Στο Μένλο Πάρκ της Καλιφόρνια (Menlo Park, California) στις ΗΠΑ, o Μάτ Κίνγκ (Matt King), τυφλός από τα φοιτητικά του χρόνια, είναι μηχανικός λογισμικού. Το περασμένο καλοκαίρι απευθύνθηκε στο Facebook έχοντας μια αποστολή: να κάνει τις ιστοσελίδες και τις εφαρμογές κινητών τηλεφώνων πιο φιλικές σε ΑμεΑ.
Τον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη (εξειδίκευση μηχανημάτων) θα βοηθήσει σε αυτό το εγχείρημα, εξηγεί ο ίδιος ο King στην Jessica Guynn (Τζέσικα Γκουάν) συγγραφέα και αρθρογράφο θεμάτων τεχνολογίας, για την ημερήσια εφημερίδα USA TODAY (Μάρτιος 2016)
Ο Κίνγκ (King) χρησιμοποιεί πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης το οποίο μετατρέπει το περιεχόμενο των ιστοσελίδων και των κειμένων σε ομιλία. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει καθημερινά είναι η δυσκολία πλοήγησης στο διαδίκτυο.
“Είναι λίγα τα αξιόπιστα προγράμματα ανάγνωσης οθόνης, τα οποία θα επέτρεπαν σε ΑμεΑ να πλοηγούνται με άνεση στο διαδίκτυο, όπως και τα άτομα χωρίς αναπηρία,” λέει ο Κίνγκ (King) ο οποίος είναι μέλος της ομάδας του Facebook που ασχολείται με την διαδικτυακή προσβασιμότητα. Μια απ’τις αρμοδιότητες τους είναι η περιγραφή του οπτικού περιεχόμενου των βίντεο, μέσω κάποιας επεξηγηματικής λεζάντας, τίτλου ή υπότιτλων, προκειμένου να το κατανοήσουν άτομα με προβλήματα όρασης καθώς και η δημιουργία συντομεύσεων πληκτρολογίου για άτομα με περιορισμένη ικανότητα χειρισμού του ποντικιού.
Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που επιδεινώνεται με την αύξηση και τη γήρανση του πληθυσμού. Αυτό δυσχεραίνει την καθημερινότητα μας, κυρίως όταν θέλουμε να πραγματοποιήσουμε κάποια αγορά, να κάνουμε αίτηση για δουλειά ή αίτηση σε κάποιο κολέγιο, να πληροφορηθούμε για την υγεία μας μέσω διαδικτύου κ.α.
Σπάνια κατασκευάζονται ιστοσελίδες που είναι προσβάσιμες σε ΑμεΑ. Ωστόσο, όλο και περισσότερες κολοσσιαίες εταιρείες τεχνολογίας και επιστήμης όπως είναι η Microsoft και η Yahoo επικεντρώνονται στην κατασκευή τεχνολογιών που είναι προσβάσιμες σε όλους.
Μια μεγάλη αλλαγή είναι σε εξέλιξη η οποία θα συμπεριλαμβάνει “την προσβασιμότητα” στη διδακτέα ύλη των σχολών πληροφορικής ώστε να εκπαιδευτούν οι κατασκευαστές λογισμικού στη δημιουργία ιστοσελίδων και εφαρμογών προσβάσιμες σε ΑμεΑ, είτε με τη χρήση προγραμμάτων ανάγνωσης οθόνης, είτε με επεξηγηματικούς τίτλους φωτογραφιών/βίντεο ή με την τεχνολογία ανίχνευσης βλέμματος, είτε με κάποιο Joystick που λειτουργεί σαν ποντίκι (φυσώντας μέσα σ’αυτό ή κουνώντας το με το στόμα).
“Τα περασμένα πέντε χρόνια αυτές οι κολοσσιαίες εταιρίες της Σίλικον Βάλεϊ (Silicon Valley), ΗΠΑ, έχουν δείξει περισσότερο από ένα απλό ενδιαφέρον για τη διαδικτυακή προσβασιμότητα σε ΑμεΑ,” λέει ο Τζέφ Φρέντ (Geoff Freed), Διευθυντής Τεχνικών Έργων και Web media standards του Εθνικού Κέντρου Προσβάσιμων ΜΜΕ στις ΗΠΑ (WGBH National Center for Accessible Media).
