Τα ζητήματα της εργασιακής ένταξης ατόμων με αναπηρία είναι πολύπλοκα και πολυσύνθετα. Ακριβώς για το λόγο αυτό αναδεικνύεται η θεσμική και πολιτική αναγκαιότητα ενός σχεδίου δράσεων, το οποίο θα οδηγήσει στην αύξηση ίσων ευκαιριών των ανάπηρων ατόμων τόσο στο χώρο της εργασίας όσο και σε ολόκληρη την κοινωνία.
της Κωνσταντίνας Μπαλατσούκα – Ψυχολόγος
Τα ισχύοντα διεθνή και ευρωπαϊκά νομοθετικά πλαίσια – η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, αλλά και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική 2010 – 2020 κατοχυρώνουν το δικαίωμα των ανάπηρων ατόμων στην κοινωνική τους ένταξη αλλά και στην εργασία.
Τί γίνεται όμως στην πραγματικότητα;
Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που σχετίζονται με την εργασία, την απαγόρευση των διακρίσεων και παρά τα οικονομικά κίνητρα προς τους εργοδότες, το ποσοστό εργασίας των ατόμων με αναπηρία και ιδιαίτερα των ατόμων με νοητική αναπηρία εξακολουθεί να είναι χαμηλό στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία από αυτές είναι και η Ελλάδα. Συγκεκριμένα, τα χαμηλότερα επίπεδα εργασίας και εκπαίδευσης τεκμηριώνουν το γεγονός ότι το ποσοστό φτώχειας για τα ανάπηρα άτομα είναι 70% υψηλότερο από το μέσο όρο. Μεταξύ αυτών υπάρχουν 4 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ με αναπτυξιακές αναπηρίες. Το ποσοστό αναπηρίας των συγκεκριμένων ατόμων σε σχέση με το γενικό πληθυσμό είναι υπερδιπλάσιο.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
- Ποιες είναι οι πραγματικές προκλήσεις των ατόμων με αναπτυξιακή αναπηρία και των οικογενειών τους;
- Πώς αυτά τα άτομα θα μπορέσουν να περάσουν από την προ επαγγελματική εκπαίδευση στην επαγγελματική;
Στο σημείο αυτό χρειάζεται να αναρωτηθούμε – το ζήτημα άραγε είναι τί χρειάζεται να πράξουν τα συγκεκριμένα άτομα ή πώς χρειάζεται να ενεργήσει η ίδια η πολιτεία και η κοινωνία;
Για να καταφέρουμε να προσεγγίσουμε το παραπάνω ερώτημα χρειάζεται να σκεφτούμε σε δύο επίπεδα: Το πρώτο σχετίζεται με την υιοθέτηση από όλους μας της κοινής παραδοχής ότι η αναπηρία αποτελεί ένα κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Είναι μία ζώσα κατάσταση και συνδέεται με κοινωνικά εμπόδια, στα οποία η πολιτεία οφείλει να είναι έμπρακτα παρούσα. Και αφού αυτό γίνει κατανοητό στο βαθύτερο νόημά του, τότε μπορούμε να περάσουμε και στο δεύτερο επίπεδο: Τι μπορεί να πραγματωθεί, έτσι ώστε τα άτομα με αναπτυξιακή – νοητική αναπηρία να διαθέτουν όλα εκείνα τα εφόδια που θα τους προετοιμάσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας;
Αναδεικνύεται, λοιπόν, η ανάγκη ύπαρξης και δημιουργίας καινοτόμων μεθόδων κατάρτισης για την πρόσληψή τους αλλά και ένα σχέδιο δράσης για ενταξιακά περιβάλλοντα επιχειρήσεων. Ένα τέτοιο παράδειγμα προγράμματος αποτελεί το EDGE: Εmployability Disability Growth Entrepreneurship, το οποίο είναι χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα Erasmus Plus.
Συγκεκριμένα, αποτελεί μία διακρατική συνεργασία πέντε ευρωπαϊκών χωρών, που αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις σχετικά με το χαμηλό ποσοστό εργασίας των ατόμων με αναπτυξιακή αναπηρία. Μία από τις χώρες που συμμετέχουν είναι και η Ελλάδα, έχοντας ως εκπρόσωπο το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και υπεύθυνη καθηγήτρια την κα Βλάχου Αναστασία.
