Πόσο εύκολο είναι να ζεις σε ένα κόσμο όπου πουθενά δεν μπορείς να νιώσεις ασφαλής; Όπου ο μεγαλύτερος εχθρός σου, μπορεί να είναι ο άνθρωπος που έχεις επιλέξει για σύντροφό σου;
του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού
Αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνουν τα θύματα έμφυλης βίας εντός και εκτός γάμου, παγκοσμίως.
Το ντοκιμαντέρ «Πεθαίνοντας για ένα διαζύγιο» (Dying to Divorce) έχει θέμα την επιδημία γυναικοκτονιών στη γειτονική μας Τουρκία. Η ταινία παραγωγής 2021 μέσα από τις μαρτυρίες 2 θυμάτων έμφυλης βίας, της Κουμπρά και της Αρζού, ασχολείται με το φαινόμενο της βίας στο γάμο και της συστημικής μεροληψίας της Τουρκικής «δικαιοσύνης» απέναντι στα θύματα της βίας αυτής.
Γενναιότητα και δέος…
Η δικηγόρος Ipek Bozkurt είναι φεμινίστρια και ακτιβίστρια που συμμετέχει ενεργά στη προσπάθεια να σταματήσουν οι γυναικοκτονίες στην Τουρκία.
Μία χώρα όπου γίνονται 5 φόνοι γυναικών την εβδομάδα κατά μέσο όρο. Το θρησκευτικό, δικαστικό και πολιτικό κατεστημένο διάκειται φιλικά προς τους θύτες και όχι τα θύματα. Ένα κράτος που θεωρεί χειρότερο αδίκημα να επικρίνει κάποιος τον Ερντογάν από τον φόνο μιας γυναίκας. Η Ιπεκ μαζί με γενναίες γυναίκες σαν και αυτήν, προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα να επιβιώσουν απέναντι σε ένα εχθρικό σύστημα.
Αυτό που προκαλεί δέος στον θεατή όμως, είναι η αποφασιστικότητα, το σθένος και η διάθεση για ζωή των δύο θυμάτων: της Αρζού και της Κούμπρα.
Τίποτα δεν με είχε προετοιμάσει…
Η Αρζού παντρεύτηκε στα 14 έμεινε 9 φορές έγκυος και έγινε μητέρα έξι παιδιών. Στα 28 της όταν ανακοίνωσε στον άντρα της ότι δεν δέχεται να υπάρχει άλλη γυναίκα στη ζωή του, εκείνος, την καθήλωσε στο πάτωμα και την πυροβόλησε επανειλημμένα στα χέρια και στα πόδια με σκοπό όχι να τη σκοτώσει αλλά να την αφήσει ανάπηρη για να μην μπορεί να φροντίσει τον εαυτό και τα παιδιά της, όπως παραδέχτηκε και ο ίδιος.
Η περιγραφή του εγκλήματος από την ίδια την Αρζου, ξεπερνάει την έννοια της λέξης συγκλονιστικό, αλλά από την άλλη δεν βρίσκω κάτι πιο ταιριαστό να περιγράψει αυτό που ένιωσα.
Θα ήταν λάθος και προκατειλημμένο από μας να πιστέψουμε ότι όλα τα θύματα έχουν τo background της Αζρού.
Η αλήθεια είναι ότι ο μισογυνισμός και η περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής είναι κάτι που έχουν κοινό άντρες από όλες τις τάξεις, ανεξαρτήτως της καταγωγής τους, της οικονομικής κατάστασης ή του μορφωτικού τους επιπέδου.
Βαρβαρότητα με κουστούμι…
Η Κουμπρά είχε ένα τελείως διαφορετικό προφιλ. Μία δυναμική δημοσιογράφος με διεθνή εμπειρία στο δίκτυο Bloomberg, παντρεύεται ένα στέλεχος της εταιρείας στην Κωνσταντινούπολη και δύο μέρες μετά τη γέννα του παιδιού της, τέσσερα βίαια χτυπήματα στο κεφάλι από το σύζυγό της, την καθιστούν ανάπηρη με σοβαρές βλάβες στην κίνηση και στην ομιλία.
Ο σύζυγός της όχι μόνο δεν προφυλακίστηκε αλλά είχε και την επιμέλεια του παιδιού, έως ότου ξεκαθαριστεί νομικά η κατάσταση, με την αιτιολογία ότι η μητέρα λόγω της αναπηρίας της δεν ήταν σε θέση να το αναθρέψει…
Μέσα σε αυτή τη συναισθηματική πίεση, πραγματικά ανατριχιαστική η σκηνή που η νεαρή γυναίκα κλαίει με λυγμούς χαράς, όταν βλέπει τον αδελφό της μετά από καιρό.
