Δια χειρός Θεραπευτική στην Αρχαία Ελλάδα και Οστεοπαθητική Ιατρική (Μέρος τέταρτο)

Διαβάστε το τρίτο μέρος…

(Μέρος Τέταρτο)

Στο προηγούμενο άρθρο, έγινε μία εκτενής αναφορά στον Ασκληπιό και στα ασκληπιεία με σκοπό να αναδειχθεί η σπουδαιότητά τους. Διεγείρονται όμως ερωτήματα σε σχέση με την εγκοίμηση. Από όσα αναφέραμε, δεν ήταν απλά μία διαδικασία θεραπείας, αλλά προφανώς μια διαδικασία διανοητικής και πνευματική εξέλιξης.

Ας αναρωτηθούμε σήμερα τι γνωρίζουμε για τον ύπνο και τα όνειρα

Αναμφισβήτητα υπάρχει κάτι σημαντικό, μιας και το ένα τρίτο της ζωής μας το περνάμε στον ύπνο¹. Πάνω σε έναν πλανήτη επιβίωσης, εμείς δαπανούμε τόσο χρόνο, σχεδόν ημιαναίσθητοι και ημιπαράλυτοι. Όλα τα ζώα περνάνε από αυτή τη φάση. Όταν εξελίχθηκε η νευροεπιστήμη, η νευροφυσιολογία και το εγκεφαλογράφημα, άρχισαν και μελετούσαν καλύτερα τα εγκεφαλικά κύματα του ανθρώπου.

Άρχισαν να βλέπουν τις διάφορες συχνότητες που δουλεύει ο εγκέφαλός μας όταν είμαστε ξύπνιοι, αλλά το ενδιαφέρον είναι στο τι συμβαίνει όταν αρχίζουμε και χαλαρώνουμε και μισοκοιμόμαστε. Είναι η μόνη φάση που ο εγκέφαλός μας αιματώνεται και οξυγονώνεται όλος ταυτοχρόνως και ομοιογενώς. Ενώ στην καθημερινότητα, σε ξύπνια κατάσταση, δεν οξυγονώνεται όλος ταυτόχρονα. Είναι για παράδειγμα σαν τα λαμπάκια ενός χριστουγεννιάτικου δέντρου. Αναβοσβήνει ανομοιογενώς. Υπάρχει ένα ερώτημα. Μήπως ο ύπνος τελικά είναι η φυσική κατάσταση του εγκεφάλου;

Η διαμάχη είναι πολύ μεγάλη. Πάντως ένας βέλγος νευροφυσιολόγος, όταν απέκοψε τα αισθητηριακά των αναγκών σε ζωάκια, τα ζώα αυτά κοιμήθηκαν αμέσως. Βυθίστηκαν σε μια ημικωματώδη κατάσταση. Σαν αυτή η κατάσταση να αρέσει στον εγκέφαλο και ουσιαστικά να τη διακόπτουμε, για να σηκωθούμε, να φάμε και να πιούμε.

Ο Ηράκλειτος αναφέρει: ΄΄Όσα βλέπουμε ξύπνιοι, είναι θάνατος. Όσα βλέπουμε κοιμισμένοι, ύπνος΄΄². Δηλαδή γνωρίζει ο Ηράκλειτος ότι είναι η φυσική κατάσταση του εγκεφάλου ο ύπνος; Ενώ όταν είμαστε ξύπνιοι, είναι σα να είμαστε πεθαμένοι;

Από τη μυθολογία γνωρίζουμε πως ο Ύπνος είναι αδερφός με το Θάνατο, τέκνα της Νυκτός.

Τι συμβαίνει στον ύπνο;

Ο Robert Stickgold³ είναι ένας ψυχίατρος ερευνητής από το Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει τεράστια έρευνα σε θέματα του ύπνου, ονείρων, μνήμης και μαθησιακής διαδικασίας. Λέει το εξής: ΄΄ ο ύπνος ράβει τα κομμάτια της μνήμης μας, αποσπά την ουσία της εμπειρίας μας, ανακαλύπτει τους κανόνες της ζωής μας, ενισχύει την κατανόηση και αντίληψή μας΄΄.

