Πόσο εύκολο είναι να αποδεχθείς τη διαφορετικότητά του άλλου όταν δεν έχεις αποδεχτεί ακόμα τον εαυτό σου; Πόσο δελεαστικό είναι να κλείσεις τα μάτια σου μπροστά στη πραγματικότητα της αναπηρίας και να κατασκευάσεις την δική σου;
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Όλα αυτά εξετάζει με τον πιο ευχάριστο τρόπο η ιταλική κωμωδία του 2019 «Ο αδερφός μου κυνηγάει δεινόσαυρους» (My Brother Chases Dinosaurs / Mio fratello rincorre i dinosauri) πού βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο με τη πραγματική ιστορία του Τζιάκομο Ματσαριόλ και του μικρού του αδερφού Τζιοβάνι.
Η ταινία ξεκινάει με με το Τζακ, το μικρότερο παιδί μιας πενταμελούς οικογένειας που υποδέχεται με μεγάλη χαρά ένα ακόμη μέλος, τον Τζιο, που όπως του έχουν πει είναι τόσο κουλ, που έχει ένα έξτρα χρωμόσωμα και αυτό του δίνει την “υπερδύναμη” Σύνδρομο Down.
Στην εφηβεία ο Τζακ καταλαβαίνει ότι αυτό δεν είναι υπερδύναμη και θα ρθει η ώρα να ανακαλύψει τον έρωτα, να εφεύρει μία νέα περσόνα για τον εαυτό του, αποφασίζοντας όμως να αρνηθεί την ύπαρξη του Τζιο
Μία τρυφερή κωμωδία…
Η ταινία ενώ καταπιάνεται με δύσκολα θέματα και υπάρχουν στιγμές που συγκινούν, είναι ξεκάθαρα κωμωδία. Οι Ματσαριόλ είναι μία οικογένεια με πολύ χιούμορ και πολύ αγάπη, που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με υπομονή, θάρρος και έναν ιδιαίτερο, δικό της τρόπο. Ενώ είναι μία τραυματική εμπειρία η διαδικασία της πιστοποίησης αναπηρίας, όποιος το έχει ζήσει το ξέρει καλά, η σχετική σκηνή είναι πολύ αστεία γιατί περιγράφει μια παράλογη πραγματικότητα με τον πιο ανάλαφρο τρόπο. Ακόμα πιο γελοία αλλά αυθεντική η σκηνή που κάποιος δίνει συλλυπητήρια (;) στον πατέρα για την αναπηρία του γιου του…
Μπορεί κεντρικός ήρωας να είναι ο Τζακ, αλλά αυτό που κάνει την ταινία ιδιαίτερα τρυφερή είναι η παρουσία των δύο παιδιών ηθοποιών με Σύνδρομο Down που υποδύονται τον Τζιο σε διαφορετικές ηλικίες. Δύσκολα έχετε δει πιο χαριτωμένο παιδάκι στη ζωή σας από αυτό που υποδύεται το Τζιο στην νηπιακή ηλικία, ενώ ο μεγαλύτερος Λορέντζο Σίστο σε κερδίζει με την ενέργειά και το χαμόγελό του, το συναίσθημα που βγάζει αλλά και το πώς αναδεικνύει το χαρακτήρα του Τζιο.
Εφηβεία…
Τα αδέρφια των ανθρώπων με αναπηρία όπως το σύνδρομο Down, νοητική αναπηρία ή αυτισμό μεγαλώνουν πολύ διαφορετικά από τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Πολλές φορές και χωρίς να γίνεται συνειδητά, αναλαμβάνουν ευθύνες από πολύ μικρή ηλικία και κουβαλούν το φόβο και το άγχος για το τι μπορεί να προκύψει στο μέλλον. Αυτό συμβαίνει και στον Τζακ. Όπως κάθε έφηβος έτσι και ο Τζακ θέλει να ξεφύγει από την οικογένειά του αλλά να μην ξεχωρίζει από τους συνομηλίκους του. Θέλει να επανεφεύρει τον εαυτό του και ντρέπεται πια για τον Τζιο, γιατί θεωρεί ότι θα χαλάσει την εικόνα που κατασκευάζει για τους άλλους.
