Όταν το 2018, μου ζητήθηκε από τη Λυρική Σκηνή να σχεδιάσω ένα εργαστήριο κίνησης για μικτή ομάδα ατόμων με ή χωρίς αναπηρίες, χωρίς δεύτερη σκέψη πρότεινα το VISUALIZING SOUND (εργαστήριο που ερευνά τους τρόπους με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε και εκφράζουμε την κίνηση και τον ήχο) και ζήτησα να απευθυνθούμε συγκεκριμένα σε άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής. Ήταν η πρώτη φορά που θα δούλευα με τέτοια ομάδα και δεν ήξερα τι ακριβώς θα αντιμετωπίσω αλλά είχα μια έντονη διαίσθηση πως ήταν η σωστή επιλογή.
της Γιώτας Πεκλάρη – Χορεύτρια – Χορογράφος – Δασκάλα Χορού
Η πρώτη μου φροντίδα ήταν να δημιουργήσουμε κατά τη διάρκεια των συναντήσεων μας, έναν ασφαλή χώρο, στον οποίο όλοι θα νιώθουν ορατοί και σημαντικοί. Ως βασικό εργαλείο χρησιμοποιήσαμε το body music, ένα βιωματικό τρόπο συνύπαρξης, που στηρίζεται αποκλειστικά στη χρήση του σώματος για την παραγωγή μουσικής.
Αρχίσαμε λοιπόν να χτίζουμε ένα κοινό λεξιλόγιο κινήσεων-ήχων
Τι σημαίνει αυτό;
Οι ήχοι μας προέρχονταν από κινήσεις του σώματος. Χτυπήματα των δακτύλων, των ποδιών, των χεριών, μεταξύ τους ή πάνω στο σώμα και οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή μέσω της ακοής και της αφής. Αυτή η πρακτική, έδωσε σε λίγο καιρό τη δυνατότητα στην μικτή ομάδα να δρα παράλληλα, χωρίς την ανάγκη φωνητικής περιγραφής ή διερμηνείας στη νοηματική.
Το επόμενο βήμα…
Ήταν να ανακαλύψουμε τον τρόπο που αυτό το λεξιλόγιο, γίνεται γλώσσα. Όπως σε όλες τις γλώσσες, μιλάμε και σκεφτόμαστε, συσχετίζοντας τις λέξεις και τα νοήματα. Το ίδιο και στη μουσική και τον χορό. Δημιουργώντας μοτίβα και έπειτα μεγαλύτερες έννοιες/φράσεις, συνομιλήσαμε εκτελώντας μέχρι και πολύπλοκες ασκήσεις πολυρυθμίας. Μέσα από μεθόδους αυτοσχεδιασμού, μεταφράσαμε τον ήχο και την κίνηση, αναπτύσσοντας την δημιουργικότητα μας και το κυριότερο, αφυπνίσαμε τις αισθήσεις μας. Κερδίζοντας ένα σώμα ευαίσθητο στα ερεθίσματα, έτοιμο να συνδεθεί με ένα εξωλεκτικό λεξιλόγιο, προσβάσιμο σε όλους, αναπτύχθηκε η αίσθηση της συλλογικότητας στην ομάδα και τονώθηκε η αυτοπεποίθηση κάθε μέλους. Η επιτυχία ήταν τέτοια, που τα μέλη κατάφεραν να αλληλεπιδρασουν, ακόμα και σε συνθήκες που έμοιαζαν εντελώς ασύμβατες.
Η διαδικασία ήταν πολλές φορές έντονα συναισθηματική
Θα διηγηθώ ένα μόνο περιστατικό από τα πολλά που μας συγκίνησαν.
Στην αρχή του εργαστηρίου, πολλοί από τους συμμετέχοντες με προβλήματα ακοής δεν αντιλαμβάνονταν αμέσως τις κινήσεις-ήχους. Όταν συνέβαινε αυτό, αντί να κάνω φωνητική περιγραφή, τους πλησίαζα, στεκόμουν απέναντι τους και αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο χτυπούσα το σώμα μου, χωρίς καθόλου να μιλήσω, τους άφηνα να ανακαλύψουν μόνοι τους, τη ζητούμενη κίνηση-ήχο. Αυτή ήταν μια πρακτική που χρησιμοποίησα συχνά κατά την διάρκεια του εργαστηρίου, με πολύ καλά αποτελέσματα.
Αφού λοιπόν έχουμε δουλέψει αρκετά ως ομάδα και όλοι έχουν καταλάβει τους κώδικες, είμαστε στον κύκλο (σχεδόν πάντα δουλεύουμε σε αυτό το σχήμα) και αυτοσχεδιάζουμε. Ο Χρήστος, που έχει προβλήματα όρασης, δεν έχει καταλάβει ακριβώς τι κάνουμε και εγώ διστάζω για μια στιγμή να αποφασίσω, αν χρειάζεται να τον βοηθήσω ή να τον αφήσω να το βρει στο δικό του χρόνο. Η Μαρία που στέκεται δίπλα του, κωφή εκ γενετής, με βλέπει και τα μάτια της αστράφτουν. Κάνει ένα βήμα πλησιάζοντας τον διακριτικά και αρχίζει να χτυπά το σώμα της με διαφορετικούς τρόπους για να τον βοηθήσει, όπως ακριβώς θα έκανα και εγώ!
Ο Χρήστος καταλαβαίνει αμέσως τι πρέπει να κάνει και συντονίζεται με την ομάδα. Η Μαρία επιστρέφει αθόρυβα στη θέση της και περήφανη, μου χαρίζει το πιο πλατύ της χαμόγελο.
**To αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας είναι το εργαστήριο CONNECTING BODY, των Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που ξεκινά την Δευτέρα 13 Ιανουαρίου, στο ΚΠΙΣΝ (Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος).
Διαβάστε ακόμη…
Ένα Εργαστήριο Κίνησης για Μικτή Ομάδα Ατόμων με ή χωρίς Αισθητηριακές Αναπηρίες στην Λυρική (Βίντεο)
Γράφει: η Γιώτα Πεκλάρη – Χορεύτρια – Χορογράφος – Δασκάλα Χορού
Φωτο: Γιάννης Τουρλίδης