Ουσιαστικά, όταν κοιμόμαστε είναι σαν ένα επεισόδιο της καθημερινότητά μας να αρχίσει να σουρώνεται και να βγαίνει το ζουμί από αυτήν την εμπειρία και να φεύγει από την επεισοδιακή αυτή μνήμη και να πηγαίνει σε μιαν άλλη, ιδιαίτερης σημασιολογίας για τον καθένα μας. Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα. Αν ρωτήσω πόσο κάνει 6χ6, ή ποιος έφαγε τη γιαγιά της κοκκινοσκουφίτσας, θα απαντήσουμε όλοι αυτόματα, 36 ή ο κακός ο λύκος. Πόσες ώρες χρειαστήκαμε όμως για να μάθουμε την προπαίδεια ως παιδιά, πόσες στιγμές σηκωθήκαμε στον πίνακα, ή πόσο το μελετήσαμε, δεν το θυμόμαστε. Όπως και το ίδιο ισχύει και για τα παραμύθια. Θα απαντήσουμε ο κακός ο λύκος, αλλά δε θυμόμαστε πόσες φορές και πόσοι άνθρωποι μας έχουν πει αυτά τα παραμύθια. Δηλαδή η επεισοδιακή μνήμη αρχίζει μέσα από τον ύπνο και «σουρώνεται» κατά κάποιο τρόπο, σε μια μνήμη άμεση και ιδιαίτερης σημασίας για τον καθένα μας. Απαντάμε αυτομάτως36, αλλά τα πολύωρα «σκουπίδια» της μνήμης του επεισοδίου τα έχουμε ξεχάσει. Αυτό το κατακτάμε με τον ύπνο.

Το πρόβλημα διεγείρεται όταν, για κάποιους λόγους, η επεισοδιακή μνήμη δεν μπορεί να γίνει σημασιολογική, η μια διαδικασία να περάσει στην άλλη. Έχουμε μια παθολογία που ονομάζεται σύνδρομο μετατραυματικού στρες. Και είμαι σίγουρος ότι κάποιος διαβάζοντας αυτές τις γραμμές, στο 6χ6 ή στην κοκκινοσκουφίτσα, μπορεί να είχε κάποια συναισθήματα εντονότερα και κάποιες μνήμες πιθανόν άβολες. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να είχε αγχωθεί πάρα πολύ στην προπαίδεια και να τον είχε μαλώσει ο δάσκαλος ή ο πατέρας του, ή κάποιος να θυμάται με θαλπωρή την εικόνα ενός οικείου προσώπου, το οποίο να του διηγιόταν το παραμύθι. Οι μνήμες και τα άβολα συναισθήματα είναι πιθανόν να μην «σουρώθηκαν» επαρκώς.

Φυσικά όταν μιλάμε για ισχυρές βιωματικές εμπειρίες, τραύματα σωματικά ή ψυχικά, ο μηχανισμός διαταράσσεται. Φανταστείτε με το παραμικρό ερέθισμα, για χίλιους λόγους, να πυροδοτείται η επεισοδιακή μνήμη, έστω και μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα από το συμβάν και ο άνθρωπος να αναβιώνει είτε σωματικά, συναισθηματικά και ψυχικά ή ταυτοχρόνως όλα αυτά μαζί, τα τότε συμπτώματα.

Αυτό το «σούρωμα» λοιπόν γίνεται στον ύπνο, λέει ο Stickgold, το οποίο ακόμη και σε φυσιολογικές συνθήκες χρειάζεται εβδομάδες ίσως και μήνες για να συμβεί.

Στα όνειρα, τι συμβαίνει;

Ο Κόλιν Μπλέικμορ⁴, ένας νευροφυσιολόγος από την Οξφόρδη, αναφέρει δύο αμερικάνικες έρευνες, σε σχέση με τα όνειρα. Σε μεγάλο δείγμα ανθρώπων, στα περισσότερα όνειρα, υπήρχε κάποια αποτυχία ή δυστυχία και τα συναισθήματα φόβου ή άγχους επικρατούσαν.