Στα πλαίσια της διακρατικής συνεργασίας δημιουργήθηκε μία εργαλειοθήκη με τα ακόλουθα προγράμματα:
- Ενίσχυση των Ικανοτήτων των Ατόμων με Αναπηρία και Προώθηση της Ένταξής τους στην Αγορά Εργασίας αναπτύσσοντας δεξιότητες ενσυνειδητότητας.
- Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα κατάρτισης για άτομα με νοητική αναπηρία με στόχο την ανάπτυξη των απαραίτητων “ήπιων” δεξιοτήτων (soft skills-όπως η ικανότητα επικοινωνίας, η αυτοπεποίθηση, η αυτογνωσία και η ικανότητα εργασίας µε άλλα άτομα) που θα διευκολύνουν την αυτό-απασχόλησή τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική συζήτησή μας είναι σημαντικό να γίνει μία σύντομη παρουσίαση του προγράμματος EDGE – Απασχόληση, Αναπηρία, Ανάπτυξη, Επιχειρηματικότητα όπως αυτό αναλύεται και παρουσιάζεται στο εγχειρίδιο που δημιουργήθηκε από την ερευνητική ομάδα.
Αναλυτικά, οι ερευνητές διατύπωσαν τα ακόλουθα:
Στόχοι του Προγράμματος
• Δημιουργία καινοτόμων στοχευμένων μεθόδων κατάρτισης για την επιτυχή διάθεση θέσεων εργασίας.
• Υποστήριξη των εταιριών ως προς την ενεργητικότητά τους και όσον αφορά την πρόσληψη ατόμων με νοητική αναπηρία.
• Προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων.
Άμεση ομάδα-στόχος
• Νέοι (18-35 ετών) με νοητική αναπηρία.
• Εκπαιδευτές που εργάζονται με άτομα με νοητική αναπηρία.
• EDGE σύμβουλοι σταδιοδρομίας.
• Διευθυντές και επιχειρηματίες, ενδοεπιχειρησιακοί εκπαιδευτές.
Έμμεσες ομάδες-στόχοι
• Εμπλεκόμενοι/ Ενδιαφερόμενοι φορείς (οικογένειες, τοπικά ιδρύματα, κέντρα αναπηρίας σε εθνικό επίπεδο, πάροχοι υπηρεσιών σχετικοί με τη νοητική αναπηρία, σχολεία).
Αποτελέσματα
• Προετοιμασία των νέων με νοητική αναπηρία για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, είτε ως εργαζόμενοι ή ως επιχειρηματίες.
• Προετοιμασία και παρακίνηση των εταιριών να προσλάβουν νέους με νοητική αναπηρία.
Επίδραση
Η αξία του έργου σε ευρωπαϊκό επίπεδο εντοπίζεται στο ότι το EDGE θα επιφέρει τα ακόλουθα αποτελέσματα:
• Προσδιορισμός των στερεοτύπων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με νοητική αναπηρία στην αγορά εργασίας.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν την ανάγκη η εκφρασμένη πολιτική να γίνει εφαρμόσιμη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο επαγγελματικής εκπαίδευσης και προετοιμασίας των αναπήρων ως προς την αγορά εργασίας.
Οι συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα, η σύμπραξη του ακαδημαϊκού κόσμου αλλά και το μοίρασμα των βιωμάτων των αναπήρων είναι αυτά που θα στρέψουν το φακό της κοινωνίας, θα ενισχύσουν την άρση των στερεοτύπων και θα οδηγήσουν στην υιοθέτηση του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας.
Διαβάστε ακόμη…
«ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ»… Eργασιακή ένταξη των ΑμεΑ
Γράφει: η Κωνσταντίνα Μπαλατσούκα – Ψυχολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εγχειρίδιο Προγράμματος EDGE – Απασχόληση, Αναπηρία, Ανάπτυξη, Επιχειρηματικότητα, 2019
Εγχειρίδιο Προγράμματος EDGE – Ενίσχυση των Ικανοτήτων των Ατόμων με Αναπηρία και Προώθηση της Ένταξής τους στην Αγορά Εργασίας – Σύντομος Οδηγός, 2019
Η Αναπηρία στα Χρόνια της Κρίσης, Καραγιάννη Γιώτα, 2017