Αυτό αποτέλεσε φλέγον θέμα συζήτησης στο 31ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο Τεχνολογίας και Ατόμων με Αναπηρία (31st Annual International Technology and Persons with Disabilities Conference) που διεξάχθηκε στο Σάν Ντιέγκο (San Diego) της Καλιφόρνιας, ΗΠΑ, (Μάρτιο 2016).
Το Facebook διαθέτει ομάδα ατόμων που επικεντρώνεται στη κατασκευή ιστοσελίδων και εφαρμογών που είναι προσβάσιμες σε ΑμεΑ.
Η Οπτικοποίηση Εικόνας στο Facebook μέσω Επεξηγηματικής Λεζάντας
Το Facebook ανακατασκευάζει την ιστοσελίδα του και τις εφαρμογές κινητών τηλεφώνων του για να είναι προσβάσιμες σε ΑμεΑ. Επιπλέον σκαρφίζεται παράξενα, “φουτουριστικά” προϊόντα νέας γενιάς τα οποία αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και κατ’ αυτόν τον τρόπο αποσκοπούν στη βελτίωση της πλοήγησης στο Facebook σε ΑμεΑ.
Το πρώτο από αυτά είναι ένα αυτοματοποιημένο εργαλείο δημιουργίας επεξηγηματικής λεζάντας το οποίο διατίθεται στην αγορά από τον Απρίλιο του 2016 και θα βοηθάει τα άτομα με προβλήματα όρασης ώστε να “δουν” μια φωτογραφία στο Facebook μέσω μιας περιγραφής.
Αυτός ο χείμαρρος φωτογραφιών και βίντεο που έχουν πλημμυρίσει το Facebook δυσχεραίνει τα άτομα με προβλήματα όρασης. Ο Κίνγκ (King) σχηματίζει μια ιδέα για το περιεχόμενο των φωτογραφιών μέσω των λεζαντών και των σχολίων, αλλά προσθέτει ότι “αισθάνεσαι αδικημένος όταν δεν μπορείς να δεις τη φωτογραφία.”
“Ακόμα και η ελάχιστη πληροφόρηση μπορεί να χρησιμεύσει”, λέει ο Κίνγκ (King). Όταν κάποιος φίλος στο Facebook ανεβάσει μια καινούργια φωτογραφία χωρίς τίτλο, το εργαλείο τον πληροφορεί για το περιεχόμενο της φωτογραφίας π.χ. ένας άνθρωπος χαμογελάει στη φωτογραφία.
“Αυτά είναι τα πρώτα μικρά μας βήματα,” λέει ο Κίνγκ (King). Το επόμενο χρονικό διάστημα, το Facebook αποσκοπεί στη παροχή πλήρως αυτοματοποιημένων περιγραφών φωτογραφιών και βίντεο. “Η συμβολή όλων είναι ευπρόσδεκτη στη συζήτηση για την ιδέα αυτή,” λέει ο Κίνγκ (King).
Ένα Δισεκατομμύριο Άτομα με Αναπηρία
Οι εταιρίες τεχνολογίας δεν ασχολούνται με την διαδικτυακή προσβασιμότητα των ΑμεΑ ανιδιοτελώς. Με γνώμονα την ανάπτυξή τους, οι εταιρείες αυτές δεν μπορούν να παραβλέψουν τις μεγάλες μάζες του πληθυσμού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ένας στους πέντε ενήλικες έχουν αναπηρία σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (Centers for Disease Control and Prevention). Το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού, περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως, εκτιμάται ότι έχουν κάποια αναπηρία.