Ποια είναι η πιθανή χρησιμότητα των ονείρων; Σύμφωνα με τις έρευνες τα όνειρα είναι η εξάλειψη ανεπιθύμητων ανοησιών. Ποιες θα ήταν οι συνέπειες μιας αδυναμίας να εκκενώσουμε τον εγκέφαλό μας από τα κατάλοιπα μιας εμπειρίας; Παραισθήσεις. Εθελοντές που έλαβαν μέρος σε πειράματα αποστέρησης ύπνου, παρουσίασαν μετά από τρεις μέρες αϋπνίας, συχνές διαταραχές αντίληψης και σκέψης. Στέρεα αντικείμενα φαίνονταν να τρέμουν, πρόσωπα εμφανίζονται εκ του μηδενός, το πάτωμα ή οι τοίχοι μοιάζουν να είναι γεμάτα αράχνες, έντομα ή γλοιώδη αντικείμενα. Ο άνθρωπος που έχει στερηθεί από τον ύπνο ακούει συχνά φωνές που μιλάνε γι΄αυτόν. Ακουστικές παραισθήσεις αυτού του είδους αποτελούν κλασικά συμπτώματα σχιζοφρένειας. Από τη φάση του ύπνου και των ονείρων, που είναι η γνωστή φάση REM, της γρήγορης κινητικότητας του ματιού, θα την ονομάσουμε «παράδοξο ύπνο», περνάμε όλοι. Υπάρχει μια περιοδικότητα περίπου 90 λεπτών. Έχουν δει σε νεογέννητα ποντικάκια ότι περνάνε τα ¾ του ύπνου τους σε αυτήν τη φάση REM και όλα τα σπονδυλωτά ζώα, τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο των ψαριών, περνούν μέρος της ημέρας τους σε αυτήν την κατάσταση που μοιάζει με ύπνο. Ένας γάλλος νευροφυσιολόγος κατέστρεψε σε γάτες την μικροσκοπική περιοχή του εγκεφάλου, που μας ακινητοποιεί την ώρα που κοιμόμαστε. Τι συνέβη τότε; Όταν οι γάτες πέρασαν στη φάση REM και είχαν τα έντονα όνειρα, άρχισαν να κινούνται. Περπατούσαν αθόρυβα, σαν να θέλουν να κυνηγήσουν ένα υποτιθέμενο ποντίκι, ή ανατρίχιαζαν σα να τις κυνηγάει ένας σκύλος. Δηλαδή βίωναν στην πραγματικότητα αυτό που έβλεπαν στον ύπνο τους. Άλλωστε στο εγκεφαλογράφημα έχουν δει πως την ώρα που κοιμόμαστε, η κίνηση των ματιών είναι ίδια όπως και όταν είμαστε ξύπνιοι, δηλαδή βλέπουμε αλλά κοιμόμαστε.

Επίσης ο Stickgold λέει πως δια των ονείρων ολοκληρώνονται νέες και παλαιές μνήμες. Φανταζόμαστε πιθανά μελλοντικά σενάρια και δημιουργείται το νόημα της ζωής μας.

Και ο Ιπποκράτης λέει για τα όνειρα:

΄΄Όσα από τα συνηθισμένα πράγματα φαίνεται να ονειρεύεται ο άνθρωπος, δείχνουν επιθυμία της ψυχής του΄΄⁵.

΄Όποια παθήματα παθαίνει το σώμα, τέτοια βλέπει η ψυχή, όταν κλείνουν τα μάτια΄΄⁶.

Τι λέει ο Ηράκλειτος; ΄΄Για τους ξύπνιους ο κόσμος είναι ένας και μοναδικός, ενώ ο κάθε κοιμισμένος καταφεύγει σε έναν δικό του κόσμο΄΄⁷.

Ξανά εδώ βλέπουμε τη βαθιά τους γνώση για την ανθρώπινη φύση…

Μπορεί ίσως η εκτενής αυτή αναφορά σε θέματα ύπνου να μοιάζει εκτός θέματος, ωστόσο απαιτείται για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία και σπουδαιότητα της εγκοίμησης. Αναρωτιέμαι λοιπόν μήπως τελικά οι ασθενείς στα ασκληπιεία, οδηγούνταν σε άλλη συνειδησιακή κατάσταση, με μέσον τον ύπνο και τα όνειρα;

Πώς να γινόταν όμως η εγκοίμηση; Ποια να ήταν η διαδικασία η οποία παραμένει άγνωστη; Επίσης πως το πετύχαιναν με μία εγκοίμηση; Πως γινόταν να ήταν τόσο αποκαλυπτικό το όνειρο που έβλεπαν με μία φορά. Να ήταν προσομοίωση μιας επιθανάτιας κατάστασης;  Είχαν τεχνικές, είχαν τρόπους στο να επιδρούν τόσο βαθιά θα λέγαμε σήμερα στο υποσυνείδητο; Όταν αλλάζει πάντως η σχέση μας με το θάνατο αλλάζει και η συνείδηση μας.  Ένα μυστήριο!

Πώς να γινόταν όμως η εγκοίμηση; Ποια να ήταν η διαδικασία η οποία παραμένει άγνωστη; Επίσης πως το πετύχαιναν με μία εγκοίμηση; Πως γινόταν να ήταν τόσο αποκαλυπτικό το όνειρο που έβλεπαν με μία φορά. Να ήταν προσομοίωση μιας επιθανάτιας κατάστασης;  Είχαν τεχνικές, είχαν τρόπους στο να επιδρούν τόσο βαθιά θα λέγαμε σήμερα στο υποσυνείδητο; Όταν αλλάζει πάντως η σχέση μας με το θάνατο αλλάζει και η συνείδηση μας.  Ένα μυστήριο!
Θεωρώ πως έχουμε εξελιγμένη χημεία σήμερα και μπορούμε να βρούμε ποσοστώσεις. Ακόμα, αν ήταν απλά παραισθησιογόνα, θα έπρεπε όσοι τα χρησιμοποιούν να είναι οι πιο υγιείς και οι πιο εξελιγμένοι διανοητικά άνθρωποι σύμφωνα με τα όσα λέει η σύγχρονη επιστήμη. Απλά δεν ισχύει. Ας εξετάσουμε από την φυσιολογία πως προκαλείται ο ύπνος.

Υποθέτουν ότι υπάρχει κάποια υπναγωγός ουσία⁸. Έχουν δει σε έρευνες αρχές του 20^ου αιώνα ότι παίρνοντας εγκεφαλονωτιαίο υγρό, από σκυλάκια τα οποία κοιμόντουσαν, το έκαναν έγχυση στον εγκέφαλο σε άλλα σκυλάκια τα οποία ήταν ξύπνια και τα ξύπνια σκυλάκια κοιμόντουσαν αμέσως. Δεκαετία του ΄70, είδαν ότι αυτό μπορεί να συμβεί σε διαφορετικά ζώα. Παίρνοντας εγκεφαλονωτιαίο υγρό από κατσίκες, διαπίστωσαν ότι όχι μόνο κοιμόντουσαν οι ξύπνιες κατσίκες, αλλά με το υγρό των κατσικιών κοιμόντουσαν και σκυλάκια και αρουραίοι. Υπέθεσαν ότι προφανώς η υπναγωγός ουσία υπάρχει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το διερεύνησαν και τον απομόνωσαν. Είναι ο παράγοντας S.

Επιπροσθέτως σήμερα γνωρίζουμε για το λεγόμενο ενδοκανναβινοειδές σύστημα, τα δικά μας προσωπικά ναρκωτικά που φέρει ο οργανισμός μας. Επιβεβαίωση μιας αρχής της οστεοπαθητικής ότι το σώμα διαθέτει τους δικούς του αυτοπροστατευτικούς και αυτορυθμιστικούς μηχανισμούς.

