Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά, πόσο σημαντικό είναι να προστατεύονται ανεκτίμητης αξίας αντικείμενα, παλαιότερων εποχών και πολιτισμών που φιλοξενούνται σε Μουσεία. Ένας από τους τρόπους προστασίας που επιλέγουν πολλά, αλλά όχι όλα τα Μουσεία, είναι η απαγόρευση στους επισκέπτες να αγγίζουν τα εκθέματα. Εύλογα λοιπόν γεννιέται το ερώτημα γιατί κάποια Μουσεία επιτρέπουν την απτική προσέγγιση των εκθεμάτων, ενώ άλλα επιστρατεύουν σχοινιά, γυάλινους θαλάμους και ταμπέλες… Μην Αγγίζετε; Don’t Touch?
του Νίκου Παγίδα – Εργοθεραπευτής
Ωραία, να μην ακουμπήσω. ΑΛλά αν δεν βλέπω (όντας τυφλός), πώς θα ”δω” την ομορφιά που όλοι οι άλλοι απολαμβάνετε; Πώς θα έρθω σε επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό;
Αγγίζοντας τα εκθέματα, ενός χώρου τέχνης, έρχεσαι σε φυσική επαφή με τον πολιτισμό.
Το Μουσείο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας. Οι σύγχρονες απαιτήσεις επιβάλλουν την ισότιμη συμμετοχή όλων των ανθρώπων στα κοινωνικά, πολιτιστικά, εκπαιδευτικά αγαθά. Τόσο ως θεματοφύλακας της ιστορίας, όσο και σαν χώρος ανάπτυξης ιδεών και ψυχαγωγίας, το Μουσείο οφείλει να ενισχύει την προσβασιμότητα.
Η προσβασιμότητα είναι επιθυμητή, όπου αυτό είναι εφικτό, χωρίς να αλλοιωθεί η τέχνη αυτή καθ’ αυτή.
Κάτι τέτοιο θα εξασφάλιζε στα άτομα με προβλήματα όρασης τη χαρά και την ευκαιρία να απολαύσουν τα δημιουργήματα που εκθέτονται.
Είναι πολλά που θα μπορούσαν να κάνουν τα Μουσεία για να δώσουν την ευκαιρία στους επισκέπτες με προβλήματα όρασης να έχουν, μια όσο το δυνατόν, πιο ολοκληρωμένη εμπειρία κατά την επίσκεψή τους…
Στην χώρα μας το νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει:
- Να επιτρέπεται σε άτομα με προβλήματα όρασης να αγγίζουν τις αρχαιότητες που βρίσκονται σε ανοιχτούς χώρους.
- Να επιτρέπονται εντός των Μουσείων οι σκύλοι οδηγοί.
- Τα Μουσεία μπορούν να επιλέγουν από τις αποθήκες τους αντικείμενα διαφορετικού μεγέθους και σχήματος, για να τα εκθέτουν σε ειδικά διαμορφωμένους εσωτερικούς χώρους, ώστε τα άτομα με προβλήματα όρασης να μπορούν να τα ψηλαφούν.
- Να δημιουργηθούν χώροι αφής ή απτικές διαδρομές, όπου είναι δυνατόν, ιδιαίτερα στα Μουσεία με αυξημένη επισκεψιμότητα.
- Τα κείμενα των επεξηγηματικών πινακίδων, να συνοδεύονται και από αντίστοιχα σε γραφή Braille.
- Σε κομβικά σημεία των χώρων, να υπάρχουν ανάγλυφα απλοποιημένα διαγράμματα, για την καλύτερη κατανόηση τους.
- Στα οπτικοακουστικά μέσα που εγκαθιστώνται, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη ακουστικής περιγραφής, κατάλληλα προσαρμοσμένη για άτομα με προβλήματα όρασης.
- Υπάρχει πρόβλεψη για την παροχή έντυπου υλικού πληροφόρησης, με μεγενθυμένα γράμματα για τους μερικώς βλέποντες και με γραφή Braille για αυτούς με ολική απώλεια όρασης.
Εμείς από την πλευρά μας συμπληρώνουμε – προτείνουμε:
- Προγραμματισμός του site τους, ώστε να είναι προσβάσιμο για άτομα με προβλήματα όρασης.
- Εκπαίδευση του προσωπικού για να παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες.
- Ειδικές ξεναγήσεις όπου τα εκθέματα θα μπορούν να ψηλαφηθούν.
- 3D εκτύπωση εκθεμάτων, που για διάφορους τεχνικούς λόγους δεν επιτρέπεται να ψηλαφηθούν. Με το σκανάρισμα, σίγουρα δεν θα είναι ίδια με το πρωτότυπο, θα μπορούν όμως οι επισκέπτες να τα αγγίζουν.
Για τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης δεν υπάρχει υποκατάστατο στο να χρησιμοποιούν τα χέρια τους, ώστε να αντιληφθούν και να αισθανθούν το μέγεθος, το σχήμα και τις λεπτομέρειες ενός έργου τέχνης.
Η πολιτεία δεν έχει μεριμνήσει για την εφαρμογή του νόμου, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων. Οι προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια είναι σημαντικές. Αρωγοί των προσπαθειών αυτών είναι ο “Φάρος Τυφλών” που λειτουργεί το βραβευμένο “Μουσείο Αφής” και διοργανώνει σε συνεργασία με Μουσεία της χώρας ειδικές ξεναγήσεις, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών και το Ίδρυμα Προστασίας Τυφλών Βορείου Ελλάδος “Ο Ήλιος“.
Σε μια χώρα με τόσο πλούσια πολιτιστική κληρονομιά είναι κρίμα να υπάρχει περιορισμός στην ισότιμη επαφή όλων με την ιστορία!
Γράφει: ο Νίκος Παγίδας – Εργοθεραπευτής
Eπιμέλεια: Πόπη Μάλεση – B.A, M.A Psychology