Ένας άλλος παράγοντας αφορά το νομικό πλαίσιο, το οποίο αποτελεί ρίσκο γι’αυτές τις εταιρείες. Τα δικαστήρια στις ΗΠΑ είναι διχασμένα, αναφορικά με το αν οι ιστοσελίδες και οι εφαρμογές κινητών τηλεφώνων πρέπει κατά τον νόμο Americans with Disabilities Act να εξασφαλίζουν ίση προσβασιμότητα σε ΑμεΑ. Η θέσπιση αυτού του νόμου πραγματοποιήθηκε πριν την ραγδαία εξάπλωση του διαδικτύου. Οι υπερασπιστές της ίσης διαδικτυακής προσβασιμότητας καταθέτουν μηνύσεις, ισχυριζόμενοι ότι οι εταιρίες έχουν την νομική υποχρέωση να καθιστούν τις ιστοσελίδες τους προσβάσιμες σε ΑμεΑ. Απαιτούν η διαδικτυακή προσβασιμότητα των ΑμεΑ να πραγματοποιείται με την ίδια άνεση όπως είναι η προσβασιμότητα σε κάποιο κατάστημα, σινεμά ή εστιατόριο.
Το υπουργείο δικαιοσύνης έχει αναβάλλει το σχεδιασμό νόμου για τη νομοθεσία περι διαδικτυακής προσβασιμότητας μέχρι το 2018, ωστόσο το Νοέμβριο δήλωσε ότι: “Η ανικανότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο θέτει κάποια άτομα σε μειονεκτική θέση, σε μια εποχή όπου το διαδίκτυο έχει κατακλύσει την αγορά παρέχοντας μια άνευ προηγουμένου πρόσβαση στην πληροφορία.
- Η περιορισμένη πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορεί να ερμηνευθεί σε αύξηση των τιμών καθώς κάποια άτομα δεν θα έχουν πρόσβαση σε φθηνά αγαθά στο διαδίκτυο. Άτομα με αναπηρία δεν θα μπορέσουν να κάνουν αίτηση για δουλειά, εάν η αίτηση είναι διαθέσιμη μόνο διαδικτυακά, καθώς δεν θα έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.
“Αν κάποιος δεν έχει ίση πρόσβαση στο διαδίκτυο, αυτό θα έχει άμεση επίδραση στο βιοτικό του επίπεδο, στην προστασία προσωπικών δικαιωμάτων, στην προσωπική του ζωή, στην ανεξαρτησία του ακόμα και στην ασφάλεια του,” λέει ο Τζόναθαν Λαζάρ (Jonathan Lazar) καθηγητής επιστήμης υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Towson στην πολιτεία Μέριλαντ (Maryland), ΗΠΑ.
Ο Μάτ Κινγκ (Matt King) στο γραφείο του στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στο Μένλο Πάρκ της Καλιφόρνια (Menlo Park, California).
Το Διαδίκτυο έχει Επιφέρει Πλεονεκτήματα και Εμπόδια
Η Ντιάν Έλιοτ (DeAnn Elliott), υπερασπίστρια των ΑμεΑ της Βοστόνης, διαγνώστηκε σε ηλικία 28 ετών με μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια, μια εκ γενετής πάθηση που προκαλεί την σταδιακή εκφύλιση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού. Διαγνώστηκε με ολική τύφλωση σε ηλικία 41 ετών.
“Το διαδίκτυο προσφέρει πολλές ευκαιρίες σε άτομα με προβλήματα όρασης” λέει η Ντιάν Έλιοτ (DeAnn Elliott). Πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις όπως είναι το VoiceOver, μια εφαρμογή ανάγνωσης οθόνης διά της αφής, της Apple. Το VoiceOver περιγράφει όποια εφαρμογή αγγίξεις στην οθόνη του κινητού τηλεφώνου το οποίο λειτουργεί με λογισμικό iOS. Αυτό έχει μετατρέψει τα κινητά τηλέφωνα σε απαραίτητα βοηθήματα.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του διαδικτύου παραμένει μη προσβάσιμο σ’αυτήν, παρά την μεγάλη της επιθυμία να πλοηγηθεί σ’αυτό. Ένα απ’τα πιο κοινά εμπόδια είναι τα “captchas”, τα οποία για λόγους ασφαλείας απαιτούν από τους χρήστες να πληκτρολογήσουν τα γράμματα και τους αριθμούς που βλέπουν στην οθόνη. “Τα φωνητικά captchas είναι τις περισσότερες φορές δυσνόητα και αυτό προκαλεί μεγάλη σύγχυση,” λέει η Έλιοτ (Elliot). “Πληρώνουμε για τις ίδιες υπηρεσίες διαδικτύου όπως και οι γείτονες μας, αλλά επωφελούμαστε ένα πολύ μικρό μέρος της λειτουργικότητάς του.”