Τι έχει να πει όμως η οστεοπαθητική για το θέμα; Υπάρχει έρευνα από την πλευρά της κρανιακής οστεοπαθητικής⁹. Χρησιμοποιήθηκε η τεχνική CV4, κατά την οποία τοποθετούνται τα χέρια στην οπίσθια επιφάνεια του κρανίου και ήπια ασκείται μία χαλαρή πίεση, με στόχο να επηρεαστεί η διακύμανση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Το αποτέλεσμα ήταν η επιτάχυνση του χρόνου έναρξης του ύπνου και μείωση της συμπαθητικής δράσης στους μύες. Η έρευνα έγινε σε υγιείς ανθρώπους.

Αξίζει να σημειωθούν κάποια πολύ ενδιαφέροντα σημεία στην έρευνα. Στην ομάδα στην οποία εφάρμοζαν την τεχνική, ο ύπνος επήλθε στο πεντάλεπτο. Στην ομάδα που απλά άγγιζαν την βάση του κρανίου χωρίς να εφαρμόζουν την τεχνική, στο δεκαπεντάλεπτο και στην ομάδα ελέγχου που απλά τους είπαν ΄΄ξαπλώστε, χαλαρώστε και προσπαθήστε να κοιμηθείτε΄΄, στο εικοσάλεπτο. Φανταστείτε πως οι άνθρωποι βρισκόντουσαν έξω από το σύνηθες τους περιβάλλον, σε κάποιο εργαστήριο δηλαδή και καλωδιωμένοι για τις μετρήσεις, συνεπώς θα υπήρχε κάποια αντικειμενική δυσκολία να κοιμηθούν. Ωστόσο οι πρώτοι κοιμήθηκαν πολύ γρήγορα εξ αιτίας της τεχνικής.

Υπάρχει ωστόσο ένα χαρακτηριστικό σημείο. Η διάρκεια του ύπνου των ομάδων. Η ομάδα ελέγχου κοιμήθηκε περί το εικοσάλεπτο. Οι άλλες δύο ομάδες όμως, που είχαμε επαφή, άγγιγμα, κοιμήθηκαν για πάνω από σαράντα πέντε λεπτά. Μάλιστα η δεύτερη ομάδα κοιμήθηκε και λίγο περισσότερο από την ομάδα της τεχνικής.

Θεωρώ πως αναμφισβήτητα στο άγγιγμα, ακόμη και αν δεν είναι εκπαιδευμένο το χέρι, υπάρχει αλληλεπίδραση. Όπως ένα ερωτευμένο ζευγάρι κοιμάται αγκαλιασμένο, όπως τα αδερφάκια κοιμούνται βαθιά όταν το ένα ψάχνει να βρει επαφή πάνω στο άλλο, κάτι συμβαίνει.

Μην ξεχνάμε τα πειράματα του ψυχολόγου Harry Harlow, τα οποία γέννησαν την επιστήμη της σωματικής επαφής, μιας και ανέδειξαν τη σημασία της εγγύτητας στη ζωή μας. Τα μαϊμουδάκια ενδιαφέρονταν περισσότερο για μια ΄΄μαμά΄΄ στοργική, ας ήταν μια χνουδωτή ακίνητη κούκλα, αλλά είχε προφανώς ωραία αίσθηση στην αφή, παρά για μία μητέρα από μέταλλο, η οποία ωστόσο προσφέρει γάλα¹⁰.

Τι μάθαμε από τον Ασκληπιό; Ο ήπιος θεός ο οποίος αγγίζει…

Εδώ τελειώνει το ταξίδι. Προσωρινά τουλάχιστον. Υπάρχει αρκετό υλικό για να συνεχιστεί η συγκεκριμένη έρευνα. Πάντα υπάρχει υλικό στην κλασσική μας κληρονομιά και για όποιο θέμα θέλουμε. Απλά είμαστε αποκεντρωμένοι, απομακρυσμένοι από αυτήν. Γιατί;

Θα παραθέσω ένα εδάφιο από το βιβλίο του Αραβαντινού με θέμα τα ασκληπιεία και τον Ασκληπιό, γραμμένο το 1906. Γράφει στην εισαγωγή του:

… «είναι αναγνωρισμένη από όλους η χρησιμότητα και η ανάγκη της ειδικής μελέτης και έρευνας της αρχαίας ελληνικής ιατρικής. Εμείς οι οποίοι κατέχουμε τα αθάνατα μνημεία και κειμήλια αδιαφόρως διερχόμαστε από μπροστά τους, οι περισσότεροι από εμάς, υπάρχουν ευτυχώς και εξαιρέσεις. Για την πολύτιμη εθνική μας κληρονομιά, ελάχιστα δυστυχώς ενδιαφερόμαστε, ενώ εμείς πρωτίστως θα έπρεπε να επιλειφθούμε απευθείας και μετά φανατικού ζήλου της ειδικής σπουδής και έρευνας των ιερών αυτών μνημείων, βοηθούσης και της δικής μας γλώσσας. Εάν πράξουμε με αυτόν τον τρόπο, προ πολλού θα είχαμε την εθνική φιλαυτία να διδάξουμε εμείς εδώ τους ξένους γιατρούς, οι οποίοι επιθυμούν αυτές τις σπουδές, ελκύοντας τους εις την χώρα μας ή να προσπαθήσουμε να κάνουμε εξαγωγή των προϊόντων της εργασίας μας χωρίς να περιμένουμε τα πάντα μοιρολατρικώς έξωθεν».

Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα τόσα χρόνια. Σαφέστατα έχει δίκιο ότι εμείς πρώτοι θα έπρεπε να ασχοληθούμε με την εθνική μας κληρονομιά. Προφανώς και στην εποχή του επικρατούσε ο ίδιος σκοταδισμός σε αυτό το θέμα όπως και σήμερα. Τι εννοώ;

Έχω διακρίνει μία  ΄΄αρχαιοκαπηλία΄΄. Καπηλευόμαστε το μεγαλείο των προγόνων μας χωρίς να τους έχουμε μελετήσει και θεωρώντας κεκτημένο δικαίωμα μας την κληρονομιά τους, την οποία όποτε μας συμφέρει την επικαλούμαστε. Το θεωρώ ανήθικο, αλλά από την άλλη αυτό το οποίο υπερβαίνει την ανηθικότητα και γίνεται ύβρις, είναι να τους κρίνουμε ή να αδιαφορούμε για αυτήν την κληρονομιά με την πρόχειρη δικαιολογία της δήθεν ιστορικής ασυνέχειας μαζί τους. Τελικά μάλλον καλυπτόμαστε από δικαιολογίες και επιχειρήματα γιατί δεν αντέχουμε το χρέος μας απέναντι τους. Ποιο χρέος;

΄΄Ασκητική΄΄ του Καζαντζάκη: ΄΄Το πρώτο χρέος σου, εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο σου τη μεγάλη εντολή να σε περάσει.΄΄

Επιπροσθέτως, ο Αραβαντινός πριν γράψει αυτές τις γραμμές, χρειάστηκε την επισφράγιση δύο επιφανών γερμανών της εποχής του, ενός ιστορικού της ιατρικής και ενός αρχαιολόγου. Αναφέρουν: «ό,τι εις θρησκείαν, πολιτισμόν, πολιτειακόν βίον, τέχνας και επιστήμας, έκαμον οι Έλληνες είναι αναφαίρετον αυτών κτήμα και δημιούργημα κλπ» και «αι βάσεις της Ιατρικής παρά της Έλλησιν ήσαν αρρήκτως συνδεδεμέναι μετά της φιλοσοφίας αυτών και ότι εις ουδένα λαόν της γης η μελέτη της φύσεως επέφερρε τοιούτους καρπούς, ότι η αρμονία υπήρξεν ανέκαθεν παρ’ αυτοίς εν παντί υπέροχος και ότι η γλυκεία αυτής φύσις πρωτίστως εδημιούργησεν τη θαυμάσιαν εκείνην μυθολογίαν των, ήτις έδωσεν επίσης άφθονον  τροφήν εις το πνεύμα των, διότι εις την αναζήτησιν του καλού, του ωραίου, του ιδεώδους πρώτον πάντων ανεδείχθη το ελληνικόν πνεύμα».

Αισθάνομαι ντροπή γιατί έχουμε χάσει το κύρος μας. Αν αυτά τα λόγια που με γεμίζουν περηφάνια τα έλεγε ένας έλληνας, δεν θα είχαν την ίδια βαρύτητα.

Συμφωνώ απολύτως με τον κ. Ρηγάτο, ο οποίος αναφέρει: ΄΄ο ταχύς ρυθμός κι ο εξωτερικά ειρηνικός και ανώδυνος τρόπος της αλλαγής, συνιστούν ένα σημαντικό κίνδυνο για την πολιτιστική αλλοτρίωση ενός τόπου. Ιδιαίτερα όταν τούτος είναι μικρός. Κι ότι δεν πέτυχαν οι δεκαετίες και οι αιώνες, μπορεί να το φέρουν λίγα χρόνια΄΄.¹¹

Αν υπάρχουν ανθελληνικά σχέδια ή συνωμοσίες για την οποιαδήποτε απομάκρυνση μας  από την κληρονομιά και την ιστορία μας και κατ’ επέκταση τη μη παραγωγή σκέψης, δεν το γνωρίζω. Τα κείμενα είναι εδώ, οι αρχαιολογικοί χώροι είναι εδώ και η γλώσσα είναι μία. Στην ενήλικη ζωή μας είμαστε υπεύθυνοι, προσωπικά ο καθένας μας, για την παιδεία μας, για την αυτοεκπαίδευσή μας. Εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς πως θα αξιοποιήσουμε την ευθύνη που μας αναλογεί.

Ήθελα να μοιραστώ τη δική μου οπτική ως οστεοπαθητικός, μελετώντας αυτά τα κείμενα και την ιστορία μας. Ο πλούτος τους έγκειται στο γεγονός ότι οποιοσδήποτε τα μελετήσει, για παράδειγμα τον Τίμαιο του Πλάτωνος, είτε ως απλός μελετητής είτε ως επιστήμονας, ένας γιατρός, ένας ψυχίατρος, ένας αστροφυσικός, ένας φιλόσοφος, ένας άλλος οστεοπαθητικός, όλοι κάτι θα έχουν να επισημάνουν από τη δική τους σκοπιά. Κάτι θα βρεθεί να τους εντυπωσιάσει. Αυτός είναι ο ελληνικός πολιτισμός, η διαχρονικότητα αυτών των κειμένων, η δυνατότητα παραγωγής προβληματισμού και σκέψης.

Το προσωπικό συμπέρασμα μου μετά από όλην αυτή την περιπλάνηση, είναι πως στον πολιτισμό μας υπήρχε η έννοια της καλλιέργειας και βελτίωσης του ανθρώπου, εκ των έσω προς τα έξω. Το βλέπουμε στην έννοια της τέχνης, στη μορφή του Χείρωνος ως μεγάλου διδασκάλου, στην αυτοθεραπευτική ικανότητα των ασκληπιείων. Καταλαβαίνω όλο και περισσότερο πως ο άνθρωπος έχει τα υλικά και τα εργαλεία, αρκεί να στρέψει την προσοχή προς τα έσω. Ήδη γνωρίζει, μιλάμε για αυτογνωσία και εσωτερισμό.

Σήμερα πολλά είναι παρεξηγημένα. Επικρατεί σύγχυση ανάμεσα στην πραγματική βιωματική εμπειρία και την εικονική. Αποτέλεσμα; Τα έπιπλα μας και τα αυτοκίνητα μας να τα προσέχουμε περισσότερο από το σώμα μας και από τον ΄΄εμαυτόν  μας΄΄.

Εν τη αύτη περιπτώσει, τι έκαναν πραγματικά δεν μπορούμε να ξέρουμε. Οι υποθέσεις μου ίσως είναι σωστές, μπορεί και όχι. Μπορεί να είναι στη φαντασία μου, μπορεί να θέλω εγώ να είναι έτσι. Να ξανά ανακαλύπτουμε αυτό που υπήρχε; Να ξανά ανακαλύφθηκε στην Αμερική μέσα από την οστεοπαθητική; Θα ήθελα πολύ ρομαντικά να το πιστέψω.

