2 συμπληρωματικές έννοιες _ 2 σημαντικές, συνεργαζόμενες εγκεφαλικές λειτουργίες
Υπήρχε εποχή, μεγάλης διάρκειας, που το I.Q. (Δείκτης Νοημοσύνης) – θεωρούνταν ο βασικός συντελεστής επιτυχίας (και πιθανώς ευτυχίας) στη ζωή.
Την τελευταία 20ετία, κάποιοι επιστήμονες έθεσαν το ερώτημα: «Μπορούν οι άνθρωποι να είναι έξυπνοι με κάποιον τρόπο ανεξάρτητο της βαθμολογίας του δείκτη νοημοσύνης (IQ);»
Ξεκίνησαν έρευνες από επιστήμονες «γνωσιακού τομέα», κυρίως ψυχολόγους, με γνώμονα αυτό το ερώτημα και τη θέληση να εντρυφήσουν στο παραμελημένο πεδίο των συναισθημάτων και τον ρόλο τους στο νοητικό επίπεδο.
Ο Ρόμπερτ Στέρνμπεργκ (ψυχολόγος του Yale), ζήτησε από ανθρώπους να του περιγράψουν ένα «ευφυές άτομο». Τα πρώτα χαρακτηριστικά που του ανέφεραν ήταν οι πρακτικές δεξιότητες. Παράδειγμα πρακτικών δεξιοτήτων, στους χώρους εργασίας, είναι και το είδος της ευαισθησίας που επιτρέπει στους αποτελεσματικούς μάνατζερ να συλλαμβάνουν τα σιωπηρά μηνύματα. Αυτό από μόνο του εμπεριέχει ενσυναίσθηση _ που σημαίνει, κατανόηση των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων_δηλαδή ένα βασικό κομμάτι της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (Σ.Ν.). Άλλοι επιστήμονες, με σχετικές έρευνες στο θέμα αυτό είναι οι Gardner Howard (multiple intelligence), Salovey and Mayer κλπ.
Επίσης ακολούθησαν μελέτες, συγκεντρωμένες σε βιβλία του Daniel Goleman – ψυχολόγος, δημοσιογράφος / Bradbery and Greaves – occupational psychologists και σε άλλα επιστημονικά άρθρα, που έδειξαν ότι άνθρωποι με υψηλό ΔΝ (IQ) καταλήγουν να εργάζονται για ανθρώπους με μέτριο IQ, αν οι πρώτοι έχουν φτωχή ενδοπροσωπική νοημοσύνη και οι δεύτεροι, πλούσια (Howard Gardner, 1995), ή ότι άνθρωποι με υψηλό ΔΝ δεν έδειχναν να αισθάνονται θετικοί, ήρεμοι, σίγουροι, ευχαριστημένοι, σε σχέση με άλλους με χαμηλότερο ΔΝ.
Αναπόφευκτα λοιπόν, άρχισε ένα συστηματικό πλέον ψάξιμο, για παράγοντες (ανεξάρτητους από τον ΔΝ) που συμβάλλουν στην επιτυχία και αν θέλετε ακόμα και στην «ευτυχία» των ανθρώπων. Και οι παράγοντες αυτοί είναι πλέον ξεκάθαρο ότι είναι τα συναισθήματα → η κατανόηση και η διαχείρισή τους.
Η έννοια της Συναισθηματικής Νοημοσύνης, όπως την περιγράφει συνοπτικά ο Daniel Goleman (ψυχολόγος – δημοσιογράφος –Harvard):
Σύνολο ικανοτήτων για:
- αυτοέλεγχο
- διαχείριση σχέσεων
- ζήλο και επιμονή + ικανότητα να βρίσκει κανείς κίνητρα για τον εαυτό του
Παράλληλα, νευροεπιστήμονες (νευρολόγοι – ψυχίατροι – νευρολόγοι ερευνητές) όπως ο γνωστός νευροψυχίατρος Jojef Ledoux και ο Antonio Damazio (νευροψυχολόγος) και άλλοι, συνεχίζουν να επιχειρούν την σύνδεση των συναισθημάτων με συγκεκριμένες εγκεφαλικές λειτουργίες, χρησιμοποιώντας την νέα τεχνολογία της απεικόνισης του εγκεφάλου (εν λειτουργία).
Έχουν ως τώρα, βάσιμες ενδείξεις, για να μιλάνε για 2 εγκεφάλους – 2 μυαλά και 2 διαφορετικά είδη νοημοσύνης: Την λογική και την συναισθηματική.
Η πρώτη αφορά στο νεοφλοιό / προμετωπιαίους λοβούς και η δεύτερη, στο μεταιχμιακό πεδίο του εγκεφάλου όπου βρίσκεται π.χ. η αμυγδαλή, ο ιππόκαμπος και άλλοι ιστοί που είναι ενεργοί κατά τη διάρκεια βίωσης διαφορετικών συναισθημάτων.
Το μεταιχμιακό σύστημα,
έχει κεντρικό ρόλο στη μνήμη, μάθηση, συναίσθημα, νευροοενδοκρινολογική
λειτουργία και αυτόνομες δραστηριότητες.
Έχουν καταλήξει ότι αυτά τα δύο συστήματα (το μεταιχμιακό και ο νεοφλοιός) λειτουργούν συμπληρωματικά και όταν αλληλεπιδρούν ικανοποιητικά, προάγονται τόσο η Σ.Ν. (συναισθηματική νοημοσύνη) όσο και η Δ.Ν. (πνευματική ικανότητα). Επίσης, έχουν_κατά κάποιο τρόπο_καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, οποιοδήποτε ερέθισμα, πρώτα προκαλεί συναίσθημα και μετά, λογική σκέψη.
Πολύ χονδρικά μπορούμε να αναπαραστήσουμε αυτές τις λειτουργίες ως εξής:
(οποιοδήποτε) ΕΡΕΘΙΣΜΑ (οπτικό – ακουστικό)
Πρώτα προκαλεί Συναίσθημα (τον σπόρο κάθε παρόρμησης)
στο Μεταιχμιακό επίπεδο του εγκεφάλου
όσο περισσότερες
και ενεργές, αυτές
οι νευρωνικές διαδρομές
Και μετά Λογική σκέψη
στο ΝΕΟΦΛΟΙΟ (προμετωπιαίοι λοβοί)
Συναίσθημα και Νοημοσύνη
2 σημαντικές – συνεργαζόμενες
εγκεφαλικές λειτουργίες
Δημιουργία ΚΙΝΗΤΡΩΝ για επίτευξη στόχων.
(ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ)
Γράφει: η Πόπη Μάλεση
Βιβλιογραφία:
- Goleman, Daniel. ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΑ συναισθήματα, εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Α.Ε, Αθήνα, 2005.
- Bradberry, Travis & Greaves, Jean. Συναισθηματική νοημοσύνη_ το απλό βιβλιο, Εκδόσεις Κριτική Α.Ε, 2006
- Goleman, Daniel. H συναισθηματική νοημοσύνη_ Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από το «IQ»; Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, 1998.