Αυτή η περιορισμένη λειτουργικότητα αποτελεί εμπόδιο στην διαδικτυακή προσβασιμότητα, λένε οι υπερασπιστές αυτού του κινήματος. Πολλές ιστοσελίδες όπως για παράδειγμα αυτές που διαχειρίζονται από το δημόσιο, τις βιβλιοθήκες και τα μουσεία, θα έπρεπε να είναι προσβάσιμες.
“Η προσβασιμότητα στην τεχνολογία ωφελεί όλους μας”, λέει ο Ντάνιελ Γκόλντσταϊν (Daniel Goldstein) ο οποίος είναι ο δικηγόρος της Εθνικής Ομοσπονδίας Τυφλών, ΗΠΑ. Σκεφτείτε τις ράμπες για τα αναπηρικά καρότσια, τους υπότιτλους της τηλεόρασης σε μπάρ ή το λογισμικό για τη δημιουργία ηλεκτρονικών βιβλίων τα οποία αποσκοπούν στην στήριξη των ΑμεΑ.
“Αυτό που χρειαζόμαστε είναι οι εταιρείες να αλλάξουν την πολιτική τους και να ενσωματώσουν την προσβασιμότητα από τα αρχικά στάδια σχεδιασμού ενός προϊόντος,” λέει ο Γκόλντσταϊν (Goldstein).
Το Facebook επιδιώκει να συμπεριλάβει τέτοιες αξίες στην επιχειρηματική του δεοντολογία και ίδρυσε ένα ειδικό εργαστήριο, το “Empathy Lab”, για τέτοιες πρωτοβουλίες, στο οποίο οι μηχανικοί θα εκτελούν τις δοκιμές προϊόντων με εργαλεία προσβασιμότητας όπως είναι οι συσκευές ανάγνωσης braille και συσκευές ανίχνευσης βλέμματος.
Το Εργαστήριο “Empathy Lab” του Facebook
Το εργαστήριο “Empathy Lab” βρίσκεται λίγα βήματα από το γραφείο του Κίνγκ (King) στα κεντρικά γραφεία του Facebook στο Μένλο Πάρκ της Καλιφόρνια (Menlo Park, California), ΗΠΑ. Μέσα σ’αυτό βρίσκονται συσκευές πλοήγησης στα κοινωνικά δίκτυα, χρησιμοποιώντας φωνητικές εντολές, συντομεύσεις πληκτρολογίου και συσκευές ανάγνωσης braille. Η τοποθέτηση αυτών των συσκευών κατά μήκος αυτού του πολυάσχολου διαδρόμου είχε στρατηγική σημασία, με σκοπό να υπενθυμίζει στους μηχανικούς καθώς και όλους τους εργαζομένους στο Facebook, να συζητούν και να συνεργάζονται για την κατασκευή προϊόντων προσβάσιμων σε όλους.
Αυτό είναι το έργο ζωής του Κίνγκ (King). Γεννήθηκε με μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια και θεωρήθηκε επίσημα τυφλός παρόλο που σαν παιδί μπόρεσε να οδηγήσει το ποδήλατο του, ακόμα και να εκτελέσει διανομή εφημερίδων με ποδήλατο. Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων ως σπουδαστής ηλεκτρολόγος μηχανικός και μουσικός, στο Πανεπιστήμιο Notre Dame (ΗΠΑ), ο Κίνγκ (King) τυφλώθηκε ολικώς, ωστόσο αυτό δεν στάθηκε εμπόδιο στο αγώνα του. Ξεκίνησε από την επισκευή συσκευών ανάγνωσης οθόνης, με σκοπό τη βελτίωση της τεχνολογίας. Κατά την εργασία του στην εταιρεία IBM Information Technology and Services πρωτοστάτησε για την ίση διαδικτυακή πρόσβαση των ΑμεΑ. Επιπλέον, υπήρξε τρεις φορές παρολυμπιονίκης, θεωρείται ένας από τους δέκα κορυφαίους ποδηλάτες διθέσιου ποδήλατου και παίζει εκκλησιαστικό όργανο.
