Εγκεφαλική παράλυση, ταμπού και ταυτότητα: Margarita with a Straw

Καμιά φορά μας είναι δύσκολο να αποφύγουμε τα κλισέ. Όταν ακούμε ινδικό κινηματογράφο, οι πιο πολλοί στην Ελλάδα σκεφτόμαστε χορευτικά, μελόδραμα, overreacting και λίγο εξωτικό συντηρητισμό.

του Βαγγέλη Καρατζά – Πατέρας παιδιού στο Φάσμα του Αυτισμού

Η ταινία “Margarita with a Straw“ του 2014 της ινδής σκηνοθέτιδας Shonali Bose σπάει όλα αυτά τα στερεότυπα και ασχολείται με θάρρος με θέματα που είναι ταμπού ακόμα και στον δυτικό κινηματογράφο.

Κεντρική ηρωίδα της ταινίας είναι η Λάιλα μία νεαρή Ινδή φοιτήτρια με εγκεφαλική παράλυση που αποφασίζει να σπουδάσει στις Ηνωμένες πολιτείες και ξεκινάει ένα ταξίδι ενηλικίωσης αλλά και συνειδητοποίησης της σεξουαλικής της ταυτότητας.

Η Λάιλα…

Είναι μία κοπέλα με χιούμορ, κάνει όνειρα, γράφει στίχους, πληγώνεται αλλά και πληγώνει, αγαπά την οικογένειά της αλλά διεκδικεί την ανεξαρτησία της.

Άλλες φορές είναι θαρραλέα και κάνει το πρώτο βήμα κι άλλες φορές φοβάται την ίδια της την επιθυμία.
Μία νεαρή Ινδή γυναίκα, χρήστρια αναπηρικού αμαξιδίου που έστω και διακριτικά εμφανίζεται στην ταινία να έχει την ανάγκη να δει πορνό, να αυνανιστεί, να έχει το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, όπως την έχουν γυναίκες σε όλο τον κόσμο.

Είναι σίγουρα μία διαφορετική κοπέλα αλλά όχι με διαφορετικές ανάγκες.

Και αυτό απεικονίζει επιτυχημένα στο φιλμ η Kalki Koechli που στο ρόλο της Λάιλα είναι απολαυστική. Αναδεικνύει τις δυσκολίες στην κίνηση και στην εκφορά του λόγου της με ένα τρόπο που σε κάνει να πιστεύεις ότι όντως έχει αναπηρία και όμως το κάνει ενώ ακτινοβολεί δύναμη και θετικότητα.

Ο λόγος που δεν επιλέχτηκε ηθοποιός με αναπηρία είναι ότι δεν βρέθηκε Ινδή ανάπηρη ηθοποιός να δεχθεί να εμφανιστεί σε ερωτικές σκηνές.

Ένα ταξίδι αυτογνωσίας…

Στη Νέα Υόρκη η Λάιλα γνωρίζει μία δυναμική τυφλή κοπέλα με καταγωγή από το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, τη Χανούμ και δημιουργείται μεταξύ τους μία ερωτική έλξη που καταλήγει σε σχέση και συγκατοίκηση.

Τότε η Λάιλα καταλαβαίνει ότι είναι bisexual γιατί ταυτόχρονα ελκύεται ερωτικά από ένα συμφοιτητή της.
Η αμφισεξουαλικότητα της Λάιλα είναι κάτι που εκπλήσσει και την ίδια.

Έτσι κι αλλιώς όμως έχει γεννηθεί “διαφορετική” λόγω της αναπηρίας της και καταλαβαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να ευτυχήσει κάποιος αν δεν αποδεχθεί τον εαυτό του, την ταυτότητα του, ακόμα και αν αυτή είναι “διαφορετική” από αυτό που ορίζει η πλειοψηφία ως “κανονικό”, ή αποδεκτή.

