Ο Τζον Φορμπς Νας (Νομπελίστας – Μαθηματικός), ένας άνθρωπος ιδιοφυΐα, που πάρα το ότι από 29 ετών υπέφερε από σχιζοφρένεια, κατάφερε να έχει μία αξιοζήλευτη καριέρα και να παλέψει για την ζωή.
Ήταν εντυπωσιακός, ως φιγούρα, από τη μία, αλλά και τόσο μετριοπαθής, από την άλλη. Προσεκτικός, με χαμηλό προφίλ και πολυπράγμων. Δεν συνήθιζε να μιλάει στους άλλους για το έργο του. Τη συνεισφορά του την παρουσίαζε πάντα ως μέρος μιας πολύ ευρύτερης ιστορίας. Ήταν κάποιος που έβλεπε πολύ μακρύτερα από τους άλλους, αλλά είχε και άριστη γνώση των μεγάλων προβλημάτων που βρίσκονταν εκεί έξω.
Δημιούργησε την έννοια της ισορροπίας για παιχνίδια μη-μηδενικού αθροίσματος, γνωστή ως «ισορροπία Νας». Η θεωρία του είναι πολύ σημαντική και έχει ευρύτατες εφαρμογές στις οικονομικές επιστήμες, στην πληροφορική, την τεχνητή νοημοσύνη, την πολιτική, την βιολογία. Το έργο του Νας προβάλλει το μήνυμα ότι είναι δυνατόν – μέσα στη μεγάλη πολυπλοκότητα του κόσμου που βλέπουμε γύρω μας – να ανακαλύψουμε μαθηματικούς νόμους και να συλλάβουμε την ουσία ενός φαινομένου.
Από μικρή ηλικία είχε μια ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά. Οι γoνείς του τον στήριξαν σε αυτό δίνοντάς του την ευκαιρία να παρακολουθεί μαθήματα, με μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά. Όταν ήταν νέος, τον ενδιέφερε πάρα πολύ η μελέτη της επιστήμης. Αρχικά ξεκίνησε να σπουδάζει, σε μια σχολή μηχανικών. Εκεί κάποιοι καθηγητές έστρεψαν το ενδιαφέρον του, σε άλλες επιστήμες, όπως η χημεία και τα μαθηματικά. Έτσι αποφάσισε να αλλάξει αντικείμενο και να γίνει μαθηματικός. Η επιλογή του να ασχοληθεί με την έρευνα, ήταν συνειδητή και αφορούσε ξεκάθαρα, όπως είχε πει ο ίδιος, την καριέρα του.
Φοίτησε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1948 με πτυχίο και μεταπτυχιακό μαθηματικών. Έλαβε υποτροφία στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όπου εκπόνησε το διδακτορικό του το 1950. Το 1951, ο Νας πήγε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (MIT) ως καθηγητής του τμήματος μαθηματικών. Εκεί γνωρίστηκε με την φοιτήτρια φυσικής Αλίσια Λόπες – Χάρρισον ντε Λαρδέ, με την οποία παντρεύτηκε το 1957 και απόκτησαν έναν γιό, τον Τζων Τσαρλς Μάρτιν Νας, ο οποίος ασχολήθηκε και αυτός με τα μαθηματικά και την έρευνα.
Το 1959, εισήχθη σε ψυχιατρική κλινική, μετά από διάγνωση σχιζοφρένειας. Για πολλά χρόνια μπαινόβγαινε σε κλινικές. Το 1963 ο Νας και η Αλίσια πήραν διαζύγιο, λόγω της δύσκολης συμπεριφοράς του. Το 1970, που ο Νας πήρε το οριστικό εξιτήριο και έδειχνε ότι μπορούσε να διαχειριστεί την ασθένεια του, άρχισαν να ζούν ξανά μαζί και παντρεύτηκαν για δεύτερη φορά το 2001. Ο Νας έδωσε μεγάλη μάχη για 30 χρόνια με τον ίδιο του τον εαυτό, αποφασισμένος να ξεπεράσει τις δυσκολίες που προέκυπταν στη ζωή του, από την σχιζοφρένεια, και τα κατάφερε… Σε αυτήν την προσπάθειά του, η Αλίσια, έχοντας πάντα απεριόριστη εμπιστοσύνη και θαυμασμό για τις επιστημονικές σκέψεις του Νας, τον στήρίξε με όλους τους τρόπους ώστε οι παρανοικές σκέψεις και τα πολλά φάρμακα, να μην νεκρώσουν αυτήν την λαμπρή διανόηση.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κατάφερε να βγεί από το τούνελ αυτής της περιόδου, και αυτό αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη για όλους. Ήταν και πάλι ζωντανός.
Είναι πραγματικά συγκλονιστικός, στις τελευταίες συνεντεύξεις του (στο τηλεοπτικό κανάλι PBS), που περιγράφει και αναλύει ο ίδιος, το πώς αντιλαμβανόταν την αρρώστεια του και τον αγώνα που έδινε καθημερινά για να ελέγχει κάποια από τα συμπτώματα, όπως π.χ. τις παρανοικές ψευδαισθήσεις του (οι οποίες, όπως έχει πει δημόσια και ο ίδιος, ήταν μόνον ακουστικές). Πώς αποφάσισε να προσπαθεί συνεχώς να τις απορρίπτει, λέγοντας στο εαυτό του: «Δεν θέλω να τα ακούσω αυτά». Αυτό κι αν χρειαζόταν δυνατό μυαλό και ψυχή!
Τιμήθηκε το 1994 με το Νόμπελ Οικονομικών, μαζί με τους Ρ. Ζέλτεν και Τζ. Χαρσάνυι για τη συμβολή του στη «θεωρία παιγνίων». Ο Νας δεν ήταν σε θέση να παραλάβει το βραβείο του. Το παρέλαβε αργότερα, όταν είχε καταφέρει να τιθασεύσει την ασθένειά του, η οποία αποτέλεσε και το κυρίαρχο στοιχείο στην ομιλία του. Το 2015 του απένειμαν το Βραβείο Άμπελ, μαζί με τον Λούις Νίρενμπεργκ για τις συνεισφορές τους στη θεωρία των μη-γραμμικών μερικών διαφορικών εξισώσεων και στις εφαρμογές τους στη γεωμετρική ανάλυση. Τα αποτελέσματα της δουλειάς και των δύο, αφορούν σχεδόν όλα όσα βλέπουμε γύρω μας.
Ήταν οπαδός της άποψης ότι ”τελικώς όλοι είμαστε περαστικοί από αυτή τη ζωή” και συμφωνούσε με τον Αϊνστάιν, ότι υπάρχει κρυμμένη γνώση. Παρομοίαζε την έρευνα με το κυνήγι και υποστήριζε πως ακολουθώντας την παράδοση ο άνθρωπος πορεύεται καλύτερα στη ζωή του. Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζε στις διαπροσωπικές του σχέσεις τον έκαναν ”μοναχικό” ερευνητή, αφού απέφευγε να συνεργάζεται με συναδέλφους του.
O Τζον Νας και η σύζυγός του Αλίσια σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 23 Μαΐου του 2015, στο Νιου Τζέρσι, όταν το ταξί στο οποίο επέβαιναν προσέκρουσε σε προστατευτικό κιγκλίδωμα.
Η ζωή του έγινε ταινία με τίτλο: ”Ένας υπέροχος άνθρωπος” (A beautiful mind – 2001) και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Η επιστημονική κοινότητα πάντοτε πίστευε ότι είχε απίστευτη δυναμική και ταλέντο, τα οποία θα μπορούσε να είχε επεκτείνει ακόμη περισσότερο, αν δεν είχε αντιμετωπίσει τα ψυχολογικής φύσεως προβλήματά του.
Ο Νας ακολουθούσε κατευθύνσεις που θεωρούντο εξαιρετικά δύσκολες. Είναι εκπληκτικά τα προβλήματα που σκεφτόταν. Ήταν πραγματικά ένας μαθηματικός που ώθησε το μυαλό του μακριά, πολύ πέρα απ’ όπου τολμούσαν να πάνε τα μυαλά των άλλων. Είναι πολύ λογικό που η φράση «η λογική αποτελεσματικότητα των μαθηματικών», επινοήθηκε γι΄ αυτόν!
Αν έπρεπε να βάλουμε έναν τίτλο, για την ζωή του Νας, θα μπορούσαμε να πούμε: «Ζωή σαν Τραγωδία»… Οι κορυφαίες τραγωδίες, κατά τον Αριστοτέλη, είναι συνεχείς συγκρούσεις ανάμεσα στον ήρωα και το πεπρωμένο του! Ανατροπές της τύχης πολλές, στιγμές αναγνώρισης και τελικά η κάθαρση!!!
Γράφει: ο Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
Επιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
Πηγή:
http://www.nobelprize.org/
http://www.pbs.org/
https://www.britannica.com/