Ο Κίνγκ αξιοποιεί πλήρως τη διαθέσιμη βοηθητική τεχνολογία. Κατά πλειοψηφία οι μηχανικοί λογισμικού δουλεύουν μπροστά από μεγάλες οθόνες, ωστόσο ο Κίνγκ (King) χρησιμοποιεί κονσόλα μίξης ήχου σαν αυτήν που χρησιμοποιούν οι ηχολήπτες ή οι επαγγελματίες DJ. Αυτή η κονσόλα μίξης ήχου του επιτρέπει να ελέγχει την ένταση του ήχου της οθόνης και τον ήχο που διέρχεται από τα 3 laptop, τους 2 επιτραπέζιους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, από το ένα MacBook, τα 2 τηλέφωνα, το iPhone και από μια άλλη συσκευή Android. Χρησιμοποιεί ακουστικά (Stereo Headsets/headphones) με μικρόφωνο τα οποία του παρέχουν τη δυνατότητα να συνομιλεί στο τηλέφωνο από το ένα ακουστικό και να ακούει τον αναγνώστη οθόνης από το άλλο ακουστικό.
Ο Κίνγκ (King) προσλήφθηκε στην εταιρεία IBM Information Technology and Services από τον Τζέφ Ουέλαντ (Jeff Wieland), ο οποίος συγκρότησε την πρώτη ομάδα διαδικτυακής προσβασιμότητας του Facebook πρίν από πέντε χρόνια. Κυκλοφορεί στους χώρους της εταιρείας με το λευκό του μπαστούνι και λέει ότι παθιάστηκε με την αποστολή του Facebook για τη διαδικτυακή προσβασιμότητα όλων των ανθρώπων αυτού του πλανήτη.
“Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη εταιρεία στον κόσμο που έχει ως κύρια αποστολή της τη διαδικτυακή προσβασιμότητα, ιδιαίτερα σε μέρη και τομείς όπου είναι αδύνατη η διαδικτυακή προσβασιμότητα. Έτσι, η διαδικτυακή προσβασιμότητα δεν αποτελεί πλέον μακρινό όνειρο κάποιων ανθρώπων.” λέει ο Κίνγκ (King).
Όταν ο Κίνγκ (King) δημιούργησε το λογαριασμό του στο Facebook το 2009, εκείνη την εποχή, η χρήση του Facebook ήταν μια επίπονη εμπειρία για τα άτομα με προβλήματα όρασης. Τα κοινωνικά δίκτυα ήταν γεμάτα από κουμπιά/επιλογές και γραφικά χωρίς επεξηγηματικές ετικέτες, έτσι ο Κίνγκ (King) δεν είχε ιδέα για τη χρήση τους. Θυμάται ότι χρειάστηκε μερικές ώρες να κάνει κάτι που απαιτεί 15 με 20 λεπτά.
Σήμερα ο Κίνγκ (King) μπορεί να ενημερώνεται για τις νέες δημοσιεύσεις στο Facebook με την ίδια ταχύτητα όπως ένα άτομο χωρίς προβλήματα όρασης και προβλέπει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει περισσότερες δυνατότητες σε ΑμεΑ.
“Αυτό είναι ένα πρόβλημα το οποίο αναμένεται να λυθεί με την εξειδίκευση των μηχανημάτων,” λέει ο Κίνγκ (King).
Μετάφραση: Εμμανουέλα Σκαλίδη – Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας
Eπιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
Πηγή:
