Το κοινωνικό στίγμα της αναπηρίας συνεχίζει να επιβιώνει και στις μέρες μας στη χώρα μας. Άνθρωποι του Πολιτισμού (!) συνεχίζουν να εκφράζουν την αναπηροφοβία τους. Ό,τι αδύναμο, ανίσχυρο, ανήμπορο, μη ολοκληρωμένο, μη «κανονικό» ταυτίζεται με την έννοια της αναπηρίας σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής μας ζωής.
του Βασίλη Οικονόμου – Ηθοποιός – Σκηνοθέτης – Εκπαιδευτής Θεάτρου – Αρχαιολόγος
Παρά τους έντονους αγώνες την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα από τους αναπήρους τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο τα στερεότυπα περί αναπηρίας όχι μόνο καλά κρατούν αλλά και κληρονομούνται και διαιωνίζονται στο όνομα της «κανονικότητας».
Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους σε εβδομαδιαία ποσόστωση στη χώρα μας ένα άρθρο, δημοσίευμα ή δημόσιος λόγος εμπεριέχει τουλάχιστον έναν όρο ή μία φράση μισαναπηρισμού. Μία κατάσταση που επιβάλλει στον ανάπηρο άνθρωπο να γίνεται έρμαιο της βλάβης του και κατά συνέπεια καθίσταται ακόλουθος του ιατροκεντρικού μοντέλου για την αναπηρία κατά το οποίο οι κοινωνικοί περιορισμοί των αναπήρων οφείλονται στις φυσικές δυσλειτουργίες τους, δηλαδή στην αναπηρία τους. Το κοινωνικό μοντέλο διαχωρίζει τη «βλάβη» από την «αναπηρία». Η πρώτη έννοια αναφέρεται σε κάποιου είδους δυσλειτουργία και η δεύτερη στον περιορισμό που η δυσλειτουργία αυτή προκαλεί στη ζωή των ατόμων που τη φέρουν.
Από την πένα του θεμελιωτή της σπουδής για την Αναπηρία Michael Oliver* έως και σήμερα η φράση «Η αναπηρία δεν είναι πρόβλημα αλλά μια ζώσα κατάσταση» συνεχίζει να αποτυπώνει το αυτονόητο δικαίωμα των αναπήρων για ισοτιμία, συμπερίληψη, συναντίληψη και συνεκπαίδευση.
Πάμε λοιπόν από την αρχή. Ονομάζομαι Βασίλης Οικονόμου, είμαι ηθοποιός, σκηνοθέτης, εκπαιδευτής θεάτρου και αρχαιολόγος. Είμαι ανάπηρος. Έχω ιδρύσει την επαγγελματική συμπεριληπτική (για όλους/ες/α) θεατρική ομάδα ΘΕΑΜΑ με ανάπηρα άτομα στην κύρια σύνθεσή της. Το ΘΕΑΜΑ έχει παρουσιάσει έργα του τόσο σε σημαντικά εγχώρια φεστιβάλ (Φεστιβάλ Αθηνών 2016) όσο και σε διεθνή (Brighton Fringe Fest 2017) και συμμετέχει σε υψηλού καλλιτεχνικού και εκπαιδευτικού επιπέδου ευρωπαϊκά προγράμματα. Έχω επίσης συνιδρύσει το επαγγελματικό εργαστήρι συμπεριληπτικής εκπαίδευσης Θεάτρου και Χορού με την επωνυμία «ΊΣΟΝ», ένας κοινός τόπος συνεύρεσης, συνεκπαίδευσης και συμπόρευσης αναπήρων και μη αναπήρων καλλιτεχνών.
Κι όλα αυτά δεν έγιναν εύκολα. Καμία πόρτα δεν στάθηκε ανοιχτή. Κι αυτό συνέβαινε γιατί ήθελα να προχωρήσω με βάση την καλλιτεχνική μου αξία κι όχι εκμεταλλεύοντας τον οίκτο και τη φιλανθρωπία που εγείρει η βλάβη η δική μου ή των συνεργατών μου.
Δεν είμαι καλλιτέχνης επειδή είμαι ανάπηρος. Δεν μπορεί όμως κανείς να με εμποδίσει να είμαι επαγγελματίας καλλιτέχνης επειδή είμαι ανάπηρος.
Όσο για τη φράση του γνωστού ηθοποιού Κ. Μαρκουλάκη να παραλληλίζει την αδυναμία του να εργαστεί με την αναπηρία δεν θα ζητήσω να ανακαλέσει γιατί μπορεί να επικαλεστεί το «που λέει ο λόγος»… αλλά αυτός ο ισχυρός δημόσιος λόγος μπορεί να οδηγήσει στη ψυχολογική τελμάτωση κάθε ανάπηρου αναγνώστη.
Καμία ανοχή σε αυτούς που αναπαράγουν στερεότυπα ή και κακοποιητικό λόγο!
Ήρθε η στιγμή η φωνή των ανάπηρων καλλιτεχνών να ενδυναμωθεί. Στις ερχόμενες εκλογές του Σ.Ε.Η. (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών) ο Πάνος Ζουρνατζίδης, η Έλη Δρίβα κι εγώ ο ίδιος βάζουμε υποψήφιοι στη δημοκρατική ενότητα ηθοποιών ως πολιτικά δικαιωματική πράξη. Η αναπηρία του ηθοποιού, επίκτητη ή εκ γενετής δεν μπορεί να αποτελεί εμπόδιο ή αιτία παύσης της επαγγελματικής του πορείας! Διεκδικούμε ορατότητα κι όχι εξουσία.
Συμπερίληψη σημαίνει αποδοχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και της ισότιμης αποδοχής όλων.
Ναι, λοιπόν. Είμαι ανάπηρος ηθοποιός. Μπορώ να εργαστώ.
*Ο Michael Oliver, (3/2/1945-2/32019) ήταν Βρετανός ακαδημαϊκός, συγγραφέας και ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ανάπηρων. Ήταν Ομότιμος Καθηγητής των Σπουδών περί Αναπηρίας, στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς. Η έρευνα του αφορούσε το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας και η ακτιβιστική του δράση επικεντρωνόταν στην υπέρβαση των ορίων του συστήματος, που αντιμετωπίζουν οι ανάπηροι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους.
Διαβάστε ακόμη…
Η Κοινωνία είναι αυτή που καθιστά Ανάπηρους τους Ανθρώπους
Γράφει: ο Βασίλης Οικονόμου – Ηθοποιός – Σκηνοθέτης – Εκπαιδευτής Θεάτρου – Αρχαιολόγος