Η δυστοπία του «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» alla Turca…
Πόσο δυσάρεστα οικεία είναι η ρητορική του Ερντογάν, όπως τη βέπουμε στην ταινία: μιλάει για τις παραδοσιακές αξίες της οικογένειας, για το «ένα έθνος» που είναι πάνω από όλα και βέβαια για τη θρησκεία που βολικά αντιμετωπίζει τις γυναίκες ως κάτι κάτι υποδεέστερο.
Τα ίδια ακούμε εδώ και δεκαετίες και εδώ. Στην Ελλάδα εθνικισμός δεν έχει κόκκινο χρώμα έχει γαλάζιο, όμως η θρησκεία και η οικογένεια χρησιμοποιούνται το ίδιο κυνικά, περισσότερο ως μηχανισμοί καταπίεσης και «σωφρονισμού» παρά ως καταφύγιο αγάπης και αλληλεγγύης.
Ενδεικτική της πολιτικής διάστασης του θρησκευτικού στοιχείου στη Τουρκία είναι η μαντήλα.
Παρατηρήστε στη ταινία ότι στις πολιτικές συγκεντρώσεις του Ερντογάν η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών τη φοράει, ενώ στις διωκόμενες από το καθεστώς συγκεντρώσεις φεμινιστριών είναι ανύπαρκτη.
Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει αυτό το κομμάτι της ταινίας που παρουσιάζει τις πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία την εποχή των τρομοκρατικών επιθέσεων, του αποτυχημένου πραξικοπήματος και του αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος που μετέτρεψε τον Ερντογάν σε σύγχρονο «Σουλτάνο».
Πογκρόμ εναντίον οποιασδήποτε διαφορετικής φωνής, αστυνομοκρατία, χαλκευμένη δικαιοσύνη και λογοκρισία. Πόσο άβολο ήταν να βλέπω την τουρκική αστυνομία να χτυπάει γυναίκες που διεκδικούν δικαιοσύνη, ενώ πριν λίγες μέρες είχαμε δει στην Αθήνα παρόμοιες σκηνές σε διαδήλωση κατά των βιασμών.
«Ναι αλλά ακόμα δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο της Τουρκίας», θα πει κάποιος… Εδώ θέλω να παρατηρήσω ότι η λέξη κλειδί είναι το ακόμα...
Αναπηρία και ελπίδα…
Το ίδιο αποφασιστικό χαμόγελο έχει και η Κουμπρά όταν έκανε λογοθεραπεία, όχι μόνο για να καταφέρει να μιλήσει στο παιδί της αλλά για να ακουστεί στο δικαστήριο, να καταθέσει για αυτά που δεν ήθέλε η δικαιοσύνη να ακούσει.
Δεν είναι μόνο η Τουρκία…
Η Βρετανή σκηνοθέτιδα Chloe Fairweather δημιούργησε μια συνταρακτική ταινία για ένα πρόβλημα που πλήττει τις γυναίκες σε όλο το κόσμο.
Κατά προσέγγιση μία στις τρεις γυναίκες στην Τουρκία κακοποιείται. Παγκοσμίως η αναλογία είναι 1 στις 4.
Εάν πιστέψουμε τα στατιστικά στην Ελλάδα μία στις έξι γυναίκες που διαβάζει αυτό το κείμενο έχει πέσει θύμα βίας κάποια στιγμή της ζωής της. Δυστυχώς κάτι μου λέει ότι η πραγματικότητα είναι χειρότερη.
Το πρόβλημα λοιπόν είναι εδώ, είναι δίπλα μας, είναι χρόνιο και συνεχίζεται. Ο μόνος τρόπος να σταματήσει είναι να ενώσουμε τις φωνές μας με τις φωνές των γενναίων γυναικών που στέκονται απέναντι στη βία και στη μεροληπτική «δικαιοσύνη».
Προσωπικά το νιώθω χρέος μου αφού ήταν μία τέτοια γυναίκα που κάποιες δεκαετίες πριν, άφησε πίσω της τη βία και με το παράδειγμα της, εξακολουθεί να διαμορφώνει το χαρακτήρα μου, ακόμα και αν δεν είναι πια εδώ.