Η σκηνοθετική ματιά της Bose χειρίζεται τις ερωτικές σκηνές ισορροπώντας μεταξύ τρυφερότητας και επιθυμίας αποφεύγοντας την παγίδα του φθηνού αισθησιασμού αλλά και το συνήθη συντηρητισμό των Ινδών συναδέλφων της.

Απλή ταινία με χρώμα και ψυχή…

Ενώ ασχολείται με δύσκολα θέματα όπως η αναπηρία, ο οίκτος ή η συγκατάβαση και η απώλεια, η ταινία παραμένει σε όλη τη διάρκεια της γεμάτη χρώμα και φως και το χιούμορ εναλλάσσεται ή και συνδυάζεται με τη συγκίνηση και την τρυφερότητα.

Το πρώτο φιλί της Λάιλα με τον καλύτερο της φίλο, το τραγούδι με τη μητέρα της, η αστεία σκηνή που προσπαθεί να εξομολογηθεί ότι είναι bi (στην Ινδία μπάι λένε τις υπηρέτριες) και βέβαια οι συγκινητικές σκηνές από το νοσοκομείο και μετά δίνουν στην ταινία τον χαρακτήρα μιας πολύ τρυφερής αλλά σύγχρονης ντραμεντί.

Αυτό που ολοκληρώνει το συναισθηματικό χρωματισμό του φιλμ είναι το υπέροχο μουσικό θέμα το Mikey McCleary.

Η σκηνοθέτιδα…

Η Bose μεγάλωσε στην Ινδία αλλά σπούδασε κινηματογράφο στις Ηνωμένες πολιτείες ενώ ήταν ήδη μητέρα δύο παιδιών. Η μητέρα της πέθανε όταν ήταν είκοσι ενός ετών. Λίγα χρόνια πριν την ταινία έχασε το πρωτότοκο γιο της Ισαν, μόλις στα 16 του από τραγικό ατύχημα στο σπίτι τους.

Έχει αποκαλύψει η ίδια ότι είναι μπαϊσέξουαλ και ότι είχε στο οικογενειακό της περιβάλλον άτομα με αναπηρία που την επηρέασαν και της έδωσαν το βιωματικό υλικό τόσο για αυτήν την ταινία όσο και για το ‘«The Sky is Pink» του 2019 που αφορά την πραγματική ιστορία μιας κοπέλας με πνευμονική ίνωση.

Άλλωστε τολμηρό ήταν και το σκηνοθετικό της ντεμπούτο το 2005 με την ταινία «Amu» που αναφερόταν για πρώτη φορά στη γενοκτονία των Σιχ το 1984.

Και στις τρεις ταινίες η Bose μετουσίωσε τις τραυματικές εμπειρίες και τα βιώματά της, με δημιουργικό τρόπο, σε καλλιτεχνικά έργα ώστε να εμπνεύσουν και να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους να σπάσουν τα στερεότυπα, να αντιμετωπίσουν την απώλεια και και να διεκδικήσουν με θάρρος το δικαίωμα στην ταυτότητα τους.

Εκτίμησα ιδιαίτερα και το πώς αντιμετώπισε σεναριακά τη σχέση της Λάιλα με τη μητέρα της, αποδεικνύοντας ότι η πραγματική αγάπη σεβεται την ελευθερία του άλλου ακόμα και αν αυτό που είναι, ή επιλέγει να είναι δεν συμφωνεί με τις αντιλήψεις, τις αρχές ή την αισθητική μας.

Μακάρι κάποτε οι Έλληνες δημιουργοί να τολμήσουν να ασχοληθούν με την αναπηρία και δραματουργικά, με παρόμοιο θάρρος όπως η Bose και όχι μόνο σε ντοκιμαντέρ ή ταινίες μικρού μήκους.

Ο καλύτερος τρόπος να κλείσω είναι να σας προτρέψω να κάνετε αυτό που κάνει η Λάιλα στη τελευταία σκηνή.

Το αξίζουμε όλοι μας κάποια στιγμή και πραγματικά βοηθάει.