Πώς να βρεις αυτό που δεν γράφτηκε και ποιος θα απαντήσει;

Σίγουρα πάντως το “χέρι” τους συνόδεψε στην ιατρική και οι γιατροί ήταν χειροτέχνες. Χειράναξ, ο άναξ του χεριού. Ο βασιλιάς, ο κύριος των χεριών του. Τι σπουδαία πραγματικά έννοια.

Αναρωτιέμαι συχνά όμως και ποια θα μπορούσε να είναι η ελληνική δια χειρός θεραπευτική. Σήμερα έχουμε ένα σωρό θεραπευτικές προσεγγίσεις, άλλες πιο σύγχρονες, άλλες διατηρούν την παράδοση τους. Για παράδειγμα shiatsu, ταϊλανδέζικο, βελονισμός, ρεφλεξολογία κ.α. Όλα ωραία και καλά, όλα μπορεί να είναι χρήσιμα, έχουν τη φιλοσοφία τους, είναι στη διάθεση του ανθρώπου, θέλουν να βοηθήσουν. Ωστόσο ποιο είναι το δικό μας; Ποιο είναι το ελληνικό;

Δεν μπορεί να μην έχουμε κάτι δικό μας, ειδικά στη δια χειρός θεραπευτική.

Για  την σύγχρονη επιστήμη της οστεοπαθητικής, αυτό που έχω να πω (ας μην την γνωρίζει τόσο πολύ ο έλληνας ακόμα), είναι πως η συγκεκριμένη δια χειρός ολιστική θεραπευτική τέχνη αρχίζει και επιστρέφει σιγά – σιγά στον τόπος της. Προσωπικό συμπέρασμα και δικαιούμαι να το πιστεύω. Άλλωστε έχω αρκετές αποδείξεις. Σκοπεύω να αρχίσω να το λέω συχνότερα, εύχομαι το ίδιο και εσείς, αλλά για να είμαι και σωστός και δίκαιος: αφού πρώτα κοιμηθείτε και ονειρευτείτε, την άλλη μέρα να βγάλετε τη δικής σας απόφαση.

Σας εύχομαι τύχη αγαθή!

Έρρωσθε και ευδαιμονείτε!

 

Το άρθρο είναι τμήμα της διπλωματικής εργασίας του συγγραφέος_Γιώργου Παντούλα, για την απόκτηση του τίτλου Οστεοπαθητικού DO, με θέμα: “Η δια χειρός θεραπευτική στην αρχαία Ελλάδα. Βιβλιογραφική έρευνα των αρχαίων πηγών”, 2009. Η ίδια εργασία αποτέλεσε έμπνευση για την ομιλία με θέμα “Δια χειρός θεραπευτική στην αρχαία Ελλάδα και Οστεοπαθητική Ιατρική” ​​​, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2012, στο Δήμο Παλαιού Φαλήρου, υπό την αιγίδα του ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος.

Βιβλιογραφία:

1. Βlakemore, Η μηχανή του νου, σελ.86, Το παράδοξο του ύπνου.
2. Ηράκλειτος, Fragmenta 21 line 2 TLG.
3. Stickgold, tedx talk.
4. Blakemore, Η μηχανή του νου, σελ.96, Το υλικό των ονείρων.
5. Ιπποκράτης, Περί Διαίτης Δ 93.
6. Ιπποκράτης, Περί Διαίτης Γ 71.
7. Ηράκλειτος, Fragmenta 89 line 1 TLG.
8. Blakemore, Η μηχανή του νου, σελ 95.
9. Cranial manipulation can alter sleep latency and sympathetic nerve activity in humans: a pilot study.Cutler MJ, Holland BS, Stupski BA, Gamber RG, Smith ML.J Altern Complement Med. 2005 Feb;11(1):103-8.PMID:15750368[PubMed – indexed for MEDLINE]
10. Lauren Slater, Το κουτί της ψυχής, κεφ. 6.
11. Γεράσιμος Ρηγάτος, πρόλογος, Νεοελληνικά επώνυμα με ιατρική προέλευση.