηκε για μένα.”
Στον ΙΑΝΟ θα σας δούμε 25 Απριλίου και 2 Μαϊου. Από πού αντλείτε ενέργεια όταν είστε στη σκηνή; Πως αλλάζει η φωνή σας;
Δε μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς τη μουσική γιατί έτσι έζησα. Με το ένα αυτί στη βυζαντινή μουσική και το άλλο στα jukebox και τα blues. Έτσι έκανα ένα κράμα στη φωνή μου να μη μοιάζει με κάποιου άλλου, με τη βοήθεια του Θάνου πάντα και έγινε αναγνωρίσιμη.
Ποια δουλειά ή συνεργασία αγαπάτε περισσότερο, εκτός από αυτές με τον Θάνο Μικρούτσικο;
Το «Κύριε των Δυνάμεων» του Σταμάτη Σπανουδάκη με την Ελένη Βιτάλη. Γνώρισα έναν έξοχο άνθρωπο, όπως ο Σταμάτης και μια μεγάλη τραγουδίστρια όπως τη Βιτάλη, που τραγούδησε συγκλονιστικά γιατί το είπε δωρικά, με απλότητα.
“Το τραγούδι το πας στο μυαλό, στην καρδιά και πάλι πίσω στο λαρύγγι. Αν δε το ζήσεις, το ‘χασες.”
Αν μπορούσατε να μιλήσετε στο Γιάννη του ’78 τι θα τον συμβουλεύατε;
Τα πάντα. Θα θυμάμαι πάντα τον Σταμάτη Σπανουδάκη να λέει: «ευτυχώς κάνω κάθε μέρα πολλά λάθη για να μπορώ να ζητάω συγχώρεση από το Θεό». Έχω κάνει πολλά λάθη. Έχω πικράνει ανθρώπους… Τα παιδιά μου, τη γυναίκα μου… χωρίσαμε. Τον πατέρα μου, τη μητέρα μου. Θέλω από όλη την οικογένεια μου και από τους καλούς μου φίλους να ζητήσω μια τεράστια συγγνώμη.
Υπήρξα εγωιστής, βίαιος, νέος με οργή και κακές προθέσεις, όλα όσα έχει ένα παιδί που δεν είναι διαχειρίσιμο. Όταν ο άνθρωπος φθείρεται εξωτερικά γλυκαίνει εσωτερικά και αποκτά μια σοφία. Μπορεί και αποδέχεται, συγχωρεί και ακούει. Από αυτούς ζητάω ταπεινά συγγνώμη και τους έχω πει πως αν δεν υπήρχαν, δε θα ζούσα. Θα έλεγα λοιπόν στον παλιό μου εαυτό, αν μπορούσα να αποφύγω αυτά θα ήμουν ένας καλύτερος άνθρωπος. Έτσι είναι το κάρμα και πολεμάω τώρα να το διορθώσω όσο αναλογεί στον καθένα.
