Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσουμε να καταγράψουμε, με απλό και κατανοητό τρόπο, το πως μπορούμε να βοηθήσουμε την εκπαίδευση ενός παιδιού στη χρήση της τουαλέτας.
του Νίκου Παγίδα – Εργοθεραπευτής
Στα περισσότερα παιδιά, ο ”αποχωρισμός” από την πάνα δημιουργεί ανασφάλεια (χάνουν κάτι που μέχρι τώρα ήταν δικό τους, ήταν ”κομμάτι” τους). Οι γονείς γνωρίζετε καλύτερα από τον καθένα το παιδί σας. Αυτό μην το ξεχνάτε όταν δίνετε πληροφορίες στον ειδικό που θα σας καθοδηγήσει. Οι λεπτομέρειες, που μπορεί να σας φαίνονται ανούσιες, είναι σημαντικές.
Ας δούμε παρακάτω κάποιες επισημάνσεις που θα σας φανούν χρήσιμες.
– Οπλιστείτε με υπομονή και επιμονή. Αυτό θα σας βοηθήσει να στηρίξετε, την από κοινού με το παιδί, προσπάθεια εκπαίδευσης. Είναι σημαντικό να νιώσετε πρώτα οι ίδιοι έτοιμοι, ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε. Χρειάζεται σταθερότητα στο πρόγραμμα που θα ακολουθήσετε, στις οδηγίες που θα δίνετε, αλλά και στις αντιδράσεις σας, είτε σε θετικές, είτε σε αρνητικές εκφάνσεις της προσπάθειας.
– Χρειάζεται ευελιξία και φαντασία στη στρατηγική προσέγγισης που θα ακολουθήσετε. Να θυμάστε, κάθε παιδί θέλει το χρόνο του και τον τρόπο του. Αντιμετωπίστε και χρησιμοποιήστε τα ”τερτίπια” του, με θετικότητα. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά, πολλές φορές μας δοκιμάζουν.
– Ξεκινήστε εξηγώντας στο παιδί τη χρήση της τουαλέτας λεκτικά, με εικόνες, με τη χρήση κοινωνικών ιστοριών, χρησιμοποιώντας οπτικοακουστικό υλικό (ένα video από παιδικό), με παιχνίδι μίμησης (παίξιμο ρόλων με κούκλες). Χρησιμοποιήστε τα παραπάνω κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης όταν χρειάζεται. Έτσι θα βοηθήσετε το παιδί να αντιληφθεί πιο σωστά και πιο γρήγορα τη διαδικασία της τουαλέτας.
– Κάντε το παιδί να νιώσει άνετα στο χώρο της τουαλέτας βάζοντάς το να καθίσει στη λεκάνη με κατεβασμένο το καπάκι. Αλλάζετε την πάνα μέσα στο χώρο της τουαλέτας και επιδιώξτε την συμμετοχή του παιδιού (όπου είναι δυνατόν) σε αυτή τη διαδικασία, με το να γδυθεί-ντυθεί, με το να σας δίνει μαντηλάκια για να το καθαρίσετε, με το να βάλετε μαζί κρέμα, με το να πετάξει στα σκουπίδια την λερωμένη πάνα, με το να πλύνει τα χέρια του μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
– Παρατηρείστε πότε το παιδί ουρεί και αφοδεύει στην πάνα. Συνήθως συμβαίνει μετά από κατανάλωση φαγητού-ποτού ή μετά τον ύπνο. Αυτό θα σας βοηθήσει να φτιάξετε ένα πρόγραμμα τουαλέτας. Να έχετε στο μυαλό σας ότι αρχικά θα πρέπει να βάζετε το παιδί να κάθετε στην λεκάνη αρκετές φορές την ημέρα, σε τακτά χρονικά διαστήματα και σίγουρα τις ώρες που είναι πιθανότερο να ουρήσει ή αφοδεύσει. Προσοχή όμως μην σας γίνει ”εμμονή”. Δώστε του χρόνο και μην γίνεστε πιεστικοί. Το άγχος σας μεταδίδεται στο παιδί. Σίγουρα θα σας φανεί χρήσιμο να φτιάξετε ένα πίνακα, που θα σημειώνετε ανά μέρα, τις ώρες που πήγε τουαλέτα και τις επιτυχημένες ή όχι προσπάθειες.
– Επιβραβεύστε το παιδί κάθε φορά που επιτυγχάνει, τόσο λεκτικά, όσο και με κάτι που του αρέσει. Σε περίπτωση ατυχήματος ή αποτυχημένης προσπάθειας, συγκρατηθείτε. Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου. Δείξτε του εμπιστοσύνη και κάντε το να νιώσει ασφάλεια και αυτοεκτίμηση, εξηγώντας του ότι την επόμενη φορά θα τα καταφέρει και θυμίζοντας γιατί πάει τουαλέτα. Η θετική εκφραστικότητα στις αντιδράσεις, βοηθά το παιδί, αποφύγετε όμως τις υπερβολές.
– Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε από την αρχή κάποια βοηθήματα, ώστε η τουαλέτα να ”έρθει” στα μέτρα του παιδιού. Ένα μαλακό καθισματάκι λεκάνης και ένα υποπόδιο (σκαμπουδάκι) για να πατάει τα πόδια του, θα το κάνουν να νιώσει άνετα και να έχει καλύτερη στάση στο σώμα.
– Μην πανικοβληθείτε αν το παιδί είναι αρνητικό ή κάνει πισωγύρισμα. Σκεφτείτε ότι μπορεί να θέλει να επικοινωνήσει μαζί σας για κάτι. Μπορεί ακόμα να ”παίζει” μαζί σας. Προσπαθήστε να το καταλάβετε. Η σταθερότητα και η ηρεμία σας θα το βοηθήσουν να επανέλθει.
– Η καθοδήγηση από κάποιον ειδικό θα σας κάνει να νιώσετε πιο σίγουροι.
Το κάθε παιδί, μας δείχνει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, το δρόμο που θα ακολουθήσουμε. Εμείς πρέπει να τον χαράξουμε. Όσες δυσκολίες και αν προκύψουν, χρειάζεται να είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε, με υπομονή. Αργά ή γρήγορα, θα έρθουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Θυμηθείτε να επιβραβεύετε και τον εαυτό σας, για την προσπάθεια που καταβάλετε. Να είστε ανεκτικοί και δίκαιοι μαζί του.
Γράφει: ο Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