Το ένα ψέμα διαδέχεται το άλλο δημιουργώντας ευτράπελες καταστάσεις και η ταινία γίνεται ένα κλασικό teen movie, όπου υπάρχει η ωραία του σχολείου (η Arriana) οι δημοφιλείς μαθητές στους οποίους θέλει να μοιάσει και η αστεία προσπάθεια του να γίνει κάτι άλλο. Εκεί βρίσκει σύμμαχο μία οικογενειακή φίλη, που την υποδύεται η ευρηματική μούσα του Αλμοδοβάρ, Rossy de Palma
Ο Tζιο…
Τις προσπάθειες του, άθελά του, σαμποτάρει ο Tζιο. Που λατρεύει τον αδελφό του, που όσοι τον γνωρίζουν τον αγαπούν, που διεκδικεί πράγματα. Μία από τις συγκινητικότατες σκηνές της ταινίας είναι αυτή που αποφασίζει να γυρίζει μόνος του από το σχολείο.
Αυτό που επιθυμεί κάθε άνθρωπος με αναπηρία είναι το αυτονόητο δικαίωμα να ζήσει αυτόνομα.
Σε μία δίκαιη και οργανωμένη κοινωνία η προσβασιμότητα πρέπει να είναι η άμεση προτεραιότητα του κράτους και της κοινωνίας. Σε κάποιες αναπηρίες όμως η αυτονομία δεν χρειάζεται μόνο προσβασιμότητα αλλά και η δυνατότητα να απαγκιστρωθεί το άτομο από την βοήθεια και την προστασία μας και να κάνει πράγματα μόνο του, δοκιμάζοντας τα όριά του. Αυτό κάνει και ο Τζιο.
Δεν είναι όλα εύκολα…
Υπάρχουν στιγμές στην ταινία όπως και στην πραγματικότητα που δεν είναι όλα ρόδινα. Η στιγμή που παίρνουν τη διάγνωση οι γονείς. Το έχω ζήσει και δεν την ξεχνώ ποτέ…
Η πρώτη νύχτα που προσπαθείς να κοιμηθείς ενώ σου έχουν περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια το τι (θεωρούν) ότι δεν μπορεί να κάνει ποτέ το παιδί σου. Το διαρκές άγχος για το ποιο θα είναι το μέλλον του. Και αν αυτό θεωρείται δύσκολο για τους γονείς, φανταστείτε το βάρος για ένα μικρό αγόρι που αγαπάει τον αδερφό του, όπως αγαπάει ο Τζακ τον Τζιο.
Η άρνηση…
Η απόφαση του Τζακ να απαρνηθεί τον αδερφό του, δεν έγινε επειδή δεν τον αγαπάει, δεν έγινε μόνο γιατί ήθελε να ενταχθεί σε μια παρέα ή να γοητεύσει ένα έξυπνο και όμορφο κορίτσι. Έγινε γιατί κουράστηκε. Γιατί φοβάται και γιατί όπως κάθε έφηβος δεν έχει μάθει ακόμα να αγαπάει και να αποδέχεται τον ίδιο του τον εαυτό.
Ο πραγματικός Τζιάκομο Ματσαριολ αποδέχτηκε τον εαυτό του, αποδέχτηκε την αναπηρία του αδερφού του και έγραψε ένα βιβλίο που ενέπνευσε όχι μόνο την ταινία αλλά και πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Όμως δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τη δυνατότητα να ωριμάσουν συναισθηματικά, να αγαπήσουν τον εαυτό τους και να τον αποδεχτούν ώστε να είναι ανοιχτοί σε κάθε είδους διαφορετικότητα. Η έλλειψη αυτοεκτίμησης, παιδείας αλλά και ηθικού υπόβαθρου είναι αυτή που προκαλεί το φαινόμενο τον μισαναπηρισμού, ακόμα και μέσα στην ίδια την οικογένεια.
Μία πρόταση για όλες σχεδόν τις ηλικίες…